OVERZICHT. VS waarschuwt het Westen voor dreigende taal Poetin, bevoorrading Russische troepen verloopt moeizaam

Lees alles over het conflict in Oekraïne in ons dossier.

• In de vroege ochtend klonken meerdere explosies in de westelijke Oekraïense stad Lviv. Dat melden meerdere journalisten ter plaatse. Het is onduidelijk wat er getroffen is. De explosies zouden enkele minuten nadat het luchtalarm afging geklonken hebben. Op meerdere ongeverifieerde beelden op sociale media is een rookwolk in de buurt van de stad te zien. Een journalist van de BBC meldt op Twitter dat de rook uit de buurt van het vliegveld komt.

• Het Oekraïense leger probeert om de Russen te verjagen uit de buitenwijken van de hoofdstad Kiev en ondervindt daarbij “tegenstand van de vijand”. De Russen zouden ook hun troepen verplaatsen. De situatie in de regio rond de hoofdstad is moeilijk, maar “beheersbaar”. Dat heeft het hoofd van de Oekraïense strijdkrachten Oleksandr Pavlyuk donderdagavond gezegd op de Oekraïense televisie.

• De weg naar Zjytomyr in het westen, de steden Boetsja, Irpin en Hostomel ten noordwesten van de hoofdstad, en Makariv in het westen lopen nog steeds het grootste gevaar. Er is ook sprake van beschietingen nabij Vysjhorodok, ten noorden van de hoofdstad. Ook in de buurt van Brovary, een voorstad van Kiev, worden regelmatig stellingen van het Oekraïense leger onder vuur genomen. 

• De Russen zetten ook hun aanvallen op de stad Tsjernihiv voort. Dat heeft de Generale Staf van het Oekraïense leger in de nacht van donderdag op vrijdag meegedeeld op Facebook. De stad met circa 300.000 inwoners ligt niet zo ver van de grens met Rusland en Wit-Rusland en vormt sinds het begin van de Russische invasie een doelwit. De humanitaire situatie geldt er als rampzalig. Veel gebouwen zijn vernield. Donderdag was er volgens lokale functionarissen sprake van meer dan vijftig doden in 24 uur tijd.

• In het zuiden van het land proberen de Russen de Oekraïense luchtafweer langs de kust van de Zwarte Zee op te sporen en uit te schakelen. Op andere plaatsen concentreren de Russen zich hoofdzakelijk op het verzekeren van hun posities en het voorbereiden van nieuwe offensieven.

• Volgens de Oekraïense Generale Staf zou Rusland reeds 1.000 vrijwilligers uit het Syrische leger van Bashar al-Assad en de Iraanse Hezbollah hebben gerekruteerd. Deze berichtgeving kon niet onafhankelijk worden geverifieerd.

• Het Russische leger neemt alsmaar vaker burgerdoelwitten onder vuur. Dat zegt het Pentagon in een verklaring. Tegelijkertijd is het moreel bij de Russische troepen op sommige plaatsen aan het afkalven. “Na drie weken slagen ze er nog altijd in om zich staande te houden op het slagveld, maar niet zonder problemen. We zien dat ze beginnen nadenken over herbevoorrading van elders, waaronder ook qua troepen”, klinkt het bij een hooggeplaatste Amerikaanse defensiefunctionaris.

• President Vladimir Poetin gaat naar verwachting dreigen kernwapens te gebruiken tegen het Westen als het krachtige verzet van Oekraïne tegen de Russische invasie voortduurt, voorspelt de inlichtingendienst van het Amerikaanse ministerie van Defensie .

• De Britse inlichtingendiensten trekken in een update in de nacht van donderdag op vrijdag soortgelijke conclusies: de bevoorrading van Russische troepen in Oekraïne verloopt volgens de Britten moeizaam: zelfs essentiële basisbehoeften als voedsel en brandstof kunnen lastig naar het front worden gebracht. Als gevolg van de onophoudelijke Oekraïense tegenaanvallen “verdedigen grote aantallen Russische troepen momenteel de eigen essentiële aanvoerlijnen”, wat tot verminderde slagkracht aan het front zorgt.

