Waarom is de bom rond de PFOS-vervuiling rond de site van chemiebedrijf 3M in Zwijndrecht pas vorig jaar gebarsten en niet in 2017, terwijl men toen ook al lang wist dat die vervuiling er was en dat verschillende betrokkenen voorstander waren om daarover breder te communiceren? Zo heeft Oosterweel-bouwheer Lantis (het vroegere BAM) eerder al aangegeven dat zij wilden communiceren. Vorige vrijdag liet ook Antwerps burgemeester Bart De Wever nog verstaan dat hij graag in 2017 al had gecommuniceerd omdat hij dat als een “politieke opportuniteit” zag omdat het Oosterweelproject kon getoond worden als een project dat historische vervuiling aanpakt.

Verschillende leden van de onderzoekscommissie wilden daarom van de toenmalig bevoegde ministers, en met name van ministers Ben Weyts (N-VA) en Joke Schauvliege (CD&V), weten waarom er in 2017 niet is gecommuniceerd. Het antwoord van ministers Schauvliege en Weyts was éénduidig: omdat de experts toen zeiden dat er “geen humaantoxicologisch risico” was. Met andere woorden: de vervuiling werd op dat moment niet gezien als een direct of acuut risico voor de volksgezondheid. “Met de kennis van toen was er geen dwingende noodzaak om te communiceren over de risico’s voor de volksgezondheid in het projectgebied van de werken”, aldus Weyts.

De N-VA-minister countert ook de kritiek dat er sprake zou zijn van een “doofpotoperatie” of van een “verbod om te communiceren”. “Is er een verbod op communicatie geweest van de ministers? Vanzelfsprekend niet”, aldus Weyts. Volgens Weyts zou er “met de kennis en de bril van vandaag” een andere inschatting zijn gemaakt, maar hebben hij en zijn kabinet zich toen gebaseerd “op de kennis en informatie van toen”.

Geen doofpot

Voormalig minister Schauvliege sloot zich daarbij aan. “Het is niet zo dat er iemand in de overtuiging was dat er een humaantoxicologisch risico was en dat er dan beslist werd om daar niet over te communiceren. Er is niets in de doofpot gestoken. Er was geen doofpot. Iedereen ging er toen van uit dat er geen risico was voor de volksgezondheid”, aldus Schauvliege.

Ook de gewezen CD&V-minister kreeg het wat op de heupen van de doofpotinsinuaties. “Denkt u werkelijk zelf dat als er ook maar enige aanwijzing geweest zou zijn dat er een gevaar voor de volksgezondheid was, dat we erin zouden geslaagd zijn om dat in de doofpot te steken, zelfs als we dat zouden gewild hebben? Er zijn bij dat dossier honderden mensen en verschillende diensten betrokken. Denkt u werkelijk dat we dat hadden kunnen wegmoffelen en verzwijgen? Ten eerste: ik ga geen moeilijke communicatie uit de weg. Ten tweede: het zou onmogelijk geweest zijn. Die theorie van verdachtmaking is heel jammer en slaat op niets”, aldus nog Schauvliege.

De CD&V-politica geeft wel toe dat er zeker lessen moeten getrokken worden uit het verleden. Een van de lessen is dat de informatiedoorstroming tussen de verschillende administraties beter moet.

3M wil steun bieden aan getroffen landbouwers en bioboeren

Chemiebedrijf 3M bevestigt dat het “hulp en steun” wil bieden aan landbouwers en bioboeren in de omgeving van de 3M-site in Zwijndrecht die getroffen zijn door de zogenaamde no regret-maatregelen die werden ingesteld in het kader van de PFOS-crisis. 3M zegt verder met de stuurgroep die zich over de compensaties buigt te willen samenwerken “om bijkomende oplossingen te vinden voor de gezamenlijke uitdagingen”.

