"Geen geld meer voor nieuwe atlassen of stoelen": ook scholen in moeilijkheden door stijgende energieprijzen

Door de coronapandemie wordt al bijna twee jaar van scholen gevraagd om zo veel mogelijk te verluchten of hun ventilatie-installatie op volle toeren te laten draaien. Daardoor moet er extra gestookt worden om de klassen toch een beetje warm te houden voor de leerlingen. Dat leidt tot een aanzienlijk hoger energieverbruik en nog hogere energiekosten. Voor de katholieke scholen worden de meerkosten in 2021 en 2022 geraamd op 45 miljoen euro.  En die extra kosten mogen niet zomaar doorgerekend worden op de schoolfactuur voor de ouders.

Scholen krijgen het  dus financieel steeds benauwder en moeten op hun pedagogische werking besparen. Zij kunnen  die extra energiekosten niet met andere openbare middelen – zoals compensaties van gemeenten of provincies – compenseren. "De stijgende energieprijzen zijn een molensteen rond de nek van onze scholen. Hun financiële leefbaarheid komt in het gedrang en om de rekening te doen kloppen, staan ze voor zware keuzes die dreigen te raken aan de kwaliteit van het onderwijs zelf”, zegt Lieven Boeve, directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen.

Dat bevestigt directeur Dirk Lenaerts van het Sint-Agnesinstituut in Hoboken: "Door de hoge energiekosten, zullen we bepaalde investeringen moeten uitstellen. Onze beamers zijn oud en zijn dringend aan vervanging toe, maar dat gaat momenteel niet. Hetzelfde geldt voor enkele gedateerde atlassen die we graag zouden vervangen. Momenteel lukt het nog, maar als er geen actie komt vanuit de regering zitten we binnenkort wel echt in de problemen."

Verschillende scholen verwachten dat hun energiekosten met meer dan de helft zullen toenemen op twee jaar tijd.  Daardoor moeten scholen zes procent van hun werkingsmiddelen gebruiken. Stefan De Weerdt is financieel en algemeen directeur bij Katholiek Onderwijs Mechelen: "In 2020 ging er 10 procent van de werkingsmiddelen naar de energiekosten, in 2022 verwachten we dat die kosten 15 procent van onze werkingsmiddelen zullen bedragen. We hebben nochtans net geïnvesteerd in een energiezuinige nieuwbouw, maar dat is duidelijk niet genoeg." 

Deze factuur komt bovenop het koopkrachtverlies dat scholen al lijden door verschillende besparingen op de werkingsbudgetten in de vorige en de huidige legislaturen. Zo besliste de Vlaamse regering dat de werkingsmiddelen in het secundair onderwijs tijdens deze legislatuur maar voor 60% geïndexeerd zouden worden. Stefan De Weerdt: "De werkingsmiddelen blijven quasi hetzelfde, ondanks de stijgende vaste kosten (licht, energie,...). Voor het welzijn van onze leerlingen en personeel kunnen en willen we hier niet op besparen, maar dit betekent wel dat we andere innovatieve  investeringen moeten uitstellen om de school draaiende te houden. Wij zijn een technische school en als we studenten willen voorbereiden op het bedrijfsleven, dan moeten we investeren in nieuwe technologie en machines. Die hebben sowieso een hoge kostprijs. Daarom proberen we jaarlijks geld te sparen om ze uiteindelijk aan te kopen. Dat gaat nu helaas niet meer."

Ook in Kortrijk delen ze die bezorgdheid. Nancy Dedeurwaerder, algemeen directeur van scholengroep RHIZO in Kortrijk: "In de toekomst zal 1/5de van ons budget naar energiekosten gaan. Daardoor staan onze toekomstige investeringen onder druk, zowel infrastructureel als pedagogisch-didactisch. Het beperkt ook onze inspanningen in de professionalisering van onze leraren. Kortom, de energiekosten raken ons in de kern van de onderwijsontwikkeling en de kwaliteit van het onderwijs Ik ben zeer ongerust.”

Katholiek Onderwijs Vlaanderen wil een volledige indexering van de werkingsmiddelen. Momenteel gebeurt dat wel voor 100 procent voor de personeelskosten, maar de rest van de werkingsmiddelen wordt maar met 60 procent geïndexeerd. Verder moeten er volgens Lieven Boeve ook extra maatregelen komen: "Wat we vragen aan de overheid is dat de koopkracht van onze scholen gegarandeerd wordt. We dringen aan op een btw-verlaging net zoals voor particulieren of een extra financiële compensatie toe te kennen aan de scholen. Op die manier moeten de scholen de kosten niet dienen te verhalen op hun onderwijswerking."

Veel van de directeurs zijn dan ook bezorgd. Directeur Stefan De Weerdt: "Als directeur zie je alle vaste kosten jaar per jaar stijgen, maar het budget dat je daarvoor beschikbaar krijgt, dat wijzigt niet. Je moet als school heel creatief zijn om alles gedaan te krijgen met hetzelfde geld, maar de rek die getrokken wordt kan ergens wel eens breken. Dat is onze bezorgdheid."