Jonas Roosens

Joke Schauvliege vindt niet dat ze fouten maakte in PFOS-dossier: "Ik zou het vandaag opnieuw zo doen"

Dé hoofdrolspeler in de hele PFOS-saga - voormalig Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V) - vindt dat ze geen fouten maakte in het PFOS-dossier. Tot nog toe gaf ze weinig commentaar, maar vandaag zit ze in de onderzoekscommissie en daar zei ze: "Zou ik het, met de kennis van 2017, opnieuw zo doen? Ja. Zou ik het opnieuw zo doen met de kennis van 2022? Nee."

Dat ze van alles op de hoogte was - dát ontkende Joke Schauvliege tijdens haar openingsstatement in de onderzoekscommissie geen seconde. Het is ook niet de essentie. De hamvraag volgens haar is: was het duidelijk dat er een risico was voor de volksgezondheid?

"Het is heel opvallend dat zowel Schauvliege als Weyts er zich op beroepen dat ze het advies van de experten hebben opgevolgd", legt Fabian Lefevere uit in "Het journaal":

Videospeler inladen...

Nee, is het antwoord van Schauvliege op die vraag. "In 2017 wisten we dat PFOS een vervuilende stof was, maar niet dat ze een risico voor de volksgezondheid vormde." Dat veranderde tegen het einde van 2018 en toen ondernam Schauvliege, zo zegt ze, ook actie.

"Ik ben moeilijke dossiers nooit uit de weg gegaan. Dus mocht in dit dossier gebleken zijn dat er een risico was voor de volksgezondheid, dan zou ik wel degelijk actie ondernomen hebben. Naarmate het normenkader veranderde, hebben mijn diensten dat ook gedaan. In 2018 lag ik trouwens aan de basis van het PFOS-actieplan, dat in 2020 is goedgekeurd."

Ook in "Terzake" herhaalt Schauvliege dat er absoluut geen sprake is van een doofpotoperatie. "Ik heb in eer en geweten geoordeeld. Op basis van de adviezen van experten toén zijn er nergens alarmbellen afgegaan. Denkt u nu echt dat dit stilgehouden zou kunnen worden? Nee, want er was toen geen probleem." 

Videospeler inladen...

Wat voorafging

De vervuiling door de chemische fabriek 3M in Zwijndrecht kwam opnieuw aan het licht door de graafwerken in het kader van de Oosterweelverbinding. In de grond op de werf werden hoge concentraties van de chemische stof PFOS gevonden, wat allerlei gezondheidsklachten, zoals kanker, kan veroorzaken.

Hoewel het probleem al jaren bekend was, werden onlangs pas voor het eerst maatregelen genomen. Op verschillende plekken wordt het eten van eieren van eigen kippen afgeraden, zwangere vrouwen en kinderen moeten ook oppassen met groenten uit de eigen tuin.

In het Vlaams parlement is een parlementaire onderzoekscommissie opgericht die moet uitzoeken wie wat wanneer wist en of er fouten zijn gebeurd.

Schauvliege denkt dat ze geen fouten maakte. "Zou ik het, met de kennis van 2017, opnieuw zo doen? Ja. Zou ik het opnieuw doen met de kennis van 2022? Nee." Maar ze denkt niet dat er niets fout is gelopen. De overheidsdiensten hadden beter kunnen samenwerken en er had, toch vanuit Europa, sneller een normenkader kunnen komen.

"Ik ben niet helemaal voldaan met de antwoorden", zegt commissielid Willem-Frederik Schiltz:

Videospeler inladen...

In die hele periode is de herfst van 2017 van cruciaal belang. Toen lichtte Lantis, de bouwheer van de Oosterweelverbinding, de politiek in dat ze op een ernstige PFOS-vervuiling was gebotst.

Niemand in de politiek heeft daarna gecommuniceerd, en de diensten al evenmin. Volgens Schauvliege dus omdat er geen risico voor de mens was, wat ook Bart De Wever vorige week als verklaring voor de niet-communicatie gaf.

Ben Weyts: "Geen sprake van een doofpotoperatie"

Ook Ben Weyts, nu minister van Onderwijs maar toen op Mobiliteit in de Vlaamse regering, zit op die lijn. "Er is geen sprake van een doofpotoperatie."

Weyts erkent dat hij verantwoordelijk is voor de beslissing om niet te communiceren - wat Schauvliege eigenlijk ook doet. Zij en hun mensen namen die beslissing samen, tijdens een vergadering op het kabinet van Weyts op 12 oktober 2017.

De beslissing om niet te communiceren is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Ook op mijn politieke verantwoordelijkheid.

Voormalig Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA)

Weyts: "Mijn diensten hebben op basis van kennis en wetenschap van dat moment in eer en geweten gehandeld, onder mijn verantwoordelijkheid. Als er een doofpotoperatie was, was dat een doofpot zonder deksel. De beslissing om niet te communiceren is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Ook op mijn politieke verantwoordelijkheid, en we hebben de beslissing genomen "

Waarom is er in 2017 niet extra gemeten?

Een aantal vaststellingen blijven nog vragen oproepen. In 2017 werd niet enkel beslist om niet te communiceren. Er werd ook beslist om geen bijkomende metingen te doen in Zwijndrecht, ook al had Lantis enkel metingen in de werfzone, waar niemand woont.

Waarom is er dan niet gemeten in Zwijndrecht, al is het maar vanuit het voorzichtigheidsprincipe? Joke Schauvliege: "We moeten niet met de bril van vandaag naar die periode kijken. Wij hebben toen beslist om de juridische weg te volgen, die van het bodemdecreet. (Wat betekent dat er een nieuw bodemsaneringsproject zou opgestart worden, waarvan de resultaten normaal gesproken over enkele weken bekend zullen raken).  Volgens Schauvliege was dat juridische de meest zuivere weg om 3M uiteindelijk voor de kosten te laten opdraaien.

Op de oppositie maakte dat antwoord weinig indruk. Jos D'Haese (PVDA): "Het is alsof een patient met een vlekje naar de dokter gaat, en dat die dokter zegt dat hij over drie jaar eens gaat kijken."

De onderzoekscommissie over het PFOS-dossier verliep bij momenten woelig. "Terzake" selecteerde enkele opvallende momenten uit de zitting.

Videospeler inladen...

Meest gelezen