In een korte mededeling zegt 3M begrip te hebben voor “de financiële uitdagingen waarmee sommige van onze buren landbouwers en bioboeren mogelijk geconfronteerd zijn door de no regret-maatregelen die de Vlaamse regering heeft ingesteld naar aanleiding van de PFAS-verontreiniging”.

“We willen hulp en steun bieden”, zegt Rebecca Teeters, Senior Vice President Fluorochemical Stewardship bij 3M. “Voor ons is dit prioritair.”

Vlaams opdrachthouder voor de aanpak van de PFAS-verontreiniging in Vlaanderen Karl Vrancken kondigde maandag aan dat landbouwers en bioboeren uit de regio van 24 januari tot 14 februari de tijd krijgen om een formulier in te vullen over de door hen geleden schade als gevolg van de no regret-maatregelen. 3M zou zich hebben geëngageerd om die schade vervolgens te compenseren.

Demir: “3M zal nog met veel meer over de brug moeten komen”

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) reageert voorzichtig tevreden op het nieuws dat er een concrete procedure in gang wordt gezet om compensatie te bieden aan landbouwers en bioboeren in de omgeving van de 3M-site in Zwijndrecht. “Maar 3M zal nog met veel meer over de brug moeten komen voor de mensen”, stelt Demir.

Demir heeft het in haar reactie over “een eerste muizenstap” van 3M, dat “nog sterk uit zijn pijp gaat moeten komen” voor een integrale oplossing van de PFAS-problematiek. “Dat landbouwers uit de omgeving een correcte vergoeding moeten kunnen krijgen voor de schade die ze leden door 3M en dat de vervuiler daarvoor moet opdraaien, spreekt voor zich”, zegt de minister. “Maar 3M zal nog met veel meer over de brug moeten komen voor de mensen.”

De komende weken lopen volgens Demir de gesprekken na de ingebrekestelling van 3M verder. Dat gebeurt volgens de minister “met oog op het handhaven van één principe: de vervuiler moet betalen”. “In tussentijd moeten de productieprocessen die leiden tot uitstoot van PFAS nog altijd stil liggen”, aldus nog Demir.

De compensatie die landbouwers en bioboeren nu zouden krijgen, gaat enkel over geleden schade als gevolg van de no regret-maatregelen die de Vlaamse overheid nam vanwege de PFAS-verontreiniging rond 3M. Het gaat dus niet om schade door de verontreiniging zelf of sanering van gronden.

Extra zitting: confrontatie tussen burgemeester Zwijndrecht en gewezen BAM-topman

De onderzoekscommissie PFAS-PFOS van het Vlaams Parlement organiseert vrijdag mogelijk een extra zitting om een confrontatie te organiseren tussen de burgemeester van Zwijndrecht André Van de Vyver en de gewezen topman van BAM (Lantis) Jan Van Rensbergen. Dat heeft Belga uit verschillende bronnen vernomen. Een uitgelekte mail van Van Rensbergen zou eerdere verklaringen van de burgemeester van Zwijndrecht tegenspreken.

De commissie wil namelijk een mogelijke tegenstrijdigheid uitklaren. Zo zei burgemeester Van de Vyver vorige week in de onderzoekscommissie dat hij nooit door instanties of bevoegde overheden een melding heeft gekregen over de gezondheidsrisico’s van de PFOS-vervuiling rond de 3M-site.

Maar in een mail uit 2017, die vorige week in De Tijd uitlekte, stelt gewezen BAM-topman Jan Van Rensbergen dat hij Zwijndrecht ervan op de hoogte zal brengen dat de PFOS-vervuiling op de Oosterweelwerf wellicht ook in Zwijndrecht zit.

Van Rensbergen bevestigde ook aan De Tijd dat hij er destijds mondeling met Van de Vyver over gesproken heeft. Van de Vyver zelf houdt vol dat hij nooit door Van Rensbergen op de hoogte is gebracht. Mogelijk brengt een confrontatie tussen beide heren vrijdag opheldering.