Makelaar Stijn Francis over de gevolgen van Operatie Zero voor het voetbal: ‘De cultuur is helemaal niet veranderd’

Vrijdag maakte het parket in zijn ontwerpvordering in Operatie Zero duidelijk dat het menens is: het wil maar liefst 57 verdachten voor de rechtbank omwille van grootschalige fiscale fraude, matchfixing en bendevorming. Daarbij zitten heel wat grote namen, zoals spelersmakelaar Mogi Bayat, CEO Vincent Mannaert en voorzitter Bart Verhaeghe van Club Brugge, voormalig RC Genk-directeur Patrick Janssens, Standard-voorzitter Bruno Venanzi en Charleroi-voorzitter Mehdi Bayat.

Bij velen klinkt het nu dat dit tot een echte zuivering in het voetbal zal leiden. Maar Stijn Francis (39), makelaar van een zestigtal voetballers onder wie Toby Alderweireld, Dries Mertens, Zinho Vanheusden en Cyriel Dessers, denkt daar het zijne van. “Drie jaar geleden, toen Operatie Zero volop losbarstte, dacht ik dat dit het Belgische voetbal zou veranderen. Nu geloof ik er niet meer in. Ik ben naïef geweest.”

Vanwaar die plotse omslag?

“De cultuur is helemaal niet veranderd. De Pro League wordt nog altijd bestuurd door mensen uit het voetbal zelf, waardoor er geen onafhankelijkheid is. Er is nog altijd geen transparantie en geen level playing field voor de makelaars. Het blijft een ons-kent-onswereld, op alle vlakken, waarbij de clubs de spin in het web zijn. Dat geldt voor de spelersmakelaars: je moet opkomen voor jouw spelers, maar toch opletten dat je de club niet te veel tegen de borst stuit. Anders raak je er niet binnen. En dat geldt voor de sportjournalisten: zij zijn het communicatiekanaal van de sportief directeur van de clubs. Ook zij moeten een evenwicht zien te bewaren tussen kritisch zijn en nog welkom zijn bij de clubs.”

De politiek heeft intussen toch heel wat regelgeving op poten gezet. Het voetbal valt nu onder de antiwitwaswetgeving en er zijn bepaalde voorwaarden om makelaar te worden.

“Dat haalt allemaal niets uit. Die wetgeving om makelaar te worden bijvoorbeeld: Dejan Veljkovic zou geen enkel probleem hebben gehad om aan die regels te voldoen. Wat haalt dat dan uit? En die antiwitwaswetgeving zal er inderdaad toe leiden dat er een extra drempel is om te frauderen. Maar er zullen gewoon nieuwe manieren opduiken. Als ik eerlijk mag zijn, de manier waarop Veljkovic fraudeerde was wellicht heel amateuristisch. Enkele honderdduizenden euro’s cash geld afhalen getuigt toch niet meteen van veel gesofisticeerdheid.”

Toch heeft hij het jarenlang probleemloos kunnen doen en gingen clubs erin mee. Hoe kan dat?

“Fraude is van alle tijden. Bijna veertig jaar geleden was er al het grote onderzoek naar zwart geld bij de voetbalclub Waterschei. Zoiets begint volgens mij klein. Zo van: ‘Jij hebt toch een vennootschap op Cyprus, kunnen we dan niet wat meer van daaruit factureren? Dat geld kun je toch haast belastingvrij afhalen.’ Maar als men ziet dat men ermee wegkomt, dan worden er steeds meer risico’s genomen. Het zit ook wel in de cultuur van het voetbal, dat politiek heel wat connecties heeft en zich op een bepaald moment misschien onaantastbaar heeft gewaand. Het is zoals een scout mij vertelde: ‘We vinden het jammer… dat we betrapt zijn.’”

U bent zelf internationaal actief. Is België uniek op dat vlak?

“Nee, zeker niet. Je ziet toch dat er in andere landen heel wat fiscale onderzoeken zijn geopend. Daar verloopt alles veel gesofisticeerder, zodat het nog moeilijker is om hiertegen op te treden. In Italië is het bijna maffioos. Maar ook bijvoorbeeld in Nederland, toch vaak beschouwd als een gidsland, horen we dat scouts van bepaalde clubs dure uurwerken vragen aan makelaars om bij hen op een goed blaadje te staan en informatie door te spelen. Wij hebben op een bepaald moment zelfs juridisch laten onderzoeken in hoeverre dit omkoping is. Als het legaal is, moet je er bijna in meegaan. Maar wij hebben onze handen ervan afgehouden.”

Was u verbaasd over de draagwijdte van het systeem?

“Je hoort natuurlijk wel bepaalde geruchten, maar ik dacht vooral dat de bewuste makelaars voor zichzelf meer uit de brand probeerden te slepen en zo hun eigen spelers in de zak zetten. Veljkovic deelde ook veel geld uit aan spelers en clubs, zodat zij mee konden profiteren. Dat wist ik niet. Maar laten we duidelijk zijn, het blijven wel de uitzonderingen. Ik ben er nog altijd van overtuigd dat 90 procent van de drie- à vierhonderd makelaars in België het op een legale manier doet. Het probleem is dat Veljkovic een van de best verdienende makelaars was. Kleinere makelaars gingen dan misschien denken dat het niet anders kon.”

Bent u zelf ooit gevraagd om mee te stappen in het opzetten van dit soort constructies?

“Nee, in België nooit. Maar let op, ik moet toegeven dat ik hierbij in zekere zin wel geluk heb gehad. Ik was jarenlang de advocaat van toenmalig Standard-voorzitter Roland Duchâtelet. Hij was enorm gekant tegen spelersmakelaars. Toen ik dus zelf in die sector actief werd gingen ze extra opletten. Ik was de laatste aan wie ze zouden denken om dit soort constructies mee op te zetten. Plus, mijn vrouw is fiscaliste en zij heeft altijd meegekeken. Toen buitenlandse clubs bepaalde voorstellen deden om deals op een fiscaalvriendelijke manier te doen heeft zij altijd nee gezegd. Dat zijn vervelende discussies, maar zo trek je wel meteen de lijn. Voor niet-specialisten is die lijn overigens niet altijd even duidelijk. Onder andere omstandigheden was ik er misschien ook wel ingerold.”

En wat is de rol van de spelers zelf in dit hele verhaal? Treft hen geen schuld?

“Nee, dat vind ik niet. De spelers zijn het slachtoffer, zij worden bewust dom gehouden door clubs en makelaars en weten vaak zelfs niet wat hun makelaar precies verdiend heeft op een transfer. Zoals ik zei: het is voor ons al moeilijk om precies op de hoogte te zijn van wat legaal of illegaal is, voor hen geldt dat des te meer. Het heeft er ook bij ons toe geleid dat spelers voor bepaalde deals een andere makelaar onder de arm moeten nemen. Wij houden hen dan niet tegen.”

Slotsom: er zal en er kan niks veranderen. Een trieste conclusie. Ziet u dan nergens een lichtpuntje, een mogelijke oplossing?

“Jawel, schaf de transfermarkt af. Dan zal 95 procent van alle problemen opgelost zijn. Al dat groot geld verdwijnt zo uit het systeem. De makelaars zullen zich dan enkel nog moeten bezighouden met de carrière van de spelers en niet meer met het welbevinden van de clubs. Maar ik besef dat dit momenteel weinig realistisch is.”