“Ze is poeslief en toch blijf je op je hoede.” Psycholoog vertelt hoe je omgaat met ‘frenemies’ op de werkvloer

Het is makkelijk om je collega’s op te delen in twee groepen. Er zijn mensen die je beschouwt als vrienden: je kijkt ernaar uit om met hen een babbeltje te slaan aan het koffieapparaat of om na het werk samen iets te drinken. En dan zijn er anderen die je niet kan uitstaan. Maar de realiteit is niet zo zwart-wit. Integendeel, er is een grijze zone waarin ‘work frenemies’ de scepter zwaaien. Dat zijn collega’s waar je een ambivalente relatie meehebt, vandaar de samentrekking ‘friend’ + ‘enemy’ = ‘frenemy’.

“Zulke types kom je overal tegen. In je vrije tijd, maar zéker op de werkvloer. Daar moet je namelijk omgaan met een grote verzameling aan mensen die je niet zelf hebt uitgekozen”, reageert psycholoog en carrièrecoach Roos Woltering. “Het doet me denken aan het boek ‘Stratego voor vrouwen’ van auteur Monic Bührs. Zij schrijft dat je in bedrijven en organisaties verschillende types mensen tegenkomt. Met een ‘frenemy’ is er wel een vriendschappelijke relatie, maar die wordt ook getekend door jaloezie en concurrentie.”

Denk bijvoorbeeld aan een collega waar je het goed mee kunt vinden, maar die achter je rug over jou roddelt. Of iemand waarmee je een project uitvoert en die erna met alle eer gaat lopen. Met een andere werknemer heb je misschien een klik, maar je voelt je verraden als hij of zij dezelfde promotie wil als jij. Dat is, op zijn zachtst gezegd, nogal verwarrend.

_{(Lees verder onder de poll.)}

Waarom gedraagt een persoon zich zo? “Soms ligt er een oprechte vriendschap aan de basis. Soms is er enkel een professionele band. Maar het feit is: de werkvloer is vaak een competitieve plaats. Iedereen heeft een eigen agenda, maar niemand wil bekendstaan als ‘die onaardige bitch die alleen maar de carrièreladder wil opklimmen’. Mensen zijn namelijk sociale beestjes. We gedragen ons volgens de sociale normen uit vrees dat er anders over ons geroddeld wordt en dat we uit de groep vallen. In dat opzicht is het niet zo gek dat frenemies het spel slim willen spelen.”

“Als je een klik hebt met een collega, betekent het trouwens niet automatisch dat jullie goed kunnen samenwerken. Vergelijk het met je vrienden naast het werk: je wil toch ook niet met iedereen op vakantie? Zo heb ik eens een workshop moeten geven met mijn allerbeste vriendin. Nou, dat doe ik nooit meer. Onze werkwijze is zo verschillend dat we amper tot een gemeenschappelijke overeenstemming kwamen. (lachje)”

Het is algemeen geweten dat hechte vriendschappen een positieve invloed uitoefenen op je welzijn. Een sterk netwerk betekent vaak een beter zelfbeeld en helpt om stress sneller te verwerken. Maar naar de impact van frenemies is nog maar weinig onderzoek uitgevoerd. Julianne Holt-Luntstad is een van de uitzonderingen. Deze professor psychologie aan de Bigham Young University in Amerika deed de voorbije tien jaar studies naar haat-liefderelaties. Haar ontdekking: frenemies leiden tot meer stress, en op lange termijn zelfs tot meer hart- en vaatziektes.

Roos: “Twijfel je of je iemand kan vertrouwen? Iemand is poeslief, maar je blijft op je hoede? Moet je voortdurend op je woorden letten? Of vind je het moeilijk om je kwetsbaar op te stellen, omdat je bang bent dat de ander er op een negatieve manier gebruik van gaat maken? Dan is het logisch dat je op de tippen van je tenen gaat lopen. Dat vraagt veel te veel energie, leidt tot frustraties en levert stress op.”

De Amerikaanse professor Holt-Lunstad vermoedt dat we gemiddeld evenveel frenemies als vrienden hebben. Hoe je zo iemand kunt herkennen? Volgens Roos Woltering zijn er een aantal rode vlaggen. “Er zijn een aantal situaties waarvoor je kunt uitkijken. Iemand die stopt met praten als jij binnenkomt, bijvoorbeeld. Of een collega die tijdens een vergadering praat over ‘ik, ik, ik’, terwijl het gaat over een project dat jullie samen hebben uitgevoerd.”

“Vrouwen kunnen hier iets meer last van hebben dan mannen”, meent Roos. “Zij zijn immers vaak gevoeliger voor hoe ze in een groep liggen. Maar ook mannen kunnen zich gedragen als een frenemy, hoor.”

_{(Lees verder onder de foto.)}

Voor wie te maken krijgt met een work frenemy, heeft Roos duidelijk advies: “Geef zo snel mogelijk feedback. Stel dat iemand zijn of haar aandeel benadrukt en jouw belangrijke bijdrage aan een project negeert, dan is het slim om hier meteen een open gesprek over te openen. Zeg iets als: ‘Ik had het gevoel dat ik niet aan bod kwam in die meeting, terwijl wij het wel samen hebben uitgevoerd. Dat vind ik heel jammer. Hoe ervaarde jij dat?’ Ga niet meteen met de vinger wijzen. Dan is de kans groot dat de ander in de verdediging schiet.”

“Blijft een frenemy zich onveranderlijk gedragen, dan kan jij daar op een bepaald moment je conclusie uit trekken. Leg je neer bij de manier waarop iemand zich gedraagt, zonder daar meteen een oordeel aan te plakken. Er is geen wet die profileren op de werkvloer verbiedt, hé. Misschien kan je nog iets van die persoon leren? Of je kan ervan uitgaan dat mensen zien wie jij écht bent. Enkel als iemand over de schreef gaat – met jouw idee gaat lopen of nare onware dingen over je verspreidt – is het tijd om actie te ondernemen en dat te signaleren bij de manager.”

Meer bedrijven pakken uit met ‘familievriendelijke’ voordelen. Maar hebben vrouwen er echt iets aan? (+)

Vincent en Maarten werden ‘geghost’ door potentiële werkgevers. “Na de laatste sollicitatieronde werd het stil” (+)

Van rouwverlof na miskraam tot meer geboorteverlof voor papa’s: 5 inzichten voor meer gendergelijkheid op het werk