• Daarnaast heeft Rusland volgens de Britten geen controle over het Oekraïense luchtruim en verloopt de opmars traag door onder meer opgeblazen bruggen.

• In de Oekraïense havenstad Marioepol heeft de schuilkelder van het theatergebouw het bombardement doorstaan. Tot nu toe konden volgens onbevestigde berichten al 130 burgers gered worden. In het gebombardeerde theater zouden zich mogelijk nog veel meer mensen hebben opgehouden dan eerder aangenomen. Het Oekraïense parlementslid Serhi Taroeta schreef in de nacht van donderdag op vrijdag op Facebook dat er bij de laatste telling minstens 1.300 personen zouden zijn geweest. Eerder sprak de burgemeester van circa 1.000 burgers. Italië heeft aangeboden om het gebombardeerde theater te herbouwen. De Italiaanse minister van Cultuur, Dario Franceschini, schreef op Twitter dat hij de herstelwerkzaamheden van het theater “in naam van de mensheid” aanbiedt. 

Herbekijk hieronder de beelden van de aanvallen in Marioepol:

• Volgens de viceburgemeester is de situatie in Marioepol catastrofaal. De stad wordt al sinds 2 maart belegerd door de Russen en is afgesneden van elektriciteit, water, gas, voedsel, internet en (bevoorrading van) medicijnen. Vooral het gebrek aan watervoorziening is dramatisch. Een kleine minderheid van de mensen kan water uit waterputten halen. Anderen zijn aangewezen op regenplassen, water uit verwarmingsbuizen en sneeuw die gesmolten wordt. Volgens het stadsbestuur vallen dagelijks zo'n 50 tot 100 bommen op de stad. De afgelopen dagen hebben volgens de Oekraïense autoriteiten meer dan 20.000 mensen de stad kunnen ontvluchten.

• In een gesprek met de Turkse president Erdogan heeft de Russische president Poetin zijn eisen op tafel gelegd om de oorlog in Oekraïne te beëindigen. Dat meldt de BBC. Volgens Erdogans woordvoerder en adviseur Ibrahim Kalin moet Oekraïne allereerst accepteren dat het ‘neutraal’ blijft en geen lid wordt van de NAVO. De Oekraïense president Zelensky heeft al aangegeven dat hij op dit punt kan toegeven.

• Daarnaast zou Oekraïne een ontwapeningsproces moeten ondergaan om ervoor te zorgen dat het land geen bedreiging vormt voor Rusland. Er zou ook bescherming moeten komen voor de Russische taal in Oekraïne. En er is een eis tot ‘denazificatie’, waarvan onduidelijk is wat er concreet mee bedoeld wordt. Wellicht houdt het volgens de BBC in dat het land moet beloven alle vormen van neonazisme te veroordelen en te zullen bestrijden.

• De zwaardere eisen, waar moeilijker aan te voldoen zal zijn voor Oekraïne, gaan volgens Kalin over de status van de Donbas-regio waarvan delen zich onafhankelijk verklaard hebben en de Krim, het Oekraïense schiereiland dat Rusland in 2014 illegaal annexeerde. Er wordt verondersteld - Kalin trad volgens de BBC niet in detail - dat Poetin zal eisen dat de Oekraïense regering de gebieden in het oosten van het land opgeeft. Daarnaast wordt verondersteld dat Rusland zal eisen dat Oekraïne formeel erkent dat de Krim nu Russisch grondgebied is.

• Een ontmoeting tussen de Oekraïense president Zelensky en Poetin behoort in de komende weken tot de mogelijkheden, liet de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken eerder al uitschijnen. President Erdogan stelde alvast voor om dat gesprek in Turkije te laten doorgaan. Eerst moet echter nog wel heel wat voorbereidend werk gebeuren. Beide landen delen wel een voorzichtig optimisme over de vredesonderhandelingen. Sommigen vrezen echter dat Poetin op deze manier vooral tijd wil rekken om zijn troepen nog meer in stelling te brengen. Zelensky wilde in zijn nachtelijke toespraak weinig kwijt over de lopende onderhandelingen met Moskou. “Het is beter om in stilte te werken in plaats van op televisie, radio en Facebook”, aldus de president.

