VS-president Biden: "Aanval van Rusland blijft mogelijk", Russisch president Poetin: "Natuurlijk willen we geen oorlog"
De Amerikaanse president Joe Biden benadrukt dat een Russische aanval op Oekraïne een mogelijkheid blijft. "We blijven paraat om op zo'n eventuele aanval te reageren", zei hij in een televisietoespraak. De Russische president Vladimir Poetin had eerder vandaag laten weten dat hij een aantal van zijn troepen heeft weggehaald bij de grens met Oekraïne. "Willen wij oorlog? Natuurlijk niet", had Poetin gezegd.
De Verenigde Staten kan volgens Biden nog niet bevestigen dat Rusland effectief troepen heeft weggehaald van aan de Oekraïense grens. Nochtans heeft zijn Russische collega Vladimir Poetin dat eerder vandaag wel aangekondigd. "De meer dan 150.000 Russische militairen langs de grens met Oekraïne blijven in een bedreigende positie", zegt Biden in een tv-toespraak, "maar we moeten alle kansen geven aan de diplomatie".
Een Russische aanval op Oekraïne blijft nog altijd een mogelijkheid
"Een Russische aanval op Oekraïne blijft nog altijd een mogelijkheid en we blijven paraat om in te grijpen indien nodig", klinkt het nog. Het gaat dan vooral om sancties die de belangrijkste Russische financiële instellingen en essentiële industrieën moeten treffen. En ook de gaspijpleiding Nord Stream 2 tussen Rusland en Duitsland die dan niet zou worden in werking gesteld.
Biden sprak ook de Russische bevolking toe. "De Verenigde Staten en de NAVO vormen geen bedreiging voor Rusland, Oekraïne bedreigt Rusland niet", zei hij nog. "De VS proberen ook niet om Rusland te destabiliseren. Aan de burgers van Rusland: u bent niet onze vijand."
BEKIJK: President Biden zegt in een toespraak dat een Russische aanval nog steeds tot de mogelijkheden behoort.
Mogelijkheden tot onderhandelingen
Opvallend scherpe taal van Biden, na de verzoenende taal vanuit het Russische kamp. "Willen wij een oorlog of niet? Natuurlijk niet", had Poetin bijvoorbeeld eerder vandaag gezegd. "We zijn bereid om verder samen te blijven werken en te blijven onderhandelen." De Russische president had er toen net een urenlang gesprek op zitten met de Duitse bondskanselier Olaf Scholz, aan de intussen bekende meterslange tafel in Moskou.
Willen wij een oorlog of niet? Natuurlijk niet
"De diplomatieke mogelijkheden om een conflict te vermijden zijn nog lang niet uitgeput", zei Scholz, daarmee precies dezelfde woorden hanterend die de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov gisteren had gebruikt in een -ongebruikelijk- op de Russische staatstelevisie uitgezonden gesprek met Poetin.
Het doel van de diplomatieke inspanningen, is "een politiek akkoord te bereiken zonder dat iemand daarbij zijn principes hoeft op te geven", zei Scholz, die ook erkende -net zoals de Franse president Emmanuel Macron eerder- dat er van veiligheid in Europa geen sprake kan zijn als Rusland zich niet veilig voelt.
BEKIJK: Scholz zei dat hij weigerde de huidige situatie hopeloos te noemen. "Voor mijn generatie is oorlog in Europa ondenkbaar geworden", zegt Scholz. "Het is onze verdomde plicht om oorlog in Europa te vermijden.
Ook Poetin gaf aan dat hij mogelijkheden ziet om te onderhandelen met de NAVO en het Westen, bijvoorbeeld over het plaatsen van raketten aan beide kanten. Al herhaalde hij tegelijk dat het Westen niet tegemoet is gekomen aan de Russische veiligheidseisen. Wat hét hete hangijzer betreft waarrond het hele conflict draait -de mogelijke toetreding van Oekraïne tot de NAVO- blijven de standpunten aan weerszijden ongewijzigd.
Die kwestie moet nu worden opgelost, gaf Poetin aan. Voor hem is de garantie dat NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne op korte termijn niet op de agenda staat absoluut onvoldoende.
Deel van Russische troepen vertrekt van Oekraïense grens: "Signaal van de-escalatie"
Kort na het gesprek van Poetin en Scholz ging het diplomatiek overleg al verder. "Het heeft een intensiteit die we in acht jaar niet hebben gezien", merkte correspondent in Moskou Geert Groot Koerkamp eerder al op (verwijzend naar de Russische annexatie van de Krim en de start van de gevechten in Oost-Oekraïne in 2014).
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken belde opnieuw met zijn Russische collega Sergej Lavrov. Vandaag nog zou de Amerikaanse president Joe Biden opnieuw bellen met zijn Franse ambtgenoot Emmanuel Macron.
