Volgens Bart De Wever moet PFOS-onderzoekscommissie uitmaken of overheidsdiensten fouten maakten (en hij denkt van wel)
De ambtenarij, die moet volgens Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) de focus zijn van de PFOS-onderzoekscommissie in het Vlaams parlement. En op de vraag of die het goed deed, antwoordt De Wever onomwonden "nee". Over de politieke verantwoordelijkheid had De Wever een veel minder uitgesproken mening. "Ik ga hier niemand met de vinger wijzen", zei hij in de onderzoekscommissie.
Eigenlijk moest De Wever maandag al verschijnen in de onderzoekscommissie, maar hij liep een coronabesmetting op, waarvan hij vandaag nog niet helemaal hersteld is en die hem afmat. Maar dat betekent niet dat De Wever niet scherp uit de hoek kwam.
Tegen commissievoorzitter Hannes Anaf (Vooruit) en verslaggeefster Mieke Schauvliege (Groen), bijvoorbeeld. De Wever zei geen vertrouwen meer te hebben in Anaf na een interview in Humo, waarin Anaf zich kritisch uitliet over De Wever. Die vond het niet kunnen dat een commissievoorzitter - die het statuut heeft van een onderzoeksrechter - uitlatingen doet in de pers.
Bekijk hieronder de toelichting van justitiejournalist Anne Van Renterghem live vanuit Brussel:
Dé vraag van deze commissie is: wie wist wat wanneer. Het antwoord daarop is veeleer simpel: behalve het grote publiek wisten heel veel mensen binnen de politiek al jaren alles
Maar veel meer dan wat inleidende schermutselingen waren dat niet. Dé vraag van deze commissie is: wie wist wat wanneer, en die werd ook aan De Wever voorgelegd. Het antwoord op die vraag is vrij simpel: behalve het grote publiek wisten heel veel mensen binnen de politiek al jaren alles. Zeker sinds 2017, toen de politiek werd ingelicht over de PFOS-vervuiling in en om Zwijndrecht. En dan is de kwestie: waarom is daar niet over gecommuniceerd?
Wat voorafging
De vervuiling door de chemische fabriek 3M in Zwijndrecht kwam opnieuw aan het licht door de graafwerken in het kader van de Oosterweelverbinding. In de grond op de werf werden hoge concentraties van de chemische stof PFOS gevonden, wat allerlei gezondheidsklachten, zoals kanker, kan veroorzaken.
Hoewel het probleem al jaren bekend was, werden onlangs pas voor het eerst maatregelen genomen. Op verschillende plekken wordt het eten van eieren van eigen kippen afgeraden, zwangere vrouwen en kinderen moeten ook oppassen met groenten uit de eigen tuin.
In het Vlaams parlement is een parlementaire onderzoekscommissie opgericht die moet uitzoeken wie wat wanneer wist en of er fouten zijn gebeurd.
De Wever, die erop aandrong wel te communiceren, ging daar uitgebreid op in. Op een gegeven moment vertelden zijn N-VA-ministers in de Vlaamse regering hem dat ze niet zouden communiceren omdat de PFOS-concentraties (volgens de toenmalige kennis) geen risico voor de volksgezondheid inhielden. En het was niet de bedoeling om nodeloos angst aan te jagen, zo vertelt De Wever daarover.
Wat De Wever helemaal overstag deed gaan in de beslissing om niet te communiceren was, naar zijn zeggen, de reactie vanuit Zwijndrecht. Daar is Groen aan de macht en De Wever zei bang te zijn dat die kabaal over de PFOS-verontreiniging zouden maken. Toen dat echter niet gebeurde en een volgens De Wever "helemaal ingelicht" Zwijndrechts stadsbestuur geen reden tot paniek zag, had hij geen probleem meer om niet te communiceren.
Wat met de politieke verantwoordelijkheid?
Maar misschien wel de belangrijkste tussenkomst van De Wever ging over het doel van deze onderzoekscommissie. Volgens hem bestaat de belangrijkste opdracht erin om na te gaan of de administraties - we hebben het dan over OVAM, de Vlaamse Milieumaatschappij of de Omgevingsinspectie - het probleem wel goed hebben aangepakt. Het antwoord op die vraag, volgens De Wever: "neen". Hij tilt bijvoorbeeld nogal zwaar aan de vaststelling dat het tot 2020 en zelfs 2021 duurde voor er een kader kwam voor PFOS-maximumwaarden.
Opmerkelijk daarbij: wat De Wever niét zei. Hij zei niet dat de politieke verantwoordelijkheid moet uitgevlooid worden, voor velen nochtans de grote focus van deze onderzoekscommissie. Hoe kan het dat er al in 2017 een mail werd rondgestuurd over de PFOS-vervuiling, dat toxicoloog Jan Tytgat al een aantal no regretmaatregelen aanprees - bijvoorbeeld: eet geen groenten uit eigen tuin - en hoe kan het dat er beslist werd om niet dichter in de buurt van bewoond Zwijndrecht te meten? (Omdat er geen duidelijk normenkader was, volgens De Wever, die ook zegt dat hij Tytgats advies met maatregelen nooit gezien heeft).
Wat met Joke Schauvliege?
De Wever vindt dat die vragen gerust kunnen worden voorgelegd aan voormalig minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V) - die daarvoor bevoegd was in de vorige regering. Toch zou hij het "flauw" vinden om nu mensen aan te vallen, zo zegt de Antwerpse burgemeester. "We zaten toch allemaal rond dezelfde tafel. Het zou ongelooflijk ongepast zijn om nu te zeggen wie de valsspeler is, om die een stokje in zijn oog te steken."
Volgende week maandag komen Ben Weyts, mobiliteitsminister in de vorige regering, en Joke Schauvliege langs.