Amerikaanse minister Blinken en NAVO-topman Stoltenberg sturen schriftelijke reactie op eisen van Rusland
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken en NAVO-topman Jens Stoltenberg bevestigen dat ze "parallel" een schriftelijk antwoord hebben gegeven op de eisen van Rusland inzake Oekraïne. De tekst wordt niet publiek gemaakt, maar biedt een "serieuze diplomatieke weg vooruit". Toch blijven de VS en de Europese bondgenoten er wel op hameren dat Oekraïne het recht heeft om eigen keuzes te maken. Dat lijkt er op te wijzen dat Rusland het antwoord niet zal aanvaarden.
Wat er precies in de brief staat, wordt niet openbaar gemaakt om vertrouwelijke diplomatie een kans te geven, zei Blinken vanavond op een persconferentie. Toch maakte hij duidelijk dat de VS en de Europese bondgenoten "vasthouden aan de soevereiniteit en territoriale integriteit van Oekraïne en dat het land het recht heeft om eigen keuzes inzake veiligheid te maken".
Dat gaat dan in tegen de belangrijkste Russische eis dat Oekraïne en Georgië nooit lid zouden mogen worden van de NAVO. Het was ook niet verwacht dat het Westen op dat vlak zou toegeven.
Als Rusland voor agressie kiest, zal dat zware gevolgen hebben
Volgens Blinken wil de NAVO echter wel tegemoet komen aan Russische bezorgdheden inzake veiligheid en bevat de schriftelijke verklaring van de VS ook voorstellen om meer transparantie te krijgen inzake militaire oefeningen en stationeringen in Europa, evenals voorstellen om de onderhandelingen over een nieuw START-verdrag inzake beperking van kernwapens aan de gang te krijgen.
Blinken hoopt daarover een dialoog aan te gaan met zijn Russische collega Sergej Lavrov. Hij hoopt dat Rusland de voorstellen bestudeert, de spanningen vermindert en de retoriek inperkt.
Tegelijk waarschuwt Blinken dat het Westen alle opties bekijkt en dat Amerika en de andere NAVO-leden maatregelen treffen om Europa te beveiligen, terwijl militair materieel geleverd wordt aan Oekraïne om dat land in staat te stellen zich te verdedigen.
NAVO-topman vraagt Rusland opnieuw om de" situatie te de-escaleren"
NAVO-topman Jens Stoltenberg zei iets later op de avond tijdens een persconferentie over het schriftelijk antwoord dat de Russische dreiging aanhoudt en dat ze zich in een "kritische fase" bevinden. Hij riep Rusland opnieuw op om "onmiddellijk de situatie te de-escaleren".
Tegelijk zei de topman dat hij "parallel" met de VS een schriftelijk antwoord heeft gegeven op de eisen van Rusland en benadrukte dat het antwoord “ruimte laat voor vooruitgang”.
“NAVO gelooft dat spanningen en onenigheden moeten opgelost worden door dialoog en diplomatie, niet door troepen of dreigen met troepenmachten”, aldus de NAVO-topman.
De NAVO stelde voor om weer nauwer te gaan overleggen, zoals het bondgenootschap en de oude rivaal vroeger deden. Ook kunnen beide kampen opener worden over hun militaire kracht en manoeuvres en kunnen ze afspreken om hun wapenarsenaal samen af te bouwen. Verder moet er bijvoorbeeld weer een onderlinge hotline komen voor noodgevallen. Dat is allemaal niet nieuw, erkent Stoltenberg. Maar dat het zoals gewenst op papier is gezet, gedetailleerd en concreet, toont al een uitgestoken hand, hoopt hij.
Stoltenberg zei ook dat ze willen luisteren naar de bezorgdheden van Rusland. Verder wil hij in gesprek gaan over onder andere hoe ze de fundamentele principes van de Europese veiligheid kunnen versterken. Maar hij herhaalde dat elke natie zijn eigen veiligheidsregelingen mag treffen.
"Rusland dient zich te onthouden van het uiten van dwang, agressieve retoriek", klonk het nog. "Rusland moet ook zijn troepen terugtrekken uit Oekraïne, Georgië en Moldavië, waar ze worden gestationeerd zonder de toestemming van de betreffende landen."
Stoltenberg herhaalde ook dat ze nauw zullen blijven samenwerken met Oekraïne. "De NAVO is een defensief bondgenootschap, we zoeken geen confrontatie. Maar we kunnen en willen geen compromissen sluiten over de principes waarop de veiligheid van ons bondgenootschap en de veiligheid in Europa en Noord-Amerika berusten”, aldus Stoltenberg.
Spanning aan Oekraïens-Russische grens: een woordje uitleg
Rusland heeft de voorbije weken tienduizenden soldaten samengebracht aan de grens met Oekraïne. Het Westen ziet dat als een vorm van agressie en vreest dat de Russische president Poetin Oekraïne wil binnenvallen.
Maar voor Poetin gaat het om een verdedigingsstrategie, omdat Rusland zich bedreigd voelt door de NAVO, het westerse militaire bondgenootschap dat de voorbije jaren alsmaar verder is uitgebreid naar het oosten, inclusief landen die voorheen tot de Russische invloedssfeer behoorden.
Rusland vraagt nu schriftelijke garanties aan de NAVO dat landen als Oekraïne en Georgië nooit zullen toetreden terwijl ze die belofte wel kregen op een NAVO-top in 2008. Moskou wil ook dat de NAVO zich terugtrekt uit alle nieuwe lidstaten zoals Polen of de Baltische staten.
Er wordt al geruime tijd op verschillende niveaus druk diplomatiek overleg gepleegd tussen het Westen en Rusland om het conflict niet te laten escaleren. De NAVO is bereid om over Russische gevoeligheden te praten, zoals ontwapening in Europa, maar benadrukt dat Rusland niet kan bepalen wie wel of niet lid kan worden van het bondgenootschap.
Gaan we naar een militaire confrontatie op het Europese continent met als inzet Oekraïne? Poetin lijkt de sleutel in handen te hebben. Hij bepaalt uiteindelijk hoe ver Rusland wil gaan om zijn zin te krijgen. Het Westen waarschuwt dat Rusland zware sancties staan te wachten mocht het overgaan tot een militaire escalatie.