Omikron in ‘voorland’ Denemarken: relatieve rust in de ziekenhuizen, zorgen om ziekteverzuim

“We juichen niet te vroeg, maar op dit moment zijn we voorzichtig optimistisch”, zegt Kasper Karmark Iversen. De cardioloog is arts op de dienst spoedgevallen in het ziekenhuis van Herlev en Gentofte. De buitenwijk van Kopenhagen staat al weken in de topdrie van Deense besmettingshaarden. Maar anders dan gevreesd leidt dat in het ziekenhuis (nog) niet tot grote drukte.

Het inzicht dat de omikronvariant minder ziekmakend is, krijgt gestalte in de bedbezetting. “Die stabiliseert”, zegt de arts. Op dit moment liggen er veertig patiënten met covid-19 in zijn ziekenhuis. “Dat is de helft van vorige winter.” In heel Denemarken lagen maandag 777 patiënten met covid opgenomen, een jaar geleden lag de piek op 920. Het aantal coronapatiënten op de ic (74 in heel Denemarken) blijft nog verder achter. “Een gebrek aan capaciteit is op dit moment geen acute zorg.”

Dat terwijl Denemarken twee weken geleden, kort na kerst, ruim 41.000 besmettingen telde op een bevolking van 6 miljoen inwoners. Als België (11,5 miljoen inwoners) de besmettingscurve van Denemarken volgde, zouden hier zo'n 80.000 infecties op dagbasis worden vastgesteld. De vergelijking gaat niet helemaal op omdat Denemarken in verhouding meer tests afneemt, maar toch: de aantallen zijn duizelingwekkend.

Denemarken biedt inzicht

Belgische epidemiologen volgden de situatie in Denemarken de afgelopen weken aandachtig omdat ze inzicht kan bieden in wat ons land te wachten staat. De berichten uit de ziekenhuizen zijn daarbij hoopgevend. Dat de bezetting op de dienst intensieve zorgen achterblijft, betekent ook dat er minder andere zorg hoeft te worden uitgesteld, zegt Karmark Iversen.

Het verklaart wellicht mede waarom het coronanieuws in Denemarken minder alarmistisch van toon en overheersend van omvang is. Op de website van Politiken vind je geen liveblog of aparte coronanieuwssectie. Kwaliteitskrant Berlingske bericht over het massale aanschaffen van boten, omdat de Denen voor hun vakantie niet afhankelijk willen zijn van buitenlandse inreis- en quarantaineregels.

Uitval van personeel

Toch schuilt er onrust achter die façade van onverstoorbaarheid. De dreiging komt tijdens deze golf waarschijnlijk uit een andere hoek. Dat de omikronvariant milder is mag dan goed nieuws zijn, schreef premier Mette Frederiksen vorige week in haar nieuwsjaarsboodschap op Facebook, maar de uitermate besmettelijke aard van omikron en te veel besmettingen tegelijkertijd kunnen het bedrijfsleven en maatschappelijk verkeer wel platleggen. “Dan zijn er niet genoeg mensen om treinen te laten rijden, te zorgen voor kinderen, ouderen en zieken, en productie gaande te houden.”

In België waarschuwde ook minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) er al voor omikron niet te onderschatten. “Als honderdduizenden mensen tegelijk een verkoudheid hebben, dan heb je nog altijd een probleem om de samenleving draaiende te houden”, vertelde hij op Radio 1. Denemarken ondervindt dat al enigszins. In de kinderopvang was vorige week 14 procent van het pedagogisch personeel afwezig. Crèches hebben van het ministerie van Kinderen en Onderwijs bij hoge uitzondering al toestemming gekregen de openingstijden te beperken, om bezettingsproblemen te voorkomen.

Ook in het ziekenhuis in Herlev is uitval van personeel de grootste zorg. Zo’n 10 procent van zijn collega’s op de dienst spoedgevallen is momenteel afwezig, schat Karmark Iversen. “De zorg komt nog niet in het geding, maar het verhoogt de druk op personeel om extra diensten te draaien. Terwijl iedereen al moe is.”

Een hoopvol teken is dat het aantal besmettingen de afgelopen dagen lijkt te stabiliseren, op een niveau van zo’n 20.000 per dag. “Nog steeds grote aantallen, maar de groei is eruit. Dat is een signaal dat we enige controle over de epidemie hebben”, zei wiskundig epidemioloog Viggo Andreasen dit weekend tegen persbureau Ritzau.

Scholen weer open

Vorige week woensdag zijn in Denemarken ook de scholen weer opengegaan. “We houden er rekening mee dat hierdoor de besmettingen weer zullen oplopen”, zegt Karmark Iversen. De directrice van de Deense gezondheidsdienst, Helene Probst, noemde het al ‘onvermijdelijk’ dat het aantal besmettingen weer zal toenemen. Voor de Deense regering is het een extra aanleiding ouders op te roepen hun kinderen te laten vaccineren.

Deze week zal duidelijk worden hoezeer de Deense samenleving wordt geraakt bij het opstarten na de kerstvakantie. Daarna gloort hoop, zegt Tyra Grove Krause van het Statens Serum Institute (SSI), de Deense dienst voor Volksgezondheid. Denemarken moet zich nog even schrap zetten, wijzend op de eind deze maand verwachte omikronpiek. “Ik denk dat we nog twee maanden met covid-19 opgescheept zitten, maar ik hoop dat als de besmettingen teruglopen, we onze normale levens terugkrijgen.”

Ze nam daarbij het lang niet gebruikte woord groepsimmuniteit in de mond. Omikron als vermomde zegen? Massale besmetting en vaccinatie zullen de Deense bevolking beter beschermen tegen mogelijke nieuwe varianten, stelde Grove Krause. “Als de omikrongolf is uitgerold, leven we op een fijnere plek dan daarvoor.”