Naast "M" & "V" binnenkort ook genderneutrale "X" bij personen in "Van Dale": "Vinger aan de pols houden" 

Bij bijna 15.000 woorden komt de vernieuwde toevoeging "m/v/x" te staan. Het gaat om alle "de-woorden" die een persoon aanduiden, maar die niet uitdrukkelijk verwijzen naar een biologisch geslacht. Bijvoorbeeld: de minister, de voetballer, de held, de bakker of de crimineel. 

Bij de-woorden die wel duidelijk wijzen op een biologisch geslacht, zoals de vuilnisman of de non, verandert er niets. Die woorden behouden alleen een (m) of een (v): een verwijzing naar het grammaticale geslacht van het woord in kwestie.

"De nieuwe afspraak is: je gebruikt het voornaamwoord van de betrokken persoon. Bijvoorbeeld: de generaal heeft haar troepen toegesproken", legt Ruud Hendrickx, Vlaams hoofdredacteur van de "Van Dale" uit. "Tot nu moest je strikt gezien "zijn" troepen zeggen, omdat "generaal" grammaticaal gezien een mannelijk woord is, ook al was de generaal waarvan sprake een vrouw. Dat valt weg."

Maar deze nieuwe regel geldt dus niet voor alle de-woorden. "Voor bepaalde woorden als cameraman, bestaat een vrouwelijk alternatief, cameravrouw. En er zijn altijd uitzonderingen: "de raadsheer" is de officiële term voor een rechter in het Hof van Beroep. Dat zijn vaak vrouwen, maar het woord "de raadsvrouw" bestaat in die context niet", zegt Hendrickx in "De wereld vandaag" op Radio 1.

De wijziging doorvoeren was best veel werk, zegt Hendrickx. "Je kan zaken laten signaleren door een computer. Woorden op -er als redder of nieuwslezer, zijn bijna altijd voor andere personen dan mannen bruikbaar. Maar zulke lijsten moeten altijd nagekeken worden."

"We volgen met deze aanpassing een beweging die al eerder was ingezet. Woorden als arts of chirurg: bij deze beroepen weet iedereen dat ze ook door vrouwen worden beoefend, en dus ook zo gebruikt kunnen worden. Daarnaast is de gendergevoeligheid in onze maatschappij steeds groter geworden. Dus het is hoog tijd dat we die zaken opnemen in het nieuwe woordenboek", vindt Hendrickx.

Ook nieuw in "Van Dale": het gebruik van "die" als voornaamwoord in de derde persoon enkelvoud, naast hij en zij. "Dit past perfect in de beschrijvende opdracht van een woordenboek: meegeven hoe een gemeenschap de taal gebruikt, en daarbij de vinger aan de pols houden", zegt Hendrickx daarover.

"We registreren wat er in de Nederlandse taal gebeurt, zonder daarover te oordelen. Wie zijn wij om te bepalen welke woorden andere mensen mogen of moeten gebruiken als het gaat over zichzelf?"

Bieke Purnelle, directeur van RoSa, het kenniscentrum voor gender en feminisme, noemt dit een logische stap. "Het is belangrijk dat een standaardwerk zoals de "Dikke Van Dale" de samenleving en werkelijkheid weerspiegelt en niet andersom."

Eerder raakte al bekend dat er in de zestiende editie van de Dikke Van Dale 18.000 nieuwe woorden zullen staan. De afgelopen jaren hebben de coronacrisis en de klimaatverandering veel nieuwe begrippen opgeleverd in ons taalgebruik. Denk maar aan "knuffelcontact", dat vorig jaar Woord van het Jaar was.

Daarnaast is er nog een belangrijke nieuwigheid: de Van Dale evolueert van een verklarend woordenboek, naar wat Hendrickx een "productiewoordenboek" noemt. 

"Mensen willen niet zozeer opzoeken wat een woord betekent, maar wel weten hoe ze dat kunnen gebruiken in een geschreven tekst. We bieden dus bij elk woord combinatiemogelijkheden aan, met werkwoorden onder meer. Bijvoorbeeld: "een gift doen", en niet "een gift geven". We doen dat ook met voorzetsels: we zeggen schuldig zijn "aan" iets en niet "voor" iets. Als je de Nederlandse taal juist wil gebruiken en schrijven, is dat belangrijke informatie", aldus Hendrickx.