Poetin verhoogt druk op Oekraïense ketel door te zinspelen op erkenning rebellenrepublieken

Op een speciale bijeenkomst van de Russische nationale veiligheidsraad zei Poetin dat het nodig is om het verzoek van Denis Poesjilin, leider van de ‘volksrepubliek’ Donetsk (DNR), en diens collega Leonid Pasetsjnik uit Loehansk (LNR) serieus in overweging te nemen.

Als Poetin inderdaad tot erkenning overgaat, betekent dat vermoedelijk het einde van een wanhopige bemiddelingspoging die de Franse president Macron zondag deed. Volgens het Élysée zou hij Poetin en de Amerikaanse president Biden bereid hebben gevonden elkaar te ontmoeten om te praten over de crisis rond Oekraïne. Maar een woordvoerder van het Kremlin temperde de verwachtingen meteen door te zeggen dat het “voorbarig” is van een topontmoeting te spreken.

Raadselachtige ontploffingen

Poetin had de zitting van de nationale veiligheidsraad belegd om te praten over de beschietingen door het Oekraïense leger, bomaanslagen en raadselachtige ontploffingen waarvan de separatisten melding maken.

Vlak bij Donetsk zou een Oekraïense infiltrant zichzelf per ongeluk hebben opgeblazen, toen hij een bom wilde plaatsen bij een spoorwegstation. Ook zou de drinkwatervoorziening voor tienduizenden zijn uitgevallen als gevolg van een aanval. In Loehansk zouden drie burgers zijn omgekomen door beschietingen van het Oekraïense leger.

De Russische geheime dienst FSB voerde de spanning nog verder op door beelden te laten zien van een grenspost met de regio Rostov die door Oekraïense beschietingen zou zijn verwoest. Kiev ontkent iedere betrokkenheid.

Weinig fiducie

De twee separatistenleiders riepen vandaag alle weerbare mannen in hun gebieden op zich te melden om te vechten tegen het Oekraïense leger. Inwoners van Donetsk zeggen dat mannen op straat worden aangehouden om zich onder dwang aan te melden voor militaire dienst.

Poetins speciale vertegenwoordiger voor Oekraïne, Dmitri Kozak, maakte duidelijk dat hij weinig fiducie heeft in verdere onderhandelingen met Oekraïne. Hij betwijfelde of Kiev zich ooit zal houden aan de Minsk-akkoorden uit 2015, die een einde moesten maken aan het conflict.

Volgens Kiev zijn juist de separatisten verantwoordelijk voor het sterk opgelopen aantal schendingen van het bestand. Daarmee willen zij volgens Kiev uitlokken dat Moskou hen militair te hulp komt. Volgens de Oekraïners is dat ook de bedoeling van de evacuatie van burgers die de separatisten hebben georganiseerd. Inmiddels zouden er volgens de FSB al zo’n 70.000 mensen – voornamelijk bejaarden, vrouwen en kinderen – naar Rusland zijn gevlucht.

De separatisten dringen al jaren bij Moskou aan op inlijving bij Rusland of het sturen van troepen om hen te beschermen tegen een eventuele poging van het Oekraïense leger de gebieden te heroveren. Maar aan een offensief heeft Kiev zich nooit gewaagd. Sinds 2015 is het conflict beperkt gebleven tot beschietingen over en weer langs het front.

Twee weken geleden riep Aleksandr Chodakovski, een van de belangrijkste militaire commandanten in de DNR, het Kremlin op 30.000 militairen plus zwaar materieel naar het gebied te sturen om de rebellen te helpen. De separatistenleiders maken er geen geheim van dat zij de gehele provincies Donetsk en Loehansk in handen willen krijgen. Poesjilin klaagde onlangs dat daarvan nu nog 70 procent door Kiev wordt ‘bezet’.

Moskous infuus

Militair en economisch hangen de republiekjes al voor een belangrijk deel aan het infuus van Moskou. De economie is goeddeels ingestort sinds de separatisten de macht grepen in het gebied, vrijwel alle banken zijn gesloten, hoogopgeleide inwoners trekken weg, terwijl rivaliserende militaire commandanten vetes met elkaar uitvechten.

Tal van kopstukken, onder wie ‘premier’ Aleksandr Zachartsjenko en beruchte militieleiders, onder wie Givi en Motorola, zijn omgekomen bij bomaanslagen. Het is onduidelijk of die het werk zijn van de Oekraïense geheime diensten of van interne rivalen.

De oproep van de leiders van de DNR en de LNR volgt op een motie waarin de Doema, het Russische parlement, president Poetin vorige week vroeg de twee rebellenrepublieken te erkennen. Dat zou Moskou de mogelijkheid bieden om ‘op uitnodiging’ van de pas erkende republieken troepen te sturen en daar een permanente legerbasis te vestigen. Dat deed Rusland ook met twee opstandige gebieden in Georgië, nadat in 2008 een oorlog met dat land was uitgebroken.

Het zou ook de eerste stap kunnen zijn naar inlijving van de gebieden, zoals Rusland deed met de Krim. Dinsdag komt de Federatieraad, de Russische Senaat, in een speciale zitting bijeen. Mogelijk zal die zich aansluiten bij de oproep van de Doema. Er wordt ook gespeculeerd dat de Federatieraad alvast het groene licht zal geven voor een eventuele militaire operatie, mocht Poetin daartoe besluiten.

Volg alle ontwikkelingen rond Oekraïne in onze liveblog.