Vooruit wil rem op vastgoedprijzen via ‘opkoopbescherming’. ‘Zo geven we starters een eerlijke kans’

Het voorbije jaar stegen de prijzen voor een woning in Vlaanderen zo’n 10 procent, zo blijkt uit de gegevens van Statbel. Volgens Vooruit duwt de lage rente en de bijbehorende instroom van investeerders in vastgoed de woon- en huurprijzen in Vlaanderen explosief de hoogte in. Daardoor is toegang tot de vastgoedmarkt voor bijvoorbeeld jonge starters of alleenstaanden steeds moeilijker.

De partij legt daarom een zogenaamde ‘opkoopbescherming’ op tafel in het Vlaams Parlement. Dat instrument zou lokale besturen moeten toelaten om in een specifieke wijk of buurt in te grijpen als de betaalbaarheid onder druk staat. Een koper moet zich er dan toe verbinden om minstens vier jaar zelf in te wonen, of om minstens negen jaar ‘een betaalbare huurprijs’ te voorzien.

“We drukken de woningprijzen door investeerders uit de markt te houden in die buurten waar er een schaarste is aan betaalbare woningen. Zo geven we starters een eerlijke kans”, stellen parlementslid Maxim Veys en Vooruit-voorzitter Conner Rousseau.

De mosterd haalden ze in Nederland, waar een dergelijk systeem al sinds 1 januari in voege is en onder meer al ingevoerd is in Amsterdam, Rotterdam of Utrecht. Niet toevallig steden - zeker Amsterdam - waar grote internationale investeringsgroepen aan de lopende band vastgoed opkopen en verhuren, of het snel weer verkopen tegen een serieuze meerprijs.

Volgens woonexperts is het in die zin belangrijk om het verschil te blijven zien tussen het algemene betaalbaarheidsprobleem en de speculatie in specifieke buurten. Voor het tweede zou zo’n ‘opkoopbescherming’ een antwoord kunnen bieden. Met de nadruk op kunnen: wetenschappelijk onderzoek is er niet.

‘Aantasting van het eigendomsrecht’

Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) deelt de bezorgdheid van Vooruit over betaalbaarheid, maar is niet gewonnen voor het plan. Volgens hem vormt het een “fundamentele aantasting van het eigendomsrecht” en verandert het niets aan het grote tekort aan woningen. Open Vld-parlementslid Mercedes Van Volcem sluit zich daar bij aan, en heeft eveneens vragen over de “juridische haalbaarheid” van zo'n opkoopbescherming.

De vraag is ook of de investeringsreuzen die Vooruit in het vizier neemt in Vlaanderen de markt al ontwrichten. Groen, dat eerder in deze krant bij monde van Leuvens schepen Lies Corneillie al het idee van een ‘bewoningsplicht’ lanceerde, wijst op een ander fenomeen: ouders die in centrumsteden een tweede woning op de naam van hun studerende dochter of zoon registreren en na een vijftal jaar weer doorverkopen. Daar biedt het systeem geen antwoord op, “terwijl ook dat de prijzen stevig opdrijft”, aldus parlementslid An Moerenhout (Groen).