Gas- en olieprijs explodeert, beurzen kelderen. Zo gaat u invasie in uw portefeuille voelen

De Europese aandelenbeurzen stonden donderdag diep in het rood. Beleggers dumpten hun aandelen en gingen op zoek naar veiligere havens zoals goud in een reactie op de Russische invasie in Oekraïne. Volgens voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie zal de EU de toegang van Russische banken tot de Europese markt bevriezen. Grote Europese banken als ING, BNP Paribas en Deutsche Bank zakten daardoor tot ruim 8 procent.

In Brussel opende de Bel20 met een verlies van zowat 3,2 procent, maar na 45 minuten handel werd dat afgezwakt tot zowat 1,4 procent verlies. Brussel beperkte de schade in vergelijking met de beurzen van Frankfurt, Parijs en Londen, die tot 4,5 procent kwijtraakten. In Brussel houdt enkel biofarmabedrijf UCB het hoofd boven water met ruim 5 procent winst na de publicatie van de jaarcijfers. AB InBev, dat beter dan verwachte cijfers publiceerde, is met een verlies van 0,44 procent de op twee na beste leerling van de Bel20-klas. KBC, dat aanwezig is verschillende Oost-Europese landen, gaat 3,6 procent lager.

De Nederlandse AEX-index op Beursplein 5 leed rond het middaguur een verlies van 3,4 procent tot 703,23 punten. De hoofdindex dreigt daarmee onder de 700 punten te zakken. Dat zou voor het eerst sinds mei vorig jaar zijn. De MidKap zakte 3,7 procent tot 990,40 punten. 

In Moskou, waar de beurshandel enige uren werd opgeschort, daalde de RTSI-graadmeter ruim een derde in waarde. Het Russische staatsoliebedrijf Rosneft verloor 35 procent. Aardgasbedrijf Gazprom zakte dik 30 procent en de Russische bank Sberbank kelderde 45 procent. De Russische roebel zakte tot het laagste niveau ooit ten opzichte van de dollar.

Ook de Amerikaanse futures wijzen op een fors lagere opening op Wall Street.

De prijs van gas is donderdag met meer dan 40 procent omhooggeschoten op de toonaangevende Amsterdamse beurs nadat Rusland de aanval had ingezet op buurland Oekraïne. De prijs voor een megawattuur gas stond een half uur na de opening van de handel op 115 euro. Gisteren sloot de handel nog op een prijs van 87,45 euro.

Rusland is een grote leverancier van gas en de angst is dat de gaskraan vanuit dat land dichtgaat vanwege de oorlog in Oekraïne. Rusland viel het buurland donderdagochtend binnen en dat kan het land op sancties komen te staan. Mogelijk wordt daarbij ook de olie- en gasindustrie aangepakt omdat het land daar veel geld aan verdient. Europa is voor meer dan een derde van zijn aardgas afhankelijk van Rusland. 

De vrees dat door het conflict ook de Russische olieleveringen geraakt zullen worden door mogelijke sancties stuwde de prijs voor Brentolie, de maatstaf voor olie uit Europa, het Midden-Oosten en Afrika, met 8,7 procent naar 105,26 dollar per vat. Het is voor het eerst sinds 2004 dat voor Brentolie meer dan 100 dollar per vat moet worden betaald. Sinds het begin van dit jaar is de prijs al zowat 30 procent gestegen, nadat de koers vorig jaar al verdubbeld was. 

Ook aan de overzijde van de Atlantische Oceaan gaat de olieprijs de hoogte in. Een vat olie van de Amerikaanse soort West Texas Intermediate (WTI) stijgt eveneens 8,6 procent tot 100,06 dollar. Het is voor het eerst sinds 2014 dat zowel Brent- als WTI-olie de kaap van 100 dollar voor een vat nemen.

