‘Het is ongezien dat een commissievoorzitter zo uit zijn rol valt’: De Wever zegt vertrouwen op in Hannes Anaf

Vanmiddag wordt Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) gehoord in de PFOS-onderzoekscommissie in het Vlaams parlement. Een van de centrale vragen is waarom de buurtbewoners van de 3M-fabriek in Zwijndrecht in 2017 niet werden ingelicht over de mogelijke risico’s van de PFOS-vervuiling. Op een vergadering met de toppers van het Antwerpse stadsbestuur en de Vlaamse regering, had De Wever nochtans aangedrongen om hierover te communiceren.

De Wever begon echter zijn uiteenzetting met een uithaal naar commissievoorzitter Hannes Anaf (Vooruit). Die gaf deze week in weekblad Humo samen met Vlaams parlementslid Mieke Schauvliege (Groen) een interview over de PFOS-zaak. “Het is ongezien dat een commissievoorzitter zo uit zijn rol valt”, zegt De Wever. 

“Een onderzoekscommissie is het zwaarste instrument in een parlementaire democratie, met de bevoegdheid van een onderzoeksrechter. Als een onderzoeksrechter, nog voor de betrokkenen het woord hebben gekregen, al allerlei beschuldigingen publiekelijk uit, zou u dan nog vertrouwen kunnen hebben in die onderzoeksrechter? Deze commissie is zwaar beschaamd door zijn voorzitter en zijn penhouder (Schauvliege, RW). Dat is zeer triest. Ik kan geen vertrouwen meer hebben in de voorzitter.” 

Anaf reageerde kort door te zeggen dat hij in zijn interview enkel vragen heeft opgeworpen, die De Wever en de andere betrokkenen ook in de commissie zouden voorgelegd krijgen. Daarna ging de commissie snel over naar de orde van de dag. Onder meer Groen had het over een afleidingsmanoeuvre van De Wever.

‘Politieke opportuniteit’

De Antwerpse burgemeester bevestigde dat hij het in september 2017 een “uitstekend idee” vond om snel te communiceren over de PFOS-vervuiling die toen was vastgesteld op de werf van Oosterweel vlakbij de 3M-fabriek. “Ik zag een fantastische politieke opportuniteit”, zegt hij. “De werken daar aan de Antwerpse ring zouden niet enkel een belangrijk mobiliteitsproject worden, het zou even goed een milieuproject zijn. We zouden de vervuiling daar ook kunnen aanpakken. Daar ben ik nog altijd van overtuigd.”

Op 18 september 2017, op het politieke stuurcomité van bouwheer BAM (nu Lantis) wordt er ook beslist om te communiceren over de vervuiling. Op die vergadering waren onder meer toenmalig Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA), minister van Openbare Werken Ben Weyts (N-VA) en minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V) aanwezig, net als De Wever als Antwerps burgemeester. Toch zou de communicatie finaal niet doorgaan, onder meer omdat afvalstoffenmaatschappij OVAM op de rem stond. De finale beslissing viel op het kabinet van Weyts, tijdens overleg van mensen van OVAM, BAM en het kabinet-Schauvliege.

De Wever werd daarvan op de hoogte gesteld tijdens een topoverleg binnen de partij, met de N-VA-ministers en de voorzitter. “Ik heb toen nog gedacht dat we daar een risico namen, want de vervuiling zou vroeg of laat toch boven water komen”, zei hij. “Maar ik heb me daar destijds bij neergelegd.” 

Volgens hem speelden daar twee elementen een rol. “We hadden te horen gekregen dat er geen humaan risico was. Als we zouden communiceren, zouden er nodeloos veel vragen komen van de buurtbewoners, waar we op dat moment ook nog te weinig antwoorden op hadden.” OVAM had er toen op gewezen dat er in de woonwijk rond de 3M-site geen gegevens beschikbaar waren. Daar zouden pas afgelopen jaar metingen worden uitgevoerd. “Nu kan je zeggen dat dat niet communiceren een grote fout was”, gaf De Wever toe. “Dat was een grote fout.”

Een tweede motivering om niets te doen kreeg De Wever naar eigen zeggen vanuit het gemeentebestuur van Zwijndrecht. Want hoewel de burgemeester volgens intern mailverkeer van de BAM wel zou zijn ingelicht, kwam er geen actie van die kant. “Vanuit die hoek was grote tegenstand te verwachten", zei De Wever. De gemeente wordt al jaren bestuurd door Groen. “Zij kantten zich tegen Oosterweel en milieu is het hoogste goed. Dat zij stil bleven, heeft ook mijn bezorgdheid weggenomen.”

Over hoe de beslissing om niet communiceren exact tot stand kwam, moest De Wever het antwoord schuldig blijven. “Ze hebben me daarover ingelicht, maar ik was niet op die vergadering. Ik laat het aan de aanwezigen om daarop te antwoorden.” Ook bij heel wat andere vragen speelde hij de bal door. “Ik was niet de bevoegde minister”, klonk het. Of: “Dat moet u de betrokken ambtenaar vragen.” Toen onder meer de parlementsleden Imade Annouri (Groen) of Jos D’Haese (PVDA) hem ondervroegen, werd de toon soms bits of cynisch.  

Maandag komen onder meer Schauvliege, Weyts en Bourgeois aan bod. De commissieleden hopen dan meer duidelijkheid te krijgen waarom er juist beslist is om niets te doen. “Dat er in dit dossier door de adminstratie te weinig proactief is opgetreden is wat mij betreft duidelijk”, aldus De Wever.