Alle gehospitaliseerde omikronpatiënten zijn ongevaccineerd, maar niemand naar intensieve zorg

“Tot nu toe werden er via de Clinical Hospital Surveillance 51 gehospitaliseerde patiënten geïdentificeerd met een bevestigde omikron-infectie”, klinkt het bij de RAG. Dat cijfer is uiteraard een fikse onderschatting. Slechts bij een beperkt aantal patiënten wordt er onderzocht met welke variant ze besmet zijn.

Maar van die 51 patiënten waarvan wel duidelijk is dat ze met de omikronvariant besmet zijn geraakt, was er niemand gevaccineerd, zo blijkt. Hun mediane leeftijd was 45 jaar, wat relatief jong is. Het goede nieuws - voorlopig - is wel dat er tot nog toe geen enkele van de patiënten moest worden opgenomen op de afdelingen intensieve zorg. De 51 mensen moesten gemiddeld ook maar twee dagen in het ziekenhuis blijven.

“Dit gaat om een eerste beperkte kleine studiegroep”, zegt Sciensano-viroloog Steven Van Gucht. “Het betekent niet dat er met zekerheid géén omikron-patiënten op intensieve liggen in België. Mogelijk wel, maar we weten het niet van iedereen. Het is moeilijk om bij mensen die al een tijd in het ziekenhuis liggen nog te bepalen welke variant ze juist hadden, aangezien het virus na een tijd uit de neus verdwijnt. De bedoeling is de komende weken bij meer patiënten de variant sneller op te sporen.”

Minder ziekmakend

De resultaten stroken wel met het beeld uit het buitenland dat omikron minder ziekmakend is, al ligt dat in hoofdzaak aan de immuniteit die we ondertussen massaal hebben opgebouwd. Een studie uit Zuid-Afrika, nog niet door vakgenoten gecontroleerd, toonde deze week aan dat omikron op zichzelf voor 25 procent minder risico op ernstige hospitalisatie of overlijden zorgt. Het grootste deel van de mildheid wordt echter veroorzaakt door het feit dat de bevolking door vaccinatie en eerdere infecties nu meer immuniteit heeft dan tijdens vorige golven. 

De overgrote meerderheid van de 406 covid-patiënten die vandaag nog op ic liggen in België zijn dan ook mensen met een delta-infectie. Het gaat dan zowel om patiënten die al langer geleden ziek zijn geworden, nog voor omikron dominant was, als mensen die recent toch nog een deltabesmetting hebben opgelopen. Omikron is momenteel goed voor 88 tot 90 procent van alle infecties in België, een cijfer dat de laatste dagen niet meer lijkt door te stijgen. Een significant deel van de besmettingen gebeurt dus nog steeds met delta.

De RAG kijkt in zijn rapport ook hoopvol uit naar de situatie in andere landen zoals Denemarken en het Verenigd Koninkrijk. “Het aantal ziekenhuisopnames nam hier ook minder fel toe dan de besmettingen. De meest recente informatie bevestigt opnieuw dat de variant aanleiding geeft tot minder hospitalisaties en vooral minder opnames op ic, vergeleken met delta. Ook is er evidentie dat de hospitalisatieduur voor patiënten met een omikron-infectie substantieel korter is.”

Wel wordt er met waakzaamheid gekeken naar de opnames van kinderen in het ziekenhuis. “In een aantal landen wordt een hoger aantal ziekenhuisopnames van (jonge) kinderen gerapporteerd, maar de gegevens zijn moeilijk te interpreteren”, klinkt het. Overal circuleert het virus namelijk zoveel als nooit tevoren, wat voor een absoluut hoger aantal infecties zorgt, ook bij kinderen. Doordat 12-plussers en zeker volwassenen in steeds hogere mate gevaccineerd zijn en kinderen (nog) niet, neemt ook hun relatieve aandeel in ernstige ziekte toe. 

Bescherming

Uit de jongste Sciensanogegevens blijkt ondertussen nog altijd het positieve effect van vaccinatie op de ziekenhuisopnames en op opname op intensieve zorg, zeker bij ouderen. Voor besmetting is het effect zoals bekend veel kleiner. Tussen 27 december en 9 januari werden er bijvoorbeeld 893 65-plussers omwille van covid-19 opgenomen in het ziekenhuis, en was hun vaccinatiestatus bekend. 239 van hen, meer dan 26 procent, waren niet gevaccineerd. Nochtans maken niet-gevaccineerde 65-plussers slechts een kleine 7 procent van de bevolking uit. 

253 65-plussers hadden hun basisvaccinatie doorlopen, 400 andere hadden ook al hun booster gekregen. De geboosterden maakten dus 45 procent van de ziekenhuisopnames uit, terwijl ze op dat moment al ongeveer 85 procent van de bevolking uitmaakten.