Terugtrekking van sommige troepen aan grens met Oekraïne
Dat er mogelijke eerste tekenen van de-escalatie in de lucht hingen, bleek vanmorgen al toen het Russische ministerie van Defensie aankondigde dat het een aantal troepen zou weghalen bij de grens. "De gevechtstrainingen lopen op hun einde, de troepen zullen zoals dat altijd het geval is terugkeren naar hun permanente thuisbasis", zo luidde het.
"Eenheden van de zuidelijke en westelijke militaire districten die hun taken hebben afgerond, zijn al begonnen met het inladen van personeel en materiaal op transportmiddelen via het spoor en de weg, en beginnen vandaag terug te keren naar hun thuisbasis."
Beelden van het Russische ministerie van Defensie moeten tonen dat Russische eenheden vertrekken bij de grens met Oekraïne:
Het Kremlin bevestigde het begin van de terugtrekking. "We hebben altijd gezegd dat de troepen na hun oefeningen zullen terugkeren naar hun thuisbasis, dat is de gebruikelijke gang van zaken", zei Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov, die opnieuw de "westerse hysterie" over een mogelijk nakende inval in Oekraïne hekelde.
Volgens Peskov voeren het Westen en de Verenigde Staten een "ongeziene campagne om de spanningen te provoceren", door te waarschuwen dat Rusland Oekraïne op elk moment zou kunnen binnenvallen. "Het is een soort van hysterie die nergens op is gebaseerd."
Hoeveel militairen worden teruggetrokken, is niet duidelijk. "Een forse troepenmacht zal sowieso achterblijven", zegt correspondent in Moskou Geert Groot Koerkamp. "Rusland heeft al jarenlang vele tienduizenden troepen gelegerd langs de grens met Oekraïne."
In heel Rusland blijven wel nog grootschalige militaire oefeningen plaatsvinden. Zo meldt het Russische persagentschap Interfax dat de Russische marine is gestart met oefeningen op de Barentszzee, ten noorden van Rusland en Noorwegen.
Moskou zal in de toekomst nog meer militaire oefeningen organiseren in heel het land, liet het Kremlin ook weten. "Want het is ons recht om manoeuvres uit te voeren op ons territorium, overal waar we dat nodig achten".
NAVO "voorzichtig optimistisch", maar "ziet nog geen de-escalatie op terrein"
In Oekraïne is met scepsis gereageerd op de aankondiging van de terugtrekking. "Onze stelregel is: we geloven niet wat we horen, maar enkel wat we zien", reageerde de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken. "Als we de terugtrekking zien, zullen we geloven in de-escalatie."
Ook in het Westen wordt met voorbehoud gereageerd. NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg zegt met "voorzichtig optimisme" te hebben kennisgenomen van de wil van Rusland om verder te blijven openstaan voor diplomatiek overleg. "Maar voorlopig hebben we geen enkel teken van Russische de-escalatie gezien op het terrein", zegt Stoltenberg.
"We hebben nog geen teken gezien van een verminderde aanwezigheid van Russische troepen", zegt Jens Stoltenberg.
Volgens Stoltenberg heeft Rusland "in en rond Oekraïne een gevechtsmacht bijeengebracht die ongezien is sinds de Koude Oorlog". "Alles is nu in gereedheid voor een nieuwe aanval."
Poetin zal "volksrepublieken" Oost-Oekraïne voorlopig niet erkennen
Oekraïne vraagt daarnaast ook een dringende bijeenkomst met Rusland en de in Wenen gevestigde Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) over een stemming over de erkenning van de zelfverklaarde republieken Donetsk en Loegansk in het oosten van Oekraïne. In die gebieden voeren door Rusland gesteunde separatisten al sinds 2014 een oorlog tegen het Oekraïense regeringsleger.
Op de achtergrond van de verwikkelingen in en rond Oekraïne is vandaag in de Doema, het Russische parlement, gestemd over erkenning van die gebieden. Met een grote meerderheid keurde de Doema een resolutie goed die president Vladimir Poetin oproept de gebieden te erkennen.
De goedkeuring van de resolutie is nog geen officiële beslissing, want die moet worden genomen door president Poetin. "De vraag van de volksvertegenwoordiging weerspiegelt alleen de wil van het Russische volk", verduidelijkte Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov eerder vandaag. Poetin heeft tijdens zijn persconferentie ook bevestigd dat hij voorlopig niet zal overgaan tot erkenning.
Als Rusland de republieken zou erkennen, zou dat betekenen dat het openlijk wapens kan leveren aan het gebied en zijn grip op Oekraïne kan versterken. Maar een erkenning zou ook het einde betekenen van de Minsk-akkoorden, die de basis vormen van overleg over een duurzame vrede in Oost-Oekraïne.
Dat is nu dus nog niet aan de orde. Peskov liet vandaag weten dat Rusland toegewijd blijft aan de Minsk-akkoorden, al hebben Oekraïne en ook de Europese Unie bezorgd gereageerd op de stemming.