De rolverdeling thuis heeft een grondige impact op de loonkloof, en dat lijken mannen én vrouwen te vergeten

Eerst het positieve nieuws: de loonongelijkheid tussen vrouwen en mannen verkleint. Op basis van uurlonen is de balans bij alleenstaanden zonder kinderen vandaag zelfs in het voordeel van vrouwen.

Maar in de leeftijdscategorie tussen dertig en veertig jaar komt er een kentering in de curve. Terwijl het gemiddelde bruto-uurloon van mannen vrij gelijkmatig stijgt, neigt dat van vrouwen naar stagnatie. “Op jaarbasis verdienen vrouwen nog altijd 23 procent minder dan mannen, waardoor ze 83 dagen langer moeten werken om aan hetzelfde loon te komen”, zegt Vera Claes, nationaal secretaris van ZIJkant, de progressieve vrouwenbeweging die donderdag 24 maart in ons land uitroept tot Equal Pay Day.

Die 23 procent is voor een stuk te verklaren omdat ZIJkant in die berekening het deeltijds werk meeneemt. Als er gecorrigeerd wordt naar arbeidsduur bedraagt de kloof over de hele Belgische economie gemeten ‘slechts’ 9,2 procent, zo blijkt uit het loonkloofrapport van het Instituut voor Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM) uit 2021. Maar in beide gevallen geldt: de loonkloof vergroot als er kinderen komen.

‘Dacht dat ik bij overheid veilig zat’

Siri Craen (47) uit Gent kan daarover meespreken. Als mama van drie kinderen werkt ze voor de overheid als teamverantwoordelijke voor Digitaal Vlaanderen. Toen ze terugkeerde uit bevallingsverlof van haar jongste, kreeg ze op haar evaluatie te horen dat er gevreesd werd dat ze met drie kinderen minder geëngageerd was voor haar job. “Toen ik doorvroeg of ik ergens was tekortgeschoten, bleek dat niet het geval”, vertelt ze. “Voor mij was die opmerking een slag in mijn gezicht.  Ik dacht dat ik bij de overheid veilig zat: de lonen zijn vastgelegd in barema’s en om promotie te maken moet je aan examens meedoen. Maar toch botste ik op zo’n vooroordeel.”  

Opvallend: uit een onderzoek dat ZIJkant liet uitvoeren bij 975 samenwonenden/gehuwden met iemand van het andere geslacht, blijkt dat weinig mensen de link leggen tussen een meer evenwichtige verdeling van de zorgtaken en een gelijke verloning. Slechts 3 procent van de mannen doet dat. Maar ook vrouwen koppelen een gelijkere taakverdeling thuis niet spontaan aan meer kansen op de arbeidsmarkt of een hoger loon voor zichzelf.

“Wij waren zelf verrast over dat beperkte bewustzijn”, zegt Vera Claes. “De loonkloof is wel degelijk voor een groot deel terug te brengen op een traditioneel rollenpatroon. Het krijgen van kinderen benadeelt vrouwen nog steeds op de arbeidsmarkt, aangezien de zorgtaken vooral bij hen terechtkomen.”

Ten huize Siri Craen zijn de taken evenwichtig verdeeld. “Nu de kinderen wat ouder zijn, hebben we daar zelfs een schema voor”, vertelt ze. “Maar wij hebben ook ons evenwicht moeten zoeken: ouder zijn is nu eenmaal een job die erbij komt. Toen ik voor de derde keer zwanger was en we ook nog aan het verbouwen waren, hebben we in ons gezin een zware periode gehad. Mijn partner heeft mij op een bepaald moment voorgesteld om deeltijds te gaan werken. Maar uiteindelijk heeft hij een job dichter bij huis gezocht. Ik vond het nogal absurd om vier vijfde te gaan werken zodat hij in de file naar Antwerpen zou kunnen blijven staan.” 

Onverklaarbaar 

In het rapport van IGVM worden nog andere verklaringen aangehaald voor de loonkloof. Naast het vaker deeltijds werken zijn vrouwen meer vertegenwoordigd in minder goed betaalde sectoren. Maar er is ook een onverklaarbaar gedeelte: zelfs met dezelfde eigenschappen als mannen verdienen vrouwen minder. Een vrouw met dezelfde anciënniteit en dezelfde leeftijd die werkzaam is in dezelfde sector en hetzelfde beroep en dezelfde scholingsgraad als een man heeft, verdient gemiddeld genomen minder dan die man. 

Om de ongelijkheid tussen vrouwen en mannen weg te werken heeft de Brusselse vzw Growfunding, een platform voor sociale crowdfunding in Brussel en in Vlaanderen, sinds dit jaar het geboorteverlof voor mannen en vrouwen gelijkgetrokken. “Het initiatief kwam van mijn vrouwelijke collega”, zegt Frederik Lamote (39), directeur van Growfunding. “Maar ik sta helemaal achter het idee. Toen mijn dochter in mei 2020 geboren werd, ben ik zelf drie maanden thuisgebleven. Ik had vakantie en overuren opgespaard en daarbovenop enkele weken onbetaald verlof genomen.”

Dat hij zo zijn vriendin ook meer carrièrekansen geeft, speelde niet echt mee in de overweging. “Zij werkt voor een sociaal-culturele organisatie waar net als bij ons een andere werkethiek geldt dan in pakweg een groot techbedrijf. Voor mij was het vooral een vanzelfsprekende keuze: het is ook mijn kind en ik wil er voor haar zijn. Sowieso proberen we het huishouden zo gelijk mogelijk te verdelen.”

In juni wordt Lamote opnieuw papa. Dan zal hij, net als de acht andere werknemers van Growfunding, negentien weken thuisblijven waarbij 60 procent van zijn brutoloon wordt uitbetaald. “In mijn ogen begint de grootste ongelijkheid tussen vrouwen en mannen bij dat geboorteverlof. Onze maatschappij dwingt vrouwen in de zorgfunctie en mannen om er juist niet aan deel te nemen. Dat is absoluut fout.”

www.equalpayday.be