‘Willen de Russen ook het westen van Oekraïne inpalmen, dan beginnen ze aan een oorlog zonder einde’: politicoloog Hendrik Vos
Laat Russisch president Vladimir Poetin zijn troepen Oekraïne binnenvallen, wat hij volgens Amerikaans president Joe Biden elk moment kan doen, dan belooft Biden een ‘snelle en hevige’ reactie. Toch sluiten de Amerikanen een diplomatieke ontmijning niet uit. Komt het tot een oorlog? ‘Daar heeft Biden noch Poetin baat bij. Maar dat dit geschil groots en dreigend wordt voorgesteld, komt hen allebei goed uit’, oordeelt professor politicologie Hendrik Vos (UGent).
Woensdag zou het volgens de Amerikaanse inlichtingendiensten gaan gebeuren: de langverwachte en gevreesde Russische invasie van Oekraïne. Poetin heeft inmiddels 130.000 troepen aan de grenzen samengebracht. De Amerikaanse ambassade in Kiev is, op enkele topdiplomaten na, ontruimd. Nadat Biden vrijdagavond waarschuwde dat een Russische invasie er nog voor het eind van de Winterspelen op 20 februari zou kunnen komen, maande ook ons land de Belgen die er verblijven aan terug te keren.
Maar Biden en Poetin praatten gisteravond een uur lang aan de telefoon en vandaag liet Amerikaans buitenlandminister Antony Blinken weten dat de weg naar een diplomatieke oplossing nog open ligt. Is de lont daarmee uit het kruitvat?
Dat telefoongesprek? Poetin zal ermee uitpakken dat Biden hem belde, Biden zal kunnen tonen dat hij zijn verantwoordelijkheid neemt.
Weinig geloofwaardig
Professor Hendrik Vos ziet alvast bemoedigende signalen. “Dat telefoongesprek zal achteraf datgene blijken te zijn wat zowel Poetin als Biden nodig hadden. Poetin zal ermee uitpakken dat Biden hem belde, Biden zal kunnen tonen dat hij zijn verantwoordelijkheid neemt en uitzoekt hoe hij dit kan oplossen. Hierbij halen ze allebei profijt.”
De oorlogsretoriek aan beide kanten acht Vos weinig geloofwaardig. “Er wordt vaak gezegd en herhaald dat de zaak op ontploffen staat en zowel de VS als Rusland heeft er belang bij dat dit geschil sterk wordt voorgesteld, maar bij een regelrechte oorlog heeft niemand belang.”
Voor binnenlands gebruik
De redenering is dat Poetin, wiens land economisch aan de grond zit en wiens populariteit recht evenredig daalt, zich als wereldleider wil tonen die voor de belangen van zijn natie opkomt en erin slaagt door iedereen ernstig genomen te worden.
“‘Kijk maar hoe Biden me belt, hoe Macron en Johnson mijn deur platlopen’, kan Poetin zich op de borst slaan. Anderzijds geeft Biden, met wiens populariteit het in eigen land ook niet goed gesteld is, het signaal dat hij geen de slappe president is en dat hij niet wegkijkt op de rand van een oorlog. Ook hij hangt voor binnenlands gebruik het beeld op van de leider die in oorlogstijd het hoofd koel houdt. Als je zegt dat de situatie ernstig is en jij de zaak wel naar een goed einde zal leiden, kan je het conflict ook niet afdoen als een bagatel.”
Willen de Russen ook het westen van Oekraïne inpalmen, dan beginnen ze aan een oorlog zonder einde. Dan komen ook Russen in lijkzakken terug en kantelt de zaak.
De Russische ambassadeur in Zweden verklaarde dat Moskou “geen moer geeft” om de gevolgen van westerse sancties als reactie op een Russische invasie, maar dat doet Vos af als grootspraak voor de galerie. Hij betwijfelt zelfs of Rusland militair in staat is om Oekraïne op de knieën te krijgen.
“Willen ze optrekken naar Kiev en het hele land inpalmen, dan vraag ik me vooreerst af of het Russische leger daar wel toe in staat is. Daarnaast moeten ze er rekening mee houden dat hoe westelijker in het land ze komen, hoe meer de bevolking pro-Europa is. Willen de Russen dat gebied inpalmen, dan beginnen ze aan een oorlog zonder einde. Dan komen ook Russen in lijkzakken terug en kantelt de zaak. Zodra Poetin aan een invasie zou beginnen, komen er zoveel complicaties dat de nadelen voor hem groter worden dan de voordelen. Dat maakt dat het voor mij geen uitgemaakte zaak is dat dit zal escaleren.”
Je kan ook zodanig harde taal spreken over je tegenstander dat die wel moét reageren. Daar moeten beide kanten voor opletten.
Opletten voor dynamiek
Intussen ziet Oekraïne geen reden om zijn luchtruim af te sluiten. Ook al is president Volodymyr Zelenski beducht voor een Russische invasie, hij doet de westerse waarschuwingen af als paniekzaaierijen die de stabiliteit van zijn land schaden.
Vos: “Zelenski beseft dat als je te lang en te hard meegaat in de oorlogstaal, je een zelfvervullende voorspelling dreigt te scheppen. In dergelijke situaties kan je zodanig harde taal spreken over je tegenstander dat die wel moét reageren. Daar moeten Poetin en Biden ook voor opletten: dat er geen dynamiek ontstaat die hen naar een oorlog leidt die ze eigenlijk niet willen.”
“Maar al bij al heeft Poetin zijn doel al bereikt, al is het maar de aandacht die hij krijgt en intern kan uitspelen. Anderzijds heeft het Westen aangetoond dat het nog wel meevalt met die interne verdeeldheid. Globaal genomen komt de NAVO hier sterker uit, zij het niet op het vlak van uitbreiding. Er is eensgezindheid binnen de NAVO dat het bondgenootschap iets zal doen mocht het tot een inval komen, al is nog niet duidelijk wat. Poetin haalt zijn slag thuis in de zin dat hij serieus genomen wordt, maar hij is er niet in geslaagd het Westen uit elkaar te spelen.”
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
