Rusland steeds meer geïsoleerd door oorlog in Oekraïne: deze maatregelen hebben landen en organisaties al genomen

De Verenigde Staten, de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk, Canada, Japan, Australië en Nieuw-Zeeland hebben een coalitie gesmeed om Rusland te straffen voor de inval in Oekraïne. "We vertegenwoordigen zowat de helft van de wereldeconomie", zei de Amerikaanse president Joe Biden. 

De westerse landen willen Rusland vooral economisch en financieel treffen. Er zijn al verschillende sancties afgekondigd in die zin. De zwaarste sanctie kwam er gisteren, toen de Europese Unie in overleg met het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Canada aankondigde dat een reeks Russische banken uit het internationale betalingssysteem Swift zullen worden gezet. Ook Japan sluit zich hierbij aan.

Zonder toegang tot Swift kan een land geen internationale betalingen meer doen en wordt handel van én naar Rusland de facto onmogelijk gemaakt. Dat heeft gevolgen voor import en export. De maatregel werd de voorbije dagen omschreven als "een financieel kernwapen".

Daarnaast worden de tegoeden van de Russische Centrale Bank bevroren, zodat de oorlog een pak moeilijker te financieren valt. Ook het clubje rijke en machtige oligarchen rond Poetin zouden niet langer hun financiële middelen op de Europese markt kunnen gebruiken.

Eerdere maatregelen die al aangekondigd werden door onder meer de Verenigde Staten, de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk en Japan waren gericht op het Russische bankwezen en de belangrijkste Russische staatsbedrijven. 

Zo zijn er uitvoerbeperkingen voor strategisch belangrijke goederen, zoals vliegtuigen en vliegtuigonderdelen en cruciale technologie, zoals halfgeleiders en geavanceerde software. 

Leden van de Russische elite en hun familie werden ook in verschillende landen op een zwarte lijst geplaatst. Daardoor worden hun financiële tegoeden geblokkeerd en in sommige landen geldt een inreisverbod. 

Het luchtruim van de Europese Unie wordt afgesloten voor alle Russische vliegtuigen. Heel wat Europese landen kondigden dit al aan, zoals België, Bulgarije, Denemarken, Malta, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Roemenië, Slovenië, Spanje, Tsjechië en Zweden. Nu is de beslissing veralgemeend voor het hele luchtruim van de Europese Unie. 

Geen enkel Russisch vliegtuig zal nog kunnen opstijgen of landen in Europa, of over het Europese grondgebied kunnen vliegen. Ook de privéjets van de rijke en machtige Russische oligarchen zijn niet meer welkom. Ook Canada, IJsland, Moldavië, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk hebben hun luchtruim afgesloten voor Russische vliegtuigen of zijn van plan dat te doen. 

De Nederlandse luchtvaartmaatschappij KLM en de Duitse luchtvaartgroep Lufthansa lieten weten dat ze alle vluchten naar Rusland voor minstens een week annuleren. Ook Air France vliegt tot nader order niet meer naar Russische bestemmingen. De maatschappijen gaan in die periode ook niet meer over Rusland vliegen naar andere bestemmingen. Daardoor worden er en aantal vluchten geschrapt naar landen als China, Japan en Zuid-Korea. Er worden nu alternatieve routes uitgestippeld, maar die zijn vaak langer en duurder. 

Lufthansa is het moederbedrijf van Brussels Airlines. Brussels Airlines heeft momenteel geen vluchten naar Rusland of verder richting het oosten. Ook de Poolse luchtvaartmaatschappij LOT heeft haar vluchten naar Moskou en Sint-Petersburg opgeschort. 

Rusland heeft als tegenreactie zijn luchtruim afgesloten voor vliegtuigen uit Polen, Tsjechië, Bulgarije, Estland, Letland, Litouwen, Slovenië en het Verenigd Koninkrijk. Transitvluchten die in Rusland door Baltische of Sloveense maatschappijen worden uitgevoerd, worden ook verboden. Wellicht zal Rusland zijn luchtruim voor alle landen afsluiten die ook hun luchtruim afsluiten voor Rusland. 

Rusland krijgt met zijn inval in Oekraïne de NAVO tegen zich, de alliantie van landen uit Europa en Noord-Amerika die samen werken op vlak van defensie en veiligheid. Oekraïne is geen lid van de NAVO, maar krijgt wel steun van de NAVO-leden.

De Europese Unie gaat de aankoop en levering van wapens voor Oekraïne financieren. Het is voor het eerst in de geschiedenis van de EU dat dit gebeurt, omdat er een land wordt aangevallen. Landen zoals België, Nederland, Frankrijk, Duitsland en Tsjechië maakten eerder al bekend dat ze wapens, beschermingsmateriaal en brandstof gaan leveren. Ook Australië stuurt militair en medisch materiaal naar Oekraïne. Voorlopig gaan er geen soldaten uit andere landen meevechten met het Oekraïense leger. 

