Australië heeft geen compassie met ‘Novax’ Djokovic: het conflict dat iedereen zag aankomen

Dan heb je doorheen je carrière meer dan 150 miljoen dollar aan prijzengeld verzameld - niemand doet beter - staat je krediet toch op nul. Door eigen toedoen, zo lijkt het wel. Een berichtje op het Instagram-kanaal van Novak Djokovic, twee dagen oud, vermeldt langs de neus weg een ‘toestemming tot vrijstelling’. De goede verstaander leest meteen: Djokovic heeft zich nog steeds niet laten vaccineren, normaal een vereiste om Australië (en dus de Australian Open) binnen te raken.

Het ontketende in Australië, een land dat zich tijdens de pandemie onderworp aan een rigoureus keurslijf en dat nu met hoge besmettingscijfers kampt, een ‘shitstorm’ aan protest. De medische vrijstelling die Djokovic had verkregen, werd onder de loep genomen. Na een urenlange ondervraging door de grenspolitie annuleerde de staat Victoria zijn visum alsnog.

Maandag hoopt Djokovic die beslissing nog aan te vechten, maar premier Scott Morrison sprak duidelijke taal: “Er gelden geen speciale regels voor Novak Djokovic. Geen enkele.” De plek waar Djokovic zijn lot afwacht - het Park City Hotel in Melbourne, waar evengoed asielzoekers zijn ondergebracht - spreekt op dat vlak boekdelen.

Novax Djokovic

“God ziet alles.” Het berichtje dat broer Djordje vanuit Servië voorlas, flirtte met dure woorden zoals ‘spirituele verheffing’ maar negeerde toch één klein dingetje: naast God zag zelfs het kleinste kind deze clash aankomen. 

Al in april 2020 liet de Servische tennisster Djokovic weten “tegen vaccinatie” te zijn, niet veel later maakte hij het bont met zijn Adria Tour, een controversiële wedstrijdreeks die midden in de pandemie uitmondde in een uitbraak - ook Djokovic zelf testte positief. Het leverde hem naast Nole, ook de bijnaam Novax op.

De organisatie van de Australian Open, die de medische vrijstelling verschafte, had het wellicht graag anders gezien. Djokovic verliest down-under (bijna) nooit, en kon zijn tiende winst op de Happy Slam al bijna ruiken. Zijn 21ste grandslamtoernooi bovendien, waarmee hij zich boven Roger Federer en Rafael Nadal - ook allebei op 20 - zou verheffen. Niet alleen spiritueel, maar ook in de brute cijfers.

Die zijn sowieso al erg indrukwekkend. De Serviër, intussen ook al 34 jaar, won in tegenstelling tot zijn grote rivalen elk grandslamtoernooi al minstens twee keer, staat in de onderlinge duels op voorsprong en beleefde in 2021 een wonderjaar op een moment dat de nieuwe garde hard op de deur klopt. Enkel de Rus Medvedev hield hem in de finale van de US Open van de eerste mannelijke grand slam in een halve eeuw (alle vier toernooien in één kalenderjaar winnen).

Toch vat deze statistiek het mooi samen: Federer harkte vorig jaar (door blessures) slechts 25.000 euro binnen, maar naast het veld wel een mooie 80 miljoen euro. Djokovic klokte af op 4 miljoen euro prijzengeld, maar op vlak van deals ‘slechts’ 25 miljoen euro. De populairste zal Djokovic nooit zijn.

Het is een lang aanslepend euvel, zegt tennisanalist Filip Dewulf (Het Laatste Nieuws): “In het begin van zijn carrière werd het hem zelfs een beetje kwalijk genomen dat hij de hegemonie van Nadal en Federer doorbrak, twee spelers die op en naast het veld de perfectie benaderen.”

Federer is Zwitsers radarwerk - niets op aan te merken eigenlijk -, Djokovic is Servische wrok. Interviews of portretten keren altijd weer terug naar het voorjaar van 1999, wanneer drie maanden lang NAVO-bommen neerdalen over Belgrado. Djokovic zal in die periode zijn thuisstad op 12-jarige leeftijd verlaten voor een Duitse tennisschool, maar vertelt later aan Der Spiegel dat de oorlog van hem een beter mens en een betere tennisser heeft gemaakt. “Omdat ik mezelf heilig voornam dat ik de wereld wilde laten zien dat er ook goede Serviërs zijn.”