Herberekend naar hun aandeel in de bevolking liepen geboosterde 65-plussers de voorbije twee weken dan ook bijna 8 keer minder risico om in het ziekenhuis te belanden (21,4 opnames per 100.000), in vergelijking met leeftijdsgenoten die niet gevaccineerd waren  (170,1 opnames per 100.000). Tegenover een 65-plusser met enkel het basisvaccinatieschema bedroeg het voordeel nog steeds een factor 5,7 (122,6 opnames per 100.000).

Factor 54

Ook voor volwassenen tussen 18 en 64 jaar oud bood vaccinatie de voorbije twee weken stevige bescherming. Het voordeel voor de booster was hier wel minder groot, maar nog altijd aanwezig. Per 100.000 geboosterden belandden er slechts 4,5 in het ziekenhuis, bij niet-gevaccineerden waren dat er 8 keer meer (37,1), en bij de mensen met de basisvaccinatie 1,9 keer meer (8,7). 

Tieners tussen 12 en 17, die op dit moment nog geen boosterprik krijgen, halen uit hun basisvaccinatie ook nog altijd een groot voordeel: per 100.000 gevaccineerde tieners belandden er 0,9 in het ziekenhuis, per 100 niet-gevaccineerde waren dat er meer dan 48, of een verschil met factor 54. In absolute cijfers ging het om 83 opnames bij niet-gevaccineerde tieners, en 6 bij gevaccineerde.

Intensieve

Behalve het risico op hospitalisatie bieden het vaccin en de booster een nog grotere bescherming tegen ernstige ziekte waarvoor een opname op intensieve zorg nodig is. Zo werden de voorbije twee weken 132 65-plussers opgenomen op ic, waarvan er 53 of 40 procent niet gevaccineerd waren (terwijl ze zoals eerder gezegd slechts 7 procent van de bevolking uitmaken). 36 anderen hadden hun basisvaccinatie doorlopen, 42 waren geboosterd. 

Bij de 18- tot 64-jarigen maakten de niet-gevaccineerden zelfs 60 procent van alle opnames op intensieve zorg uit: 83 op 137. En bij de 12- tot 17-jarigen tot slot waren er 6 opnames, allemaal bij tieners zonder vaccinatie.

Verdeeld per 100.000 geeft dat een opnameratio van 2,3 voor de geboosterde 65-plussers, 17,7 voor de mensen met hun basisvaccinatie en 37,6 voor de mensen zonder vaccinatie. Per 100.000 18- tot 64-jarigen werden 0,7 geboosterden opgenomen op ic, 1 gevaccineerde, en 8,9 niet-gevaccineerden. 

‘Onze immuniteit zal verbeteren’

Van Gucht verwacht dat de komende weken onze immuniteit tegen het coronavirus fors gaat verbeteren, zo zegt hij. En na omikron gaat het rustiger worden. Honderdduizenden Belgen zijn de voorbij weken al besmet, miljoenen zijn al gevaccineerd en geboosterd. “Onze immuniteit wordt dus breed en diep gestimuleerd en dat maakt het na omikron voor andere of dezelfde varianten moeilijk om door te breken”, legt Van Gucht uit.

“Ik verwacht wel dat onze immuniteit nu week na week gaat verbeteren. Maar die immuniteit kan mettertijd ook afzwakken. Dat gebeurt na enkele maanden of jaren, exact weten we dat niet. Als onze immuniteit afneemt of te zwak is, kan een oude variant weer doorstoten.” Er gaan volgens de viroloog later nog nieuwe varianten komen, maar tegelijk gaan er ook verschillen zijn in de seizoenen. “Het voorjaar en de zomer gaan rustige en vrij normale periodes zijn. Maar het is heel moeilijk om te voorspellen wat we in het najaar en de winter kunnen verwachten. Sowieso zullen er nieuwe opstoten zijn”, aldus Van Gucht.

De vraag is of ons ziekenhuissysteem dan opnieuw in de problemen komt. “Dat is een cruciale vraag. Als dat niet zo is, kunnen we overgaan naar een normale situatie, net zoals we de griep behandelen. Dan zijn er geen restricties. En we gaan dan mensen aanbevelen om zich te laten vaccineren.”

Hij verwijst ook naar de situatie in de woon-zorgcentra. De besmettingen, ziekenhuisopnames en overlijdens stijgen er licht, maar blijven relatief laag. “Het aandeel van bewoners van wzc’s in de ziekenhuisopnames zijn nog steeds veel lager dan voor de start van de vaccinatiecampagne. De woon-zorgcentra blijven dus relatief gespaard”, aldus Van Gucht.

De vaccinatiecampagne werpt dus volgens Van Gucht ook daar zijn vruchten af. “In de eerste twee golven, dus voor de eerste vaccinatiecampagne, zagen we steevast dat die besmettingsgraad in de woon-zorgcentra een stuk hoger was dan bij de algemene bevolking. Sinds de vaccinatiecampagnes zien we het omgekeerde.”