• In zijn nachtelijke toespraak waarschuwde Zelensky ook de Russische strijdkrachten. “Wij zijn nu anders dan in 2014", zei de Oekraïense president over de annexatie van de Krim die destijds “zonder slag of stoot” verliep. Het Oekraïne van vandaag is volgens Zelensky “in staat om zich 22 dagen lang te verdedigen tegen een grootschalige inval”.

• De Oekraïense president richtte zich, net als een dag eerder, opnieuw tot Russische strijders. Dit keer waarschuwde hij in het bijzonder huurlingen uit andere landen die hij wil behoeden voor “de slechtste beslissing van hun leven”. Zelensky zei dat “een lang leven beter is dan het geld dat wordt geboden voor een kort leven”.

Ook deed de president een direct beroep op Duitsland en Duitsers, wier opvattingen volgens hem aan het veranderen zijn. Niet langer is Duitsland volgens Zelensky, die gisteren nog de Bondsdag toesprak, “onbereikbaar achter een onzichtbare maar sterke muur”. Hij riep bondskanselier Olaf Scholz op voor “langdurige en eerlijke” vrede in Europa te zorgen.

• In Oekraïne zijn sinds de Russische inval eind vorige maand al zeker 5.000 kinderen geboren. “Het leven van al deze kinderen is op zijn kop gezet”, zegt een woordvoerder van VN-kinderrechtenorganisatie UNICEF tegen Al Jazeera. De woordvoerder zegt verder dat “families het contact met elkaar zijn verloren” en “de kinderen van Oekraïne dringend vrede nodig hebben”.

Eerder deze week meldde UNICEF dat zeker 1,5 miljoen kinderen Oekraïne ontvlucht zijn. Dat zijn 73.000 kinderen per dag of 55 per minuut. De Verenigde Naties verwachten dat nog veel meer mensen de oorlog in het land proberen te ontvluchten.

• Rusland heeft een stemming in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties over Oekraïne geannuleerd. De stemming over een door Moskou opgestelde “humanitaire” resolutie over hulp aan Oekraïne zou vrijdag plaatsvinden, maar gaat volgens diplomaten niet door vanwege gebrek aan steun van bondgenoten.

• Het is westerse landen tot nu toe niet gelukt de Russische invasie veroordeeld te krijgen in de Veiligheidsraad, omdat Rusland zijn vetorecht heeft gebruikt. Ook pogingen op te roepen tot het beëindigen van de vijandigheden, ongehinderde humanitaire hulp en het beschermen van burgers zijn vooralsnog gestrand.

• De Amerikaanse president Joe Biden heeft zijn Russische ambtsgenoot Vladimir Poetin een “moordzuchtige dictator” genoemd. “Een pure misdadiger die een immorele oorlog voert tegen het Oekraïense volk.” Eerder noemde hij Poetin al een oorlogsmisdadiger, wat nog eens bevestigd is door de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken.

• De Chinese autoriteiten voeren overleg met zowel Rusland als de Verenigde Staten. Gisteren sprak een ambtenaar van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken met de Russische ambassadeur in het land. Vandaag om 14 uur Belgische tijd staat dan weer een telefoongesprek tussen de Chinese president Xi Jinping en zijn Amerikaanse ambtsgenoot Joe Biden gepland. Het Witte Huis meldt dat de twee leiders onder meer zullen praten over de Russisch-Oekraïense oorlog “en andere zaken van wederzijds belang”.

Tijdens het gesprek met de Russische ambassadeur van gisteren ging het volgens een verklaring van het Chinese ministerie onder meer over “bilaterale samenwerking op het gebied van terrorismebestrijding en veiligheid”. Verdere details wilde China niet geven.

• Na de bevoegde commissie eerder op de dag, heeft ook de plenaire Kamer in de nacht van donderdag op vrijdag een resolutie goedgekeurd die de Russische oorlog in Oekraïne veroordeelt. Dat gebeurde unaniem, op de onthouding van PVDA na. Aan de goedkeuring ging een lang debat vooraf. Zo werd stilgestaan bij de vraag of de NAVO ver genoeg gaat in zijn tussenkomst, maar ook bij de budgettaire middelen die ons land uittrekt voor defensie.