1,4 miljoen euro winst, maar bewoners werden verwaarloosd: ‘Dit had niet mogen gebeuren’

“De patiënten die er lagen, waren erg hulpbehoevend, zowel op medisch gebied als qua zorgverlening. Maar aangezien het geen rusthuis meer was, kregen ze niet de zorg die ze nodig hadden om aanvaardbaar te kunnen leven. Je zou kunnen zeggen dat er sprake is van verwaarlozing. Sommige mensen waren vastgebonden aan hun bed of hun zetel, zodat ze niet weg konden. Toen we toekwamen, was er geen personeel meer. Wanneer een patiënt uit een bed of een stoel valt, zou er toch een knopje moeten zijn om hulp te krijgen. Ook zulke zaken waren er niet.”

De getuigenis van arts Ignace Demeyer op Radio 2 spreekt boekdelen. Hij was er donderdagavond bij toen de gerechtelijke en lokale politie en de sociale inspectiediensten binnenvielen in twee residenties in Grimminge, deelgemeente van Geraardsbergen, om na te gaan op welke manier de inwoners verzorgd werden en of de voorwaarden van de vergunning werden nageleefd.

Het ging over Residentie Beauprez – intussen omgedoopt tot Cohousing Alegria – en Residentie De Kloef. De situatie was ronduit schrijnend: zeventien hulpbehoevende ouderen werden overgebracht naar ziekenhuizen in de omgeving in afwachting van een definitieve oplossing.

Ingetrokken erkenning

Had dit niet voorkomen kunnen worden? De Zorginspectie had vorig jaar bij controles al vastgesteld dat in Residentie Beauprez ouderen verbleven die niet zelfredzaam waren. Het Agentschap Zorg en Gezondheid trok de erkenning voor het uitbaten van een assistentiewoning definitief in op 30 juni. “Na de sluiting gebeurde er een maand later nog een inspectie, er waren geen signalen dat er een verderzetting was van de uitbating”, zegt woordvoerder Joris Moonens van het Agentschap Zorg en Gezondheid.

Maar de uitbater gooide het roer om en bracht de residenties op de private huurmarkt. Van de 69 bewoners van Residentie Beauprez gingen er 51 op het aanbod van een andere erkende oudervoorziening in. Uiteindelijk bleven in Residentie Beauprez 16 personen ter plaatse, van wie er intussen één was vertrokken. “Slechts twee personen hadden een ernstige gezondheidsproblematiek, maar die bleven op uitdrukkelijke vraag van de familie”, zegt Zorg en Gezondheid.

De intrekking van de erkenning gebeurde na ernstige tekorten in de zorg voor de bewoners. “Een assistentiewoning betekent zelfstandig wonen maar voldoende toezicht en faciliteiten zoals een noodknop. Een intrekking van een vergunning gebeurt niet zo vaak. We proberen het te vermijden omdat een verhuis niet evident is voor de bewoners”, zegt Moonens.

De vraag is of er soms niet te lang gewacht wordt. Op dit ogenblik staan er twaalf wzc’s op de zwarte lijst na negatieve inspectieverslagen. Groot manco is dat deze lijst niet openbaar geraadpleegd kan worden. En de inspectieverslagen worden niet op de website van het Agentschap gepubliceerd. Dat zou als preventieve maatregel nochtans een goede zaak kunnen zijn.

Zo zouden geïnteresseerde bewoners zelf op voorhand op gefundeerde wijze kunnen kiezen voor een gepaste ouderenvoorziening. Als gevolg van de coronacrisis is de bezettingsgraad van de woon-zorgcentra teruggelopen tot 93 procent. Het is dus niet meer zo dat bejaarden geen keuze hebben.

“Dit dossier roept grote vragen op omtrent de opvolging van meldingen door de zorginspectie en het Agentschap voor wat betreft het garanderen van de zorg- en levenskwaliteit voor bewoners van woon-zorgcentra”, zegt Hannes Anaf, Vlaams Parlementslid voor Vooruit. “En omtrent de perfide creativiteit van bepaalde uitbaters om uit zuiver winstoogmerk alle respect voor bewoners van woon-zorgcentra en assistentiewoningen met de voeten te treden.”

Uit de liberale partij gezet

Intussen zijn de uitbaters opgepakt en verhoord. Het gaat om de 49-jarige S.P. en zijn 37-jarige echtgenote S.V.D.W. Ze werden vanmiddag voorgeleid bij de onderzoeksrechter in Oudenaarde, die besliste hen aan te houden. Het parket specificeert de tenlasteleggingen niet, maar het gaat om feiten met betrekking tot de leefomstandigheden en het gebrek aan zorg. Als het gaat om het onderwerpen aan een onterende of onmenselijke behandeling, riskeren ze twee tot tien jaar cel.

P. was tot begin vorig jaar nog lid van de Open Vld, waarvoor hij zelfs zetelde in het Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst van het OCMW. Tot Residentie Beauprez in april 2021 dus op de zwarte lijst belandde. P. werd prompt uit de liberale partij gezet. 

Deze zelfverklaarde ‘zorgstrateeg’ had in zijn nieuwe cohousingresidentie voor alle leeftijden weinig aandacht voor de zorgnoden van ouderen. Nochtans kampten deze voorzieningen niet met een gebrek aan middelen. Uit de jaarrekeningen blijkt dat er de afgelopen tien jaar liefst 1,4 miljoen euro uit het bedrijf is gehaald in de vorm van dividenden aan de zaakvoerders.

“Wat pijnlijk duidelijk is, is dat dit soort ‘ondernemers’ absoluut niet thuishoort in de zorgsector”, aldus nog Anaf. “Ik dring er al lang op aan om strenger op te treden tegen woon-zorgcentra die alle regels aan hun laars blijven lappen. Ook assistentiewoningen moeten veel beter gereguleerd worden. Iedereen heeft recht op de beste zorg op zijn oude dag. Dit had niet mogen gebeuren.” Anaf zal minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) hierover volgende week aan de tand voelen in het Vlaams Parlement. Beke was niet bereikbaar voor commentaar.

De voorbije vijf jaar waren er behalve de sluiting van Residentie Beauprez geen andere intrekkingen van erkenningen van assistentiewoningen, maar wel één van een ander woon-zorgcentrum. Zorg en Gezondheid startte in meerdere gevallen de procedure voor een intrekking, maar slechts in die twee gevallen kwam het tot een sluiting. De meeste erkende oudervoorzieningen die op de zwarte lijst terechtkwamen, deden de nodige aanpassingen.