Na 4 volle dagen hoorzittingen in de Kamer: drempels voor vaccinatieplicht lijken te hoog

Lees alles over het coronavirus in dit dossier.

De Kamer zal er vrijdagavond vier volle dagen van hoorzittingen over de vaccinatieplicht op hebben zitten. De vraag of volwassenen verplicht moeten worden zich te laten vaccineren tegen Covid-19 leeft al een hele tijd, maar werd naar het parlement geëvacueerd, dat een "breed debat" over de kwestie moest voeren. 

De discussie wordt inderdaad breed gevoerd. Onder de sprekers zaten experten uit erg uiteenlopende domeinen, met onder meer medici, ethici, psychologen, pediaters, microbiologen en juristen.

En opvallend: een aantal intussen gevestigde stemmen in het coronadebat - virologen Marc Van Ranst en Steven Van Gucht of epidemiologe Erika Vlieghe bijvoorbeeld - stonden niet op het lijstje van de commissie Gezondheid. Ook een expert in privacyrecht ontbrak. 'Tegenstemmen' als veearts Geert Vanden Bossche of de omstreden onderzoeker en ex-lector bij de Limburgse hogeschool PXL Sam Brokken, schoven wel aan. 

Een consensus voor of tegen prikplicht heeft de discussie nog niet opgeleverd, al was het overgrote merendeel van de sprekers wel overtuigd van het nut, de efficiëntie en de veiligheid van de coronavaccinatie en zijn de hoorzittingen nog niet voorbij. Alleen zijn de praktische en andere bezwaren groot. 

Vooral op juridisch vlak lijkt dat zo. De prikplicht moet wettelijk geregeld worden, maar hoe bepaal je welk vaccin verplicht wordt, voor wie en voor hoe lang? De wetgever moet dat preciseren, maar gezien de onvoorspelbaarheid van de pandemie is dat erg moeilijk, verklaarde ULB-juriste Vanessa De Greef.

Verschillende sprekers vroegen zich ook af hoe een verplichte coronavaccinatie gecontroleerd en gesanctioneerd moet worden. Ook dat moet immers bij wet worden vastgelegd, maar mensen fysiek dwingen of het recht op zorg ontzeggen kan in geen geval, waarschuwde Zeger Debyser van het Raadgevend Comité voor Bio-ethiek. Welke sancties dan wel mogelijk zijn zonder het recht op fysieke integriteit of privacy te schenden, is minder duidelijk.

Meer fundamenteel druist het verplichte coronavaccin mogelijk in tegen het artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, dat het recht op privacy waarborgt. (Kerk)jurist en voormalig rector Rik Torfs (KU Leuven) stelde het het scherpst. "Op dit moment is de verplichte vaccinatie moeilijk verdedigbaar vanuit juridisch oogpunt. Er zijn meer nadelen dan voordelen.”

Ook de psychologen van dienst leken niet overtuigd van een verplichting. Motivatiepsycholoog Maarten Vansteenkiste benadrukte dat twijfelaars eerder over de streep getrokken worden in een open gesprek met een arts of gezondheidswerker, om daarna een geïnformeerde keuze te maken. 

Psycholoog Paul Verhaeghe, sinds kort op emeritaat maar voorheen gespecialiseerd in de relatie tussen maatschappelijke verandering en het psychisch welbevinden aan de UGent, stipte aan dat een bepaalde harde kern wellicht toch zal blijven weigeren om zich te laten vaccineren. "Het is niet aan de orde, want er valt weinig winst mee te halen."

Naast de waslijst aan bezwaren is het nog maar de vraag of het momentum intussen niet al gepasseerd is. Verschillende sprekers gaven aan dat, gezien de al hoge vaccinatiegraad in grote dele van het land, een algemene verplichting geen al te grote winst meer zou opleveren in de bestrijding van de pandemie. 

Bovendien maakt de omikronvariant van het coronavirus de vaccinplicht mogelijk al snel een pak minder relevant. WHO-topman Hans Kluge noemde het eerder al "aannemelijk" dat Europa dankzij omikron richting een soort pandemisch eindspel gaat.