Rusland behoort tot de grootste olieleveranciers ter wereld. Als het Westen harde sancties oplegt aan Moskou zouden de olieleveringen verstoord kunnen raken. Ook is Rusland een zeer belangrijke gasleverancier. De Amerikaanse president Joe Biden liet al weten dat de Verenigde Staten en hun bondgenoten zullen afrekenen met Rusland vanwege de "nodeloze agressie" tegen Oekraïne en "verdere consequenties" voor Rusland bekend zullen maken.

Federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) heeft in een gesprek met haar Franse ambtsgenote Barbara Pompili om een snelle bijeenkomst van de Europese energieministers gevraagd. “Er is in heel Europa een prijzenoorlog aan de gang en daar is een Europees offensief tegen nodig”, zegt ze. Frankrijk zit momenteel de Europese ministerraden voor. In het gesprek met Pompili had Van der Straeten het over de impact van het Russisch-Oekraïense conflict, de uitval van 20 procent van het Franse nucleaire park, en de gevolgen van dat alles voor de stijgende prijzen. In een persbericht herhaalt Van der Straeten dat de bevoorrading van petroleum, uranium en gas aan ons land verzekerd is.

Ook op metaalprijzen had de inval forse invloed. Aluminium was op de Londense beurs voor metalen nog nooit zo duur als donderdagochtend. De goudprijs bereikte het hoogste niveau in meer dan een jaar. Het edelmetaal werd 3 procent duurder op 1.972 dollar per troy ounce, of 31,1 gram. Bij een verdere escalatie verwachten analisten dat de goudprijs door de 2.000 dollar breekt. Ook andere edelmetalen als zilver en platinum werden duurder. Bitcoin, de grootste cryptomunt ter wereld, zakte 8,5 procent in waarde tot zo'n 34.400 dollar. Ethereum kelderde 12 procent tot zo'n 2.300 dollar. De euro was 1,1175 dollar waard, tegen 1,1318 dollar een dag eerder. 

Beleggers zoeken ook hun heil in overheidsobligaties, met dalende rentes tot gevolg. De Amerikaanse tienjaarsrente zakte 13 basispunten. Ook de Duitse rente zakte zeven basispunten. De Belgische rente zakte een zestal basispunten.

Door de sterk opgelopen prijzen van gewassen als tarwe en palmolie neemt de vrees toe dat ook voeding nog sneller duurder zal worden. Die bezorgdheid werd alleen maar groter nadat Russische troepen Oekraïne waren binnengevallen. Die landen zijn belangrijke leveranciers van granen en eetbare oliën.

Oekraïne en Rusland zijn bijvoorbeeld goed voor ongeveer een kwart van de wereldwijde handel in tarwe en voor een vijfde van de verkoop van maïs. Verder zijn de landen goed voor 80 procent van de wereldwijde export van zonnebloemolie. De crisis heeft de tarweprijs naar het hoogste niveau sinds 2012 gestuwd. Ook mais en sojabonen werden duurder. De prijs van palmolie steeg tot recordhoogte.

De inflatievooruitzichten worden nog verergerd door de stijgende kosten van meststoffen. De markt voelt nu al de druk van de verminderde kaliumleveringen uit Wit-Rusland na de sancties van de Verenigde Staten. Elke vermindering van de export van voedingsstoffen uit Rusland zal de prijsdruk verder opvoeren. Als boeren minder meststoffen gaan gebruiken, kan dit leiden tot minder oogsten wat de voedselprijzen verder onder druk kan zetten.

Dit alles zou kunnen leiden tot hogere prijzen in de supermarkten, omdat de productie van alles, van pasta tot chocolade, duurder wordt. Volgens Rabobank-analisten is de Russisch-Oekraïense crisis een grote zorg voor plantaardige olie, tarwe en maïs. Volgens de bank is al van het begin van dit jaar sprake van lage voorraden in veel landbouwgrondstoffen. Rabobank denkt wel dat prijsstijging in de schappen van de supermarkten kleiner zullen zijn, aangezien de grondstoffenprijzen slechts een relatief klein deel uitmaken van de prijzen van de eindproducten.

Herbekijk ook: Rusland zet de aanval op Oekraïne in