Vlaamse vergunde wapenexport naar landen buiten EU bereikt record van bijna 125,57 miljoen euro in 2021

Het verschil van meer dan 98 miljoen euro ten opzichte van het voorgaande jaar is te wijten aan de brexit en een groot order uit de Verenigde Staten. "Je ziet de cijfers elk jaar schommelen", licht Diederik Cops toe, onderzoeker aan het Vlaams Vredesinstituut, een onafhankelijk onderzoeksinstituut verbonden aan het Vlaams parlement. "In 2020 jaar lagen ze artificieel laag. Dat was niet echt te wijten aan de coronacrisis, omdat de defensie-industrie weinig ondervindt van zulke kortetermijninvloeden.”

Het Verenigd Koninkrijk stapte op 31 december 2020, om middernacht, uit de Europese Unie. Tot dat moment vielen orders uit het Verenigd Koninkrijk nog onder de noemer "overbrenging", waarbij goederen uit één lidstaat naar een andere lidstaat worden overgebracht. In 2021 was er echter sprake van "uitvoer", een term waarmee elk vertrek van goederen uit het douanegebied van de Europese Unie via het Belgische grondgebied bedoeld wordt, tenzij het over doorvoer gaat. De definitief goedgekeurde vergunningen voor wapenexport naar het Verenigd Koninkrijk waren in 2021 goed voor bijna 44,86 miljoen euro.

De Verenigde Staten waren het voorbije jaar met bijna 73,51 miljoen euro echter de grootste afnemer. Dat heeft te maken met een groot order van oefenmateriaal en simulatoren ontworpen voor militaire opleidingen, ter waarde van 50 miljoen euro. Uitgenomen van de Britse orders en het grote Amerikaanse order, ligt de waarde van de Vlaamse wapenexport naar landen buiten de EU in 2021 in de lijn van 2020, 2018 (28,2 miljoen euro), 2016 (29,2 miljoen euro) en 2014 (20,5 miljoen euro). In de jaren 2019 (bijna 81,25 miljoen euro), 2017 (69,9 miljoen euro) en 2015 (67,1 miljoen euro) lagen die bedragen opmerkelijk hoger. Die stijgingen waren telkens terug te leiden naar grote orders uit de Verenigde Staten.

In totaal werden het voorbije jaar 58 vergunningen definitief goedgekeurd voor wapenexport naar landen buiten de Europese Unie. Voor wapenexport naar de Verenigde Staten werden 28 vergunningen definitief goedgekeurd. Voor wapenexport naar het Verenigd Koninkrijk waren dat twaalf vergunningen. Voorts voerde Vlaanderen nog wapens uit naar India (goed voor meer dan 3,3 miljoen euro), Australië (goed voor meer dan 1,12 miljoen euro), Zwitserland (goed voor meer dan 1,1 miljoen euro), Kosovo, Qatar, Turkije, Brazilië, Israël en Koeweit.

Opvallend: de twee vergunningen voor wapenexport naar Israël hebben Brazilië en Canada als eindgebruikers. "De facto is er een wapenembargo naar Israël, opdat Vlaanderen geen wapens zou exporteren die het Israëlische leger of de Israëlische ordehandhaving zouden kunnen versterken. Maar Israël heeft wel een grote defensie-industrie. Export naar Israël zal alleen maar goedgekeurd worden als de exporteur ter plekke formeel kan aantonen dat de producten naar andere landen zullen geëxporteerd worden." De vergunning voor wapenexport naar Turkije heeft de Filippijnen als eindgebruiker.

Waaruit bestaat de Vlaamse wapenexport naar landen buiten de Europese Unie eigenlijk? Niet uit wapens, zo blijkt. "De belangrijkste categorie is al een aantal jaren het speciaal militair oefenmaterieel. Dat zijn schietstanden en trainingssystemen voor vuurwapens, tanks en groter geschut", geeft Cops aan. 

Verder produceert de Vlaamse wapenindustrie vooral onderdelen die moeten geïntegreerd worden in andere systemen. "Het is eigen aan de Vlaamse defensie-industrie dat ze in eerste instantie vooral uitvoert naar andere defensie-industrieën. Het gevolg is dat het effectieve eindgebruik van die producten in grote mate ongekend blijft. Zo is in 2021 voor ongeveer 75 procent van de vergunde uitvoer de defensie-industrie de laatst gekende eindgebruiker", aldus nog Cops.