NAVO stuurt extra schepen en gevechtsvliegtuigen naar oosten van Europa: “Om Rusland af te schrikken”

De Chef Defensie (CHOD) benadrukt dat het niet is omdat de Russen morgen besluiten om Oekraïne binnen te vallen, dat onze troepen meteen zullen worden ingezet. "Er is een politiek besluitvormingsproces dat moet worden gerespecteerd, ook in België. Wij zorgen ervoor dat de eenheden die wij aan de verschillende NAVO-strijdkrachten hebben aangeboden in een staat van maximale paraatheid zijn", klinkt het. 

Onze expert Robin Ramaekers legt aan HLN LIVE uit dat er sowieso “geen sprake van is dat België of de NAVO naar Oekraïne zou trekken op dit moment om er te vechten tegen Russische troepen aan de grens van Oekraïne, als Rusland daar zou binnenvallen. Dat is absoluut niet het geval: Oekraïne is geen lidstaat van de NAVO”. Hij voegt eraan toe: “Het gaat hier over de rol die België als NAVO-lidstaat kan en moet spelen in de andere lidstaten die grenzen aan het mogelijke conflictgebied, zoals de Baltische staten, Polen, Roemenië en Bulgarije.”

Indien de Very High Readiness Joint Task Force (VJTF) wordt ingezet, dan kunnen de eenheden die België daarvoor heeft klaarstaan ook ingeschakeld worden, legt Hofman uit. “Er zijn al Belgische F-16's ontplooid in Estland en we hebben schepen die in permanente NAVO-eskaders meevaren binnen de huidige afschrikkingsopdracht. Een beetje later dit jaar gaan we er ook aan deelnemen met een detachement landtroepen. En als de NAVO ons zou vragen om bij te schakelen, dan kunnen we extra middelen ter beschikking stellen. Dan kunnen we, bijvoorbeeld, extra F-16's, een mijnenjager en eventueel een fregat ter beschikking stellen”, aldus Hofman aan HLN LIVE. De stafchef van het Belgische leger wil dat ons land “voor een zo ruim mogelijke waaier aan opdrachten middelen klaar heeft”.

“Op dit moment zijn we al aanwezig aan de oostgrens van Europa in ondersteuning van de Baltische staten die zich zorgen maken over situatie”, zegt stafchef van het Belgische leger, Michel Hofman. “Dat kunnen we aanhouden.”

Mocht het toch tot een groot conflict komen, is België dan wel voorbereid? “We maken deel uit van een grotere organisatie, de NAVO, en van de Europese Unie. We moeten daar solidair aan deelnemen en we moeten allemaal samen de nodige middelen klaar hebben. Dat wil niet zeggen dat je ineens heel je krijgsmacht zal aanwenden in die crisis”, aldus admiraal Hofman. “Die 300 eenheden die we ter beschikking hebben staan, dat is de verhouding die België binnen de NAVO-context representeert, dus naar verhouding van de grootte van het land”, verduidelijkt Robin Ramaekers.

De beslissing van een eventuele deelname van ons leger ligt bij de politiek en kan worden beïnvloed door het inroepen van artikel 5 door de NAVO. “Dat zegt dat als een NAVO-lidstaat in het gedrang komt, de andere lidstaten dan verplicht zijn om die lidstaat te hulp te komen”, legt oorlogsjournalist Robin Ramaekers uit. “Dat gaat in dit geval dan enkel over de aangrenzende lidstaten en niet over Oekraïne zelf, want dat land is géén lid van de NAVO.”

Volgens Ramaekers is het “op dit moment een kwestie van spierballengerol, maar dan stratego op zeer hoog niveau”. De situatie is ontvlambaar en zou “per ongeluk” kunnen ontsporen en “een soort van sneeuwbaleffect veroorzaken”, aldus onze specialist. “Rusland kan ook beslissen om voor het minimale scenario te gaan, zoals bijvoorbeeld in de Krim gebeurd is in 2014. Dat zou zich kunnen herhalen in dat gedeelte Oost-Oekraïne, dat de facto al onder controle is van pro-Russische krachten. Als Rusland daar militair binnentrekt, dan zal wellicht dat dreigement van sancties in voege treden, maar een militaire reactie moet je dan niet verwachten.” Ramaekers voegt er wel aan toe: “In een groter scenario waarbij Rusland Oekraïne langs verschillende kanten zou binnenvallen, is een reactie van de NAVO wellicht wél plausibel”.

Defensie hoopt nog altijd op een diplomatieke oplossing, maar is die nog wel mogelijk? “De enige mogelijkheid is dat aan beide kanten een opening gecreëerd wordt om de situatie te de-escaleren”, zegt VTM-reporter Robin Ramaekers. “Zo zou de NAVO bijvoorbeeld de troepen in Roemenië en Bulgarije kunnen terugtrekken en tegelijkertijd de Russen hun troepen aan de Oekraïense grens. Maar daar moeten Roemenië en Bulgarije het dan mee eens zijn en moet het ook aanvaardbaar zijn dat de NAVO voor een stuk mee in de eisen van Poetin gaat. Het is een heikel diplomatiek spel.”

De Letse minister van Buitenlandse Zaken Edgars Rinkevics dringt alvast aan op een sterkere NAVO-aanwezigheid. “Wij bereiken het punt waarop de voortdurende militaire opbouw van Rusland en Wit-Rusland beantwoord moet worden met passende tegenmaatregelen. Extra strijdkrachten moeten dienen als verdedigings- én afschrikmiddel”, klinkt het in zijn tweet.

Door de toenemende spanningen roept nu ook het Verenigd Koninkrijk ambassadepersoneel terug uit Kiev. Eerder kregen gezinnen van Amerikaanse diplomaten al te horen dat ze beter zouden vertrekken. Oekraïne betreurt die “overdreven voorzichtige” beslissing.

 De Europese Unie is vooralsnog nog niet van plan om families van EU-diplomaten uit Oekraïne terug te halen. “Wij gaan dat nog niet doen omdat we er geen specifieke reden voor zien”, stelde buitenlandchef Josep Borrell. Hij verwacht later op de dag uitleg van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken. “We moeten de situatie niet dramatiseren, tenzij de VS nu met cruciale informatie op de proppen zou komen.” 

België heeft drie expats op de ambassade in Kiev, maar die blijven dus voorlopig op post. Het crisiscentrum van Buitenlandse Zaken maakt samen met Defensie een voortdurende analyse van de situatie in de regio. Voor ons land zal minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès (MR) via videoverbinding deelnemen aan het overleg.

 Aan de grens met Oekraïne hebben zich vele tienduizenden Russische soldaten verzameld. Het doet het Westen vrezen voor een militaire interventie in het buurland. Rusland ontkent dat, maar het vraagt wel erkenning van zijn veiligheidsbelangen. Zo eisen de Russen spijkerharde garanties dat Oekraïne nooit lid van de NAVO zal worden en dat NAVO-troepen weggehaald worden uit oostelijke lidstaten. 

Voor de VS en Europa zijn die eisen onaanvaardbaar. “Aan de bestaande veiligheidsorde in Europa valt niet te tornen. Totaal achterhaalde invloedssferen mogen niet heropgebouwd worden”, maakte Borrell nogmaals duidelijk. 

De Europese ministers hopen eerst en vooral via diplomatieke kanalen een de-escalatie van de situatie in de regio te bereiken. Komt het alsnog tot een militaire interventie, dan zal het Westen reageren met “massieve” financiële en economische sancties tegen Rusland. 

Herbekijk ook: Biden verwacht Russische invasie van Oekraïne