Wel worden extra troepen gestuurd naar buurlanden van Oekraïne die tot de NAVO behoren. Zo heeft Slovakije aangekondigd om extra soldaten te sturen naar de grens met Oekraïne. In Letland zijn de eerste Amerikaanse troepen aangekomen ter versterking van de oostflank van de NAVO. Frankrijk en België sturen dan weer honderden militairen naar Roemenië. Zij moeten paraat staan om de grenzen van de NAVO-landen te verdedigen tegen mogelijke agressie van Rusland. 

Ook de sportwereld keert Rusland de rug toe. De UEFA heeft beslist om de finale van de Champions League op 28 mei te verplaatsen van Sint-Petersburg in Rusland naar Parijs in Frankrijk. De Grote Prijs Formule 1 in Sotsji in Rusland zal niet worden georganiseerd. Ook de Grote Prijs Motorcross in Rusland wordt geschrapt. De Duitse voetbalclub Schalke 04 zette onder zware druk Gazprom stop als shirtsponsor.

Ondertussen wordt er ook druk uitgeoefend om Rusland uit te sluiten van het WK voetbal. Tsjechië, Zweden en Polen hebben al laten weten dat ze een mogelijke WK-barragewedstrijd tegen Rusland niet willen spelen. De wereldvoetbalbond FIFA heeft nog geen standpunt ingenomen. 

Ook opvallend: de Russisch-Israëlische zakenman Roman Abramovitsj heeft een stap opzij gezet bij de Engelse topclub Chelsea, omdat er sancties dreigen door zijn goede banden met president Vladimir Poetin. Hij blijft wel eigenaar van de club, maar stapt uit het dagelijkse bestuur.

Ook de culturele wereld onderneemt actie tegen Rusland. De EBU, die de Europese openbare omroepen verenigt, heeft beslist dat Rusland niet mag deelnemen aan het Eurovisiesongfestival in Turijn. De Oekraïense nationale omroep had daarop aangedrongen en kreeg steun van negen andere Europese omroepen.

De Russische sterdirigent Valeri Gergiev kreeg de afgelopen week te maken met talrijke annuleringen, wegens zijn nauwe banden met de Russische president Poetin. Gergiev mocht dit weekend de Wiener Philharmoniker niet dirigeren in de Carnegie Hall in New York. En van de burgemeester van Milaan is hij ook niet meer welkom in het operahuis La Scala, tot hij publiekelijk afstand neemt van de oorlog in Oekraïne. Ook orkesten in München en Rotterdam eisen dat hij de Russische invasie afkeurt, zo niet verliest hij zijn baan.

In Londen heeft de Royal Opera House voorstellingen geanuleerd van het beroemde Russische Bolsjojballet.  

De Europese alliantie van nieuwsagentschappen (EANA) heeft het Russische nieuwsagentschap TASS met onmiddellijke ingang geschorst. Er wordt ook een procedure opgestart om het agentschap uit te sluiten. Volgens de EANA kan het TASS niet langer onpartijdig nieuws brengen door de nieuwe mediaregels die de Russische regering heeft uitgevaardigd. Die zouden de persvrijheid erg beknotten. 

De Europese Unie gaat Russische staatsmedia, zoals Russia Today en Sputnik bannen. De EU wil daarmee een halt toeroepen aan wat Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen de propaganda en toxische desinformatie noemt die via deze kanalen wordt verspreid. 

De Amerikaanse internetbedrijven Google, YouTube en Facebook weren advertenties van Russische staatsmedia. Russische staatsmedia zullen dus geen reclame-inkomsten meer kunnen genereren op de platformen van die bedrijven. 

Als reactie op de Russische inval in Oekraïne zal de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) het Russische toetredingsproces stopzetten en haar kantoor in Moskou sluiten.

De Raad van Europa schorst Rusland als lid van de organisatie. De Raad van Europa werd na de Tweede Wereldoorlog opgericht om de mensenrechten en de rechtsstaat op het hele continent te beschermen. Het staat los van de Europese Unie. De beslissing heeft geen betrekking op het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM), de gerechtelijke tak van de Raad van Europa. Het Hof zal  bescherming blijven bieden aan Russische burgers.

Ook tegen Wit-Rusland zijn een aantal sancties genomen. Het regime daar steunt (en is ook een fysieke uitvalsbasis voor) de Russische inval in Oekraïne. Het gaat voornamelijk over enkele exportbeperkingen.