Deze zakenman zette 1 miljoen dollar op het hoofd van Poetin: ‘Angst maakt hem tot een gevaarlijk man’

Je zou Alex Konanykhin een ‘oligarch’ kunnen noemen, maar zeker geen ‘mannetje van Poetin’. De 55-jarige Russische zakenman woont sinds 1992 in Californië. In Rusland richtte hij de eerste bank op die een licentie voor valutahandel kreeg van de regering van Jeltsin. Hij was een van de gedelegeerden die Jeltsin bij zijn ontmoeting met Bush vergezelde. Nu wil hij zijn vermogen inzetten om het regime in zijn land omver te werpen. 

U looft een beloning van 1 miljoen dollar voor wie Poetin kan arresteren. Waarom? 

Konanykhin: “Poetin pleegt oorlogsmisdaden volgens de Russische en internationale wetten. Hij bedreigt de stabiliteit in de wereld en hij vermoordt duizenden onschuldige burgers. Poetin moet stoppen. De beste manier om dit te bereiken is om hem van de macht te verdrijven. Daarom heb ik 1 miljoen dollar beloofd voor de officier die Poetin dood of levend kan arresteren.”

Zou u zelf Poetin vermoorden mocht die opportuniteit zich voordoen?

“Ik ken miljoenen mensen, misschien zelfs tientallen miljoenen mensen die de dood van Poetin zouden vieren. Op de vraag zelf ga ik geen antwoord geven.”

Weet u waar Poetins patrimonium verborgen is? Bevindt het zich in Europa?

“Poetin bevindt zich in een situatie waarin hij niet de mogelijkheid heeft om een bankrekening op zijn eigen naam te openen. Poetin heeft in ruil voor het verrijken van oligarchen altijd op hun loyale steun kunnen rekenen. Meerdere oligarchen beheren in verschillende landen een groot deel van Poetins patrimonium. De oligarchen hebben Poetin altijd gesteund omdat hij beslissingen nam die ten voordele van hun business was. Nu Poetin niet langer wind in de zeilen van de business blaast – integendeel - is de kans groot dat verschillende oligarchen hem niet langer meer zullen steunen.”

Volgens zakenman en auteur Bill Browder hebben de economische sancties onvoldoende nut als het geld van de vijftig oligarchen die de rijkdom van Poetin beheren niet wordt bevroren.

“Ik denk dat de rijkdom van de oligarchen zich vooral in hun zakenimperium bevindt. Door de sancties en de oorlog verliezen verschillende bedrijven de mogelijkheid om grote winsten te boeken. Hun winsten zijn nu nog maar een fractie van wat ze drie weken geleden waren. Auto’s, villa’s en jachten kunnen inderdaad ontzettend duur zijn. Sommige van de luxejachten kosten wel honderden miljoenen dollars. Als oligarchen dit ontnomen wordt, dan is dat pijnlijk voor hen, maar het blijft beperkt tot het afnemen van hun ‘speeltjes’.” 

De oorlog in Oekraïne is volgens het Russische regime gestart als bescherming tegen de uitbreiding van de NAVO. Geloofwaardig?

“Volgens mij vormt dit geen verklaring voor Poetins gedrag. Het is moeilijk om te geloven, maar wie een analyse maakt van Poetins eerste twee jaren aan de macht, zal zien dat hij toen met zijn team het lidmaatschap tot de NAVO aan het bestuderen was. In feite haat Poetin de NAVO of zijn naburige landen niet. 

“Zijn drijfveer is om aan de macht te blijven. De enige manier daartoe is door op zoek te gaan naar een vijand. In Oekraïne heeft hij de perfecte vijand gevonden. Om dit beeld te versterken heeft hij de jaren daarvoor de persvrijheid, vrijheid van meningsuiting en vrije verkiezingen langzaamaan vernietigd. Poetin weet immers dat als Rusland weer een democratie zou worden, hij niet langer aan de macht zal zijn en naar de gevangenis gestuurd zal worden.”

De vroegere Amerikaanse minister Madeleine Albright omschrijft Poetin niet als een schaakmeester, maar als een trieste figuur. Hij probeert overwinningen te boeken door te choqueren.

“Ik ga volledig akkoord met haar. Als je kijkt naar de doelstellingen van Poetin, dan bereikt hij net het tegenovergestelde. Hij zegt dat hij de NAVO wil vernietigen, maar de NAVO is nog nooit zo verenigd geweest als nu. Hij wil de Oekraïense natie vernietigen, maar ook hier botst hij op het verzet van de burgers. Hij had nooit voorzien dat Oekraïners zo hard zouden samenwerken om hun land te verdedigen. Hij wil Rusland weer tot een grootmacht maken, maar op dit moment is Rusland compleet geïsoleerd en lijdt het onder zware internationale sancties. Hij faalt dus bij al zijn strategische doelstellingen. Dat maakt van hem een zeer slechte schaakmeester. 

