Van stijgende gasprijzen tot duurder brood: hoe economische sancties voor Rusland ook u raken

1. Gasprijzen zullen verder blijven stijgen

“Rusland is ongelooflijk onbelangrijk in de wereldeconomie, behalve voor olie en gas. Het is eigenlijk één groot benzinestation.” Dat zei Jason Furman, Harvard-econoom en ex-adviseur van Amerikaans president Barack Obama, vorige week nog in The New York Times. Het mag duidelijk zijn dat de Verenigde Staten niet echt wakker liggen van de economische gevolgen van de sancties. Zij zijn immers energie-onafhankelijk.

Maar voor Europa ligt dat helemaal anders. Wij importeren 40 procent van onze aardgas en 25 procent van onze aardolie uit Rusland. Vooralsnog is die aanvoer naar Europa nog niet opgedroogd, de leveringen liggen zelfs hoger dan voor de Russische inval. Maar door de onrust was de Europese gasprijs op de beurzen, waar contracten verkocht worden voor de volgende maanden, woensdag wel met 60 procent gestegen naar een nieuwe recordhoogte van 194 euro per megawattuur. Zorgen over de levering was de belangrijkste oorzaak door dreigende sancties op Russisch gas en eventuele beschadigingen aan pijplijnen in Oekraïne.

“Dit zal onvermijdelijk zijn impact hebben op de prijzen die we de volgende weken zullen betalen voor gas, olie en benzine”, zegt Eric Laureys, woordvoerder van ondernemersorganisatie Voka. “In het scenario dat de gaskraan volledig wordt dichtgedraaid, zullen we niet met tekorten geconfronteerd worden, maar wel met nog sneller stijgende prijzen. We zullen dan bijvoorbeeld vloeibaar lng-gas moeten invoeren vanuit de Verenigde Staten of Qatar. En dat kost alleen al aan transportkosten veel meer dan gas dat gewoon via leidingen kan worden aangevoerd.”

2. Brood dreigt over enkele weken duurder te worden

Op alle andere vlakken is Rusland maar een kleine handelspartner: België voert er slechts 2 procent van in. De sancties zullen op ons algemene uitgavenpatroon dus niet meteen veel invloed hebben. Behalve dan misschien op de prijs van voedingsmiddelen: de graanprijs steeg woensdag met liefst 30 procent. In zijn analyse noemt ING Oekraïne en Rusland “de korenschuur van de wereld”. De Nederlandse bank voorspelt dan ook dat de voedselprijzen “waarschijnlijk blijven stijgen”.

Graan wordt gebruikt in heel veel verschillende voedingsproducten, waaronder brood, pasta en bier. Heel concreet: betekent dat dan dat we volgende week meer voor ons brood zullen betalen? “Rusland levert dat graan niet rechtstreeks aan ons land, maar wel aan grote multinationals”, legt Laureys uit. “Zij onderhandelen vooral langetermijncontracten voor het graan dat zij verwerken. De prijs zal de volgende weken dus niet direct stijgen. Als de oorlog echt lang zou duren, dan kan dat wel zijn impact hebben. Maar het is niet zo dat die hogere graanprijs van vandaag op morgen wordt doorgerekend bij de klant.”

3. Stagflatie dreigt bij dichtdraaien gaskraan

Het horrorscenario voor elke economie is een stagflatie. En dat doemt stilaan op. “Door de coronacrisis en de energieprijzen kampen we met een hoge inflatie: alles is veel duurder geworden”, gaat Laureys verder. “Dat is niet zo erg als dat niet te lang aanhoudt en als de economie voldoende groeit om die prijsstijgingen te absorberen. Maar door de oorlog in Oekraïne dreigt de economie te vertragen. Dat leidt tot een toxische combinatie van hoge prijzen (inflatie) en een slecht draaiende economie (stagnatie). Gevolg: veel werkloosheid. Dat moet te allen koste vermeden worden.”

Dat scenario deed zich voor tijdens de jaren zeventig. Bij Belfius houden ze daar niet meteen rekening mee. “Dat zou wel kunnen als Poetin de gaskraan volledig dichtdraait”, zegt hoofdeconoom Veronique Goossens. “In dat worstcasescenario zou er een stagnatie kunnen zijn van de economische groei. Maar daar gaan we voor alle duidelijkheid niet van uit. De economie draait nog altijd op volle toeren.”

Om zo’n stagflatie te vermijden hebben de centrale banken een aantal instrumenten in hun arsenaal. Zo is het uitkijken naar wat de Europese Centrale Bank volgende week donderdag bekendmaakt. “Normaal gezien wilde de ECB het opkopen van overheidsobligaties stilaan afbouwen om zo de inflatie tegen te gaan”, zegt Goossens. “De verwachting is nog altijd dat Lagarde dat zal aankondigen, maar dan in een trager tempo om de economische groei niet te fnuiken. Ook de overheid kan trouwens helpen om zo’n stagflatiescenario te vermijden door zelf volop te investeren in de economie. En dat gebeurt nog steeds.”

4. Geld op spaarboekje verdampt verder

Aanvankelijk voorspelde het Planbureau dat de inflatie tegen de zomer naar een normaal niveau van 2 procent zou zakken – momenteel ligt dat op meer dan 8 procent. Maar door de oorlog in Oost-Europa dreigt die toch nog lang rond de 4 à 5 procent te blijven hangen. Gevolg: het geld op uw spaarboekje zal zienderogen blijven verdampen. En ook de beurs slabakt. Wat moet je dan nog doen met je spaargeld?

“Wie nu aandelen heeft, zou ik vooral aanraden om niet te panikeren”, zegt Goossens. “De beurs zal zich wel weer herstellen. Nu vooral niet verkopen is de boodschap. Maar aan de andere kant zou ik ook niet aanraden om volop aandelen te kopen. Spreid die aankoop in de tijd: stort elke maand een vast bedrag op een effectenrekening. Een woning kopen, kan natuurlijk ook. Hypothecaire leningen blijven enorm voordelig en dat zal niet snel veranderen, gezien de precaire economische situatie.”