Het verhaal van de laatste westerse journalist in Oekraïense stad Marioepol: "Stonden op 'hitlist' van Russische leger"

Meer dan twee weken brachten Tsjernov en Maloletka voor het Amerikaanse persagentschap Associated Press (AP) verslag uit over de oorlog in Oekraïne vanuit de belegerde stad Marioepol. Maar de stad werd te gevaarlijk toen ze ontdekten dat hun namen op een "hitlist" stonden van het Russische leger. "De Russen waren op ons aan het jagen, en ze kwamen steeds dichter", vertelt Tsjernov vandaag aan AP (Engelstalig artikel).

"We kwamen in Marioepol toe op 24 februari om 3.30 uur 's nachts, de oorlog begon er een uur later", vertelt Tsjernov. "Tijdens de eerste dagen vluchtte ongeveer een kwart van de 430.000 inwoners uit de stad, maar velen geloofden dat het niet tot een échte oorlog zou komen en wanneer dat pijnlijk duidelijk werd, was het te laat om nog te vluchten."

"Bom per bom slaagden de Russen erin om de stad zonder water, elektriciteit en voedsel te zetten. Uiteindelijk sneuvelden ook de televisietoren en de telefoon- en radioverbindingen. De weinige journalisten die nog aanwezig waren, verlieten de stad voor alle verbindingen werden afgesloten en voor de stad volledig omsingeld werd."

Tsjernov en Maloletka besloten om wel te blijven in Marioepol. Wanneer er helemaal geen nieuws meer is, panikeren de mensen en kunnen de Russen op de koop toe doen wat ze willen. "Daarom namen wij het risico om toch te blijven om de wereld te kunnen tonen wat we zien. Nog nooit heb ik zo'n sterk gevoel gehad dat de stilte doorbreken cruciaal was", verklaart Tsjernov. "Het maakte de Russen kwaad genoeg om ons tot doelwit te maken."

"De doden kwamen snel", vertelt Tsjernov. "Op 27 februari zagen we hoe een dokter een meisje probeerde te redden dat gewond was geraakt bij een explosie. Ze stierf. Een tweede kind overleed, en daarna een derde. Ambulances stopten met gewonden ophalen omdat de mensen hen niet meer konden bellen en de wegen niet meer berijdbaar waren."

De journalisten gebruikten een ziekenhuis als uitvalbasis, af en toe liepen ze snel naar buiten om een explosie of brandend huis te filmen en fotograferen. Een keer per dag reden ze naar de enige plek waar ze een internetverbinding vonden, aan de ingang van een geplunderde kruidenierszaak in het centrum. "We schuilden er onder een trap terwijl we onze beelden de wereld instuurden. Hoewel we wisten dat die weinig bescherming bood bij een aanslag, voelde dat toch iets veiliger aan."

Op 3 maart viel ook die internetverbinding weg. "Gedurende enkele dagen hadden we enkel contact met de buitenwereld via een satelliettelefoon, de enige plek waar we die aan de praat kregen, was naast een krater waar een bom was ingeslagen. Ik maakte me zo klein mogelijk wanneer ik daar verbinding probeerde te krijgen", aldus Tsjernov.

In de dagen die volgden, brachten de journalisten zo goed en zo kwaad mogelijk verslag uit van wat er zich in de kuststad afspeelde. Tussen de bombardementen door maakten ze beelden van supermarkten die werden geplunderd en appartementen die werden gebombardeerd. "Tegen dan had ik zo veel overlijdens gezien in het ziekenhuis, zo veel doden op straat en zo veel massagraven, dat ik alles filmde zonder dat het nog echt binnenkwam", vertelt Tsjernov.

De journalisten zagen ook hoe op 9 maart een kinderziekenhuis werd gebombardeerd in Marioepol. "Ik zag nog net de vuurbal vlak voordat de pijn meester werd van mijn oren, mijn huid en mijn gezicht", beschrijft Tsjernov het verschrikkelijke moment.

Toen ze aankwamen bij het kinderziekenhuis, waren Oekraïense reddingswerkers druk bezig om zwangere vrouwen uit het ziekenhuis te evacuëren. De journalisten filmden een van de vrouwen en die beelden gingen de wereld rond. Rusland beweerde later dat zij niets te maken hadden met het bombardement op het kinderziekenhuis en dat de beelden vervalst waren. De zwangere vrouw zou volgens hen een actrice zijn.

"Op 11 maart kreeg ik de vraag van de hoofdredacteur om op zoek te gaan naar de vrouwen die werden geëvacueerd uit het kinderziekenhuis om te bewijzen dat zowel zij als de aanslag echt waren", vertelt Tsjernov. "We vonden ze in een ziekenhuis aan het front, sommigen waren aan het bevallen of hadden al een kind gekregen. De vrouw die de Russische Federatie had bestempeld als een actrice had haar kind verloren en was ondertussen ook zelf overleden."

Op 15 maart zijn Tsjernov en Maloletka nog steeds in Marioepol. De Oekraïense soldaten die het ziekenhuis bewaakten, waar ze onderdak vonden, zijn verdwenen en in de verte zien ze de Russische tanks steeds dichter komen. De route naar hun auto waar ze voedsel en materiaal stockeren, wordt bewaakt door een Russische sniper. "Plots stormen een dozijn soldaten het ziekenhuis binnen", vertelt Tsjernov. "Waar zijn de journalisten, roepen ze."

Tsjernov ziet de blauwe band rond de arm, die ook Oekraïense soldaten dragen, en hoewel het een Russische list kan zijn, maakt hij zich bekend. Een goede gok, zo blijkt. De journalisten worden meegenomen en vluchten tussen de explosies in door de stad tot ze worden ondergebracht in een bewaakte schuilkelder. "Het voelde niet aan als een reddingsoperatie", zegt Tsjernov. "We werden precies van het ene gevaar naar het andere gebracht."

In de schuilkelder krijgen de journalisten te horen waarom ze geëvacueerd worden. "Indien de Russen jullie gevangen nemen, zullen ze jullie laten verklaren dat alles wat jullie gefilmd, hebben in scène gezet is", verklaart een politie-officier. "Alles wat jullie hier gedaan hebben, zal dan voor niets geweest zijn." 

De journalisten worden uiteindelijk op 15 maart via de humanitaire corridors uit Marioepol geëvacueerd. "We werden in een autootje geduwd samen met een familie van drie en schoven aan in een kilometerslange file om de stad uit te raken. 30.000 mensen zijn die dag kunnen vluchten, zoveel dat de Russen gelukkig geen tijd hadden om alle wagens te controleren," aldus Tsjernov.

"Ik was de Oekraïense soldaten dankbaar, maar voelde me ook beschaamd omdat ik vluchtte", besluit Tsjernov. "Wij waren de laatste journalisten in Marioepol, nu zijn er geen meer."