Europakenner Geert Mak: "Kunnen niet solidair zijn met Oekraïne zonder offers te brengen, gaan zelf pijn moeten lijden"

"Ook Europa zal pijn moeten lijden, we kunnen niet solidair zijn met Oekraïne zonder ook offers te brengen." Dat zegt Geert Mak, de Nederlandse jurist, journalist en schrijver van "In Europa" en de opvolger "Grote verwachtingen", waarin hij de geschiedenis van Europa analyseert. Volgens Mak zitten we opnieuw in een wereld van hard power en moet de politiek van Europa nu razendsnel veranderen. 

"Europa heeft veel te lang geleefd in een roes van soft power, van economische banden en economische afhankelijkheden", legde Geert Mak uit in "De ochtend" op Radio 1. Soft power is een manier van macht uitoefenen waarbij vooral het diplomatiek overleg belangrijk is en economische sancties ingezet worden. Daar tegenover staat hard power, de traditionele manier van oorlog voeren, waarbij fysiek geweld gebruikt wordt.

"We hebben in Europa jarenlang geweigerd de geopolitieke gevolgen van al die leuke economische deals, met name wat energie en gas betreft, onder ogen te zien", is de harde analyse van Mak. 

"Wij worden nu ook keihard met deze realiteit geconfronteerd, het is weer een wereld geworden van hard power. Ik denk dat we als de wiedeweerga (meteen, red.) onze politiek moeten gaan veranderen. We moeten de sluizen van onze mogelijkheden opengooien, die zijn veel groter dan wat nu gebeurt, maar tegelijk moeten we ook beseffen dat ook wij pijn zullen moeten gaan lijden. Dat is niet leuk, maar we kunnen niet solidair met Oekraïne zijn zonder ook offers te brengen. De Europese eenheid is geen droom meer, het is een kwestie van overleven."

Volgens Geert Mak zal Europa het helemaal anders moeten aanpakken:

Toch benadrukt Mak dat troepen naar Oekraïne sturen "waanzinnig ingewikkeld en riskant blijft voor het westen" omdat Oekraïne geen lid is van de NAVO, de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie. "De bijna onmogelijke belofte is ooit aan dat land gedaan dat dat binnen afzienbare tijd zou gebeuren. Maar je kunt niet iets beloven dat je niet kunt waarmaken."

Troepen naar Oekraïne sturen blijft ingewikkeld en riskant voor het westen 

Geert Mak

Volgens Mak was er dan misschien de mogelijkheid geweest "om Oekraïne - net als Finland- "en dat is hartstikke ingewikkeld naar een soort neutrale status te loodsen, omdat je niet alleen te maken hebt met soevereiniteit, maar omdat je ook te maken hebt met de zeldzaam botte machtsrealiteit van grootmachten die tegen elkaar aanschuiven. Als kleiner land moet je daar je plek in zien te vinden en dat is nu wanhopig misgelopen." 

Bijna 18e eeuwse landroof in 21e eeuw zet hele veiligheidsstructuur van Europa totaal op z'n kop

Geert Mak

De vraag blijft dan of Oekraïne zo'n neutrale status gewild zou hebben of zou willen? Want president Zelenski roept op dit moment de Europese Unie op om snel te beslissen over een eventueel lidmaatschap van de Europese Unie, iets wat zo goed als uitgesloten geacht wordt. "In 2008 bijvoorbeeld zijn er allerlei enquêtes geweest in Oekraïne, die dat wel aanvoelen. Je hebt veel te kiezen, maar in bepaalde opzichten ook niet alles.  Dat is het nare, zo werken grootmachten, dat zijn geweldige machines. Maar wat Poetin nu doet, is buiten alles, buiten alle proporties, dit is bijna een 18 eeuwse landroof in de 21e eeuw en dat zet de hele veiligheidsstructuur van Europa totaal op z’n kop." 

"Risico dat Zelenski het niet overleeft, is levensgroot"

Mak heeft op dit moment veel bewondering voor de Oekraïnse president Zelenski. "Hij is nu een soort van geestelijk leider, iemand die echt psychologisch de boel aanvoert, die boven zichzelf uitgroeit, maar die rol kan wel eens heel tragisch worden. Rusland is keihard, ik hoop dat hij het overleeft, het risico dat hij het niet overleeft, is levensgroot aanwezig."

Ukrainian Presidential Press Office

"Poetin is eenzame leider, die langzaam spoor bijster raakt"

Ook over wat we nog te zien gaan krijgen van de Russische president Poetin maakt Mak zich grote zorgen. "De theorie is dat hij door corona zo geïsoleerd geleefd heeft dat hij in een extreme tunnelvisie is beland. Wat hij doet, is op lange termijn niet in het belang van Rusland.  Nu willen Zweden en Finland ook NAVO-lid worden. Hij bereikt eigenlijk het omgekeerde van wat hij wil, zijn hele theorie op de achtergrond is nostalgie, dat heet revanchisme. Dat heeft niets te maken met de toekomst."

Poetin bereikt omgekeerde van wat hij wil, Zweden en Finland willen nu ook al NAVO-lid worden

Geert Mak

"Poetin denkt dat hij met zo’n 190.000 manschappen Oekraïne kan veroveren", gaat Mak verder. "Hij denkt dat de meeste Oekraïense soldaten zich wel snel zullen overgeven. De werkelijkheid is totaal omgekeerd, hij rekent op een heel snelle inval, hij zit in zijn roes, terwijl dit in werkelijkheid een stadsguerrilla van maanden, zo niet jaren kan worden. In de steden gaan ze het zwaar krijgen."

Volgens Mak is Poetin het voorbeeld van "een eenzame leider, een tiran, die langzaam het spoor bijster raakt en steeds megalomaner wordt, een patroon dat je vaker ziet. "Het kan zeer riskant zijn, hij zit ook aan de atoomknop. Het beroerde is dat hij daar ook weer begint over te praten."

Meest gelezen