IN BEELD: Het verhaal van het "Poppenhospitaal" in Gentbrugge

Op dit moment vindt de tentoonstelling "Kassa kassa" in het Gentse Industriemuseum plaats. De expo gaat over de consumptie en distributie van 1850 tot nu. Er zijn verhalen, foto's en documenten te zien die gaan over winkels, koopgedrag en alles wat daarmee te maken heeft. Om die expo te vullen lanceerde het museum een oproep, op zoek naar getuigenissen en beeldmateriaal. Daar kwam een bijzonder verhaal bij naar boven: dat van het Poppenhospitaal in Gentbrugge.

Luc Vanborm is de achterkleinzoon van de eerste "poppendokter". Die richtte het "hospitaal" op in 1895 in Gentbrugge. Zijn zoon, de grootvader van Vanborm, werd in 1896 geboren en zette de zaak later verder met de assistentie van zijn echtgenote. "Hij ging tot zijn 11 jaar naar school, vocht mee in de Eerste Wereldoorlog, werkte tijdens de Tweede Wereldoorlog op het Arsenaal in Gentbrugge en vulde daarna zijn dagen met het herstellen van fietsen, het maken van muziekbanden en poppen", vertelt Luc tijdens zijn getuigenis aan het Industriemuseum.

De man richtte de "winkel" op als een hersteldienst voor de poppen. Zijn echtgenote werkte mee en deed het fijnere werk zoals het herschilderen van wenkbrauwen, inkleuren van de lipjes en maken van kleertjes. Het duo werkte in hun eigen woning, maar een grote muurschildering aan de zijkant van hun huis toonde aan dat zich daar het poppenhospitaal bevond.

Het herstellen van de poppen gebeurde vooral rond de periode van Sinterklaas, getuigt de man. Het lag dan letterlijk vol met poppen in huis, zegt Luc: "Die werden binnengebracht uit winkels die ze verkochten, zoals de Innovation en de GB uit de Veldstraat. Maar ook winkels uit andere uithoeken van het land. Hun eigen klanten klopten bij hen aan met de vraag om een kapotte pop op te knappen zodat die er tegen 6 december als nieuw zou uitzien. En dat kon dankzij het poppenhospitaal."

Vóór de jaren 50 werden poppen nog gemaakt van porselein en met pruikjes van echt haar gemaakt. Als er iets kapot was dan werden de stukken aan elkaar gelijmd met beenderlijm. En Luc Vanborm weet nog goed waar dat gebeurde: "Dat herstellen gebeurde thuis aan de keukentafel. De lijm werd in warm water gedompeld om ze vloeibaarder te maken. Die werd bijvoorbeeld gebruikt om de pruikjes met echt haar vast te lijmen op de schedeltjes van de poppen."

Na de jaren 50 werden de meeste poppen gemaakt uit celluloid, een soort plastic dat makkelijker te bewerken was. "Soms ging het schedeltje van een pop eraf zodat bompa aan het 'mechaniekske' van de oogjes kon werken. Of hij herstelde een stuk oor of ledematen, die bestonden uit een kluwen van elastieken die ervoor zorgden dat ellebogen en knieën konden plooien."

Zijn grootmoeder assisteerde en maakte ook kleertjes op maat, zegt hij:  "Mémé hield dan ook een merceriewinkeltje open, waar ze fournituren verkocht: garen, ritsen, knopen … maar ook lingerie, speelgoed, schriftjes, poppen en poppenkleertjes. Die poppen zie je vandaag niet meer."

De poppendokter stierf uiteindelijk op 74-jarige leeftijd. Nochtans zou hij die leeftijd niet halen volgens de dokters, zegt Vanborm: "Hij was vuurkruiser – strijder aan het front tussen 1914 en 1918 – en het mosterdgas uit de Eerste Wereldoorlog had zijn longen flink aangetast. Net zoals de sigaretten die hij elke dag rolde. Hij was een bijzondere man, met een bijzonder verhaal."

Het Poppenhospitaal bestond tot 1967. Nadien moest het pand afgebroken worden voor de bouw van het huidige viaduct over de E17 in Gentbrugge.

Het verhaal getuigt over een tijd waarin de vraag naar het herstellen van zaken nog groot was, in dit specifieke geval het maken van speelgoed zoals de poppen. Nu zal men al snel een nieuwe pop of knuffel kopen wanneer de oude kapot is. Initiatieven zoals de Kringloopwinkels tonen dan weer wel dat recyclage, het hergebruiken, dan wel weer aan populariteit wint.