“Poetin heeft echter de techniek van intimidatie geleerd. Hij weet zeer goed dat hij aan de macht kan blijven door ons allemaal aan te tonen dat hij de machtige en gevreesde man is die er niet voor terugdeinst om zijn vijanden te vernietigen.”

Denkt u dat Poetin in staat is om strategische kernwapens te gebruiken?

“Helaas vrees ik dat, mocht Poetin in een situatie komen waarbij hij gedwongen wordt om zijn laatste kaarten op tafel te leggen, hij strategische kernwapens zou kunnen inzetten. De kans is groter dat hij start met tactische kernwapens in de oorlog in Oekraïne. Hij zou kunnen incalculeren dat het Westen bang is om daartegen iets te doen, omdat de tegenreactie van het Westen ons dan in een wereldoorlog brengt. Voor Poetin is het zo belangrijk om niet te verliezen dat hij zou kunnen overgaan tot het inzetten van tactische kernwapens, wat een grote ramp zou betekenen.”

Blijkbaar is Poetin bang om te sterven zoals de vroegere Libische dictator Kadhafi. Denkt u dat hij bereid is om tot het einde te vechten om niet hetzelfde lot te moeten ondergaan?

“Ik denk dat angst voor zo’n uitkomst exact is wat Poetin heeft gemotiveerd om een oorlog te starten en in competitie te gaan met de NAVO. Het is niet de haat tegen de NAVO, noch de haat tegen Oekraïne, noch de droom om weer een Sovjet-Unie op te bouwen. Nee, ik geloof dat angst de enige drijfveer is van Poetin. Hij weet dat zowel op nationaal als internationaal niveau zoveel mensen hem haten. Hij weet dat als hij de macht verliest hij in de gevangenis belandt of hem hetzelfde lot wacht als Kadhafi in zijn laatste dagen. Deze angst maakt hem tot een gevaarlijk man.”

Volgens historicus Adam Tooze zijn er parallellen te trekken tussen wat er nu in Oekraïne gebeurt en de Tweede Wereldoorlog.

“De gelijkenissen tussen het gedrag van Poetin en het gedrag van Hitler zijn angstaanjagend. Er zijn zoveel gelijkenissen te trekken. Het lijkt bijna alsof Poetin Hitlers geheime strategische boek heeft gevonden en nu pagina per pagina diens strategie aan het kopiëren is. Eerst door in eigen land door de persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting te elimineren en de macht volledig te centraliseren. Vervolgens door een naburige staat aan te vallen.”

Is in Rusland nu de maffia aan de macht?

“Het hangt er van af hoe je maffia definieert. De Russische overheid en Poetins nabije omgeving is de maffia. Het is een strategie die vaak wordt toegepast door criminele organisaties: zorg ervoor dat je zelf aan de macht komt, zodanig dat je niet langer bedreigd wordt. Poetin is erin geslaagd om de maffia, waaronder ex-KGB-agenten, rond zich te verenigen en andere criminele groepen uit te schakelen. In essentie is de maffia nu aan de macht in Rusland, maar ze worden dus niet als maffia aanzien omdat ze er in geslaagd zijn om legitimiteit te verwerven.”

Denkt u dat president Macron Poetins beslissingen kan beïnvloeden?

“Op dit moment zijn Poetins nabije adviseurs zo bang van hem dat ze hem niet snel negatief nieuws zullen vertellen. Leiders zoals president Macron, die nog met hem kunnen spreken, kunnen Poetin op zijn minst vertellen wat er allemaal aan de hand is. Het is beter dat hij dat weet dan dat hij in het ongewisse blijft. Hij moet beseffen dat hij in Oekraïne aan het verliezen is en dat de kans groot is dat hij ook in Rusland zijn politieke macht zal verliezen. Er moet iemand zijn die nog met hem praat en hem ervan overtuigt dat persoonlijke vrijheid nog een optie is als hij niet overgaat tot het gebruik van zijn kernwapenarsenaal. 

“Ik hoop dat Poetin dat begrijpt en dat hij er eerder voor kiest dat hijzelf en zijn dochters nog in leven blijven dan dat hij in een laatste wanhoopspoging een nucleaire oorlog start waarbij hijzelf, zijn dochters en miljoenen mensen vermoord zullen worden.”