Het maakt van Djokovic een held in een land dat voordien grossierde in oorlogsmisdadigers - de reactie op het Australische incident is op z’n zachtst gezegd vurig. Maar misschien voedt het ook wel zijn ‘wanhopige drang om geliefd te zijn’, zoals Nick Kyrgios - zelf geen onbeschreven blad en toevallig een Australiër - het ooit beschreef. Het gulle overwinningsgebaar van de Serviër richting het publiek, de zogenaamde cup of love, bestempelt Kyrgios als ‘tenenkrommend’.

Balletje-bots

Het is geen geheim dat de Serviër binnen het circuit niet altijd in goede aarde valt. “Ook van een aantal Belgische spelers heb ik weleens verhalen van frustratie gehoord, al blijft het moeilijk vast te pinnen waar dat precies aan ligt”, zegt Dewulf.

Er was ooit het oeverloze balletje-bots voor een opslag, soms wel dertig keer, dat voor zure oprispingen zorgde. De stadionimitaties van Sharapova of Nadal die de regelneverige tenniswereld roerden. Of de medische time-outs die in het begin van zijn carrière een zweem van fantoompijntjes hadden.

Daar is de laatste jaren nog weinig van te merken, dus ja: what’s not to love? Djokovic is geoefend in elf talen, luistert naar klassieke muziek, leest Aleksandr Poesjkin en is al sinds zijn tienerjaren samen met echtgenote Jelena Ristic, met wie hij twee kinderen heeft. En: geen speler die de fans meer waar voor hun geld geeft, kwantitatief gezien dan toch. Djokovic is ongeëvenaard in een spelletje uithouding.

Neem Roland Garros van vorig jaar. Vanaf de achtste finales ging het als volgt op het sowieso al trage en uitputtende gravelcourt: een vijfsetter, een viersetter, een viersetter, een vijfsetter. In de halve finale versloeg hij Nadal terwijl het publiek ‘Merci, Macron!’ riep - de regering besliste noodgedwongen om de avondklok naast zich neer te leggen. In de finale tegen Tsitsipás hing hij na twee verloren sets tegen de touwen, maar vond zichzelf opnieuw uit en mocht zijn cups of love alsnog bovenhalen.

Uren tennisgenot. Maar in beide wedstrijden koos het publiek voor respectievelijk de Spanjaard en de Griek.

Djokovic teert erop. Zijn spel is het fysieke én het mentale, of zoals The New York Times het beschrijft: ‘Djokovic wint door zijn tegenstanders te vermalen en hun wil te breken.’ Meditatie is dan ook een strikt onderdeel van zijn training. Tijdens Wimbledon werd jaren geleden zelfs gerapporteerd dat hij een boeddhistische tempel bezocht.

“Ik geloof in een wet van aantrekking”, zei Djokovic ooit over die meditatie, die hij gebruikt om te visualiseren. “Je krijgt de zaken die je in gedachten produceert. Zo werkt het leven gewoon.” Als jong spelertje stak hij na de training vaak een zelfgemaakte Wimbledon-beker de lucht in voor de spiegel, en kijk, die won hij uiteindelijk al zes keer.

Futuristisch ei

Djokovic kent zijn innerlijke duivels, hij weet dat mentale oefeningen niet tegenhouden dat er “dagen zijn waarop ik mijn racket op het veld gooi, dat ik luid schreeuw of ruzie maak met mijn vrouw”. Op de US Open in 2020 mepte hij in zo’n moment van frustratie weliswaar onbedoeld een bal tegen de strot van een vrouwelijke official. Weliswaar onbedoeld, maar met terechte diskwalificatie als gevolg.

Die barstjes in het pantser zijn er ook op andere vlakken. Hoewel het trainingsregime van Djokovic zich in nevelen hult - zijn trainers zouden vertrouwelijkheidsovereenkomsten getekend hebben - komen er af en toe zaken buiten die naar pseudowetenschap neigen. 

Zijn doorbraak kwam er naar eigen zeggen dankzij een overstap naar een glutenvrij dieet, en sinds jaren gaat Djokovic voor zijn recuperatie in een soort futuristisch ei (een CVAC Pod) zitten. De elleboogblessure waar hij jaren geleden mee worstelde, zou zichzelf wel genezen. Uiteindelijk liet hij zich toch maar opereren.

Sinds de pandemie neemt het geloof in alternatieve geneeskunde vreemde vormen aan. Terwijl Nadal en Federer de luwte opzochten, was Djokovic te gast tijdens een Instagram-live van vriend en ‘spirituele goeroe’ Chervin Jafarieh. 

Djokovic: “Ik heb mensen gezien die door hun energetische transformatie, de kracht van het gebed en de kracht van dankbaarheid het meest vervuilde water kunnen omzetten in het meest propere.” Benieuwd of die kracht hem in Australië nog wat oplevert.