Boek over "Het verraad van Anne Frank" uit de handel genomen na vernietigende analyse van historici
In een nieuw rapport dat vanavond is voorgesteld, weerlegt een groep Nederlandse historici de hypothese dat Anne Frank en haar familie tijdens de Tweede Wereldoorlog zouden verraden zijn door een Joodse notaris. Nochtans was dat eind januari de conclusie van een groep wetenschappers. In het boek "Het verraad van Anne Frank" duidden zij Arnold van den Bergh "bijna zeker" aan als verrader. "Onterecht", klinkt het nu in een vernietigend tegenrapport. Uitgeverij Ambo/Anthos laat weten dat het boek niet meer leverbaar is.
Eind januari beweerde een groep wetenschappers dat ze met behulp van kunstmatige intelligentie en moderne onderzoekstheorieën "met 85 procent zekerheid" de verrader van Anne Frank en haar Joodse familie hadden gevonden.
De conclusie van de onderzoekers van het "cold case team" was dat de vooraanstaande Amsterdamse notaris Arnold van den Bergh tijdens de Tweede Wereldoorlog onderduikadressen aan de nazi's zou doorgegeven hebben om de veiligheid van zijn eigen gezin te garanderen. Definitief bewijs daarvoor werd niet gevonden. Ze publiceerden hun bevindingen in een boek: "Het verraad van Anne Frank".
De conclusie werd al snel betwist door verschillende experts en nu hebben enkele vooraanstaande Nederlandse historici ook een tegenrapport uitgebracht waarin de hypothese volledig in de vuilbak wordt gegooid.
"De onderzoekers hebben van "Het verraad van Anne Frank" een spannende cold case-zaak gemaakt. Helaas moet geconstateerd worden dat het onderzoek amateuristisch is uitgevoerd en door misinterpretatie en tunnelvisie ten onrechte Arnold van den Bergh heeft aangewezen als de verrader van Anne Frank", luidt de conclusie van het tegenrapport.
Ambo/Anthos, de uitgeverij van het boek "Het verraad van Anne Frank" laat weten dat naar aanleiding van het nieuwe rapport het boek niet meer zal geleverd worden. De uitgeverij roept ook de boekhandels op om hun voorraad te retourneren.
Gebrekkig bronnenonderzoek
"In het boek "Het verraad van Anne Frank" zien wij dat het op drie punten grondig misgaat", lezen we in het rapport. "Dat betreft ten eerste het brongebruik. Afgezien van het feit dat de annotatie in het boek spaarzaam is en regelmatig niet blijkt te kloppen, laat analyse van de oorspronkelijke bronnen zien dat de onderzoekers deze vaak slordig en slecht hebben gelezen, nauwelijks bronnenkritiek hebben toegepast en deze niet of nauwelijks hebben gecontextualiseerd."
"Zelfs de inhoud van het belangrijkste bewijsstuk, het anonieme briefje, werd niet gedecodeerd en de aantekeningen van de rechercheur erop worden deels foutief of zelfs niet ontcijferd", luidt de conclusie van het nieuwe rapport.
Centraal in de theorie van het "Cold case team" stond een anoniem briefje dat kort na de oorlog bij vader Otto Frank werd bezorgd. Het originele exemplaar is vernietigd, maar een kopie ervan is wel teruggevonden in een archief. Otto Frank onthulde het bestaan ervan pas toen er in 1964 voor de tweede keer onderzoek werd gedaan naar het verraad.
Dit was de tekst die erop stond:
"Uw schuilplaats te Amsterdam werd indertijd medegedeeld aan de Jüdische Auswanderung te Amsterdam, Euterpestraat, door A. van den Bergh, destijds woonachtig nabij het Vondelpark, O. Nassaulaan. Bij de J.A. bestond er een hele lijst door hem doorgegeven adressen."
"Ten tweede gaat het mis in de argumentatie", gaat het rapport verder. "Op pagina 289 wordt de kleindochter in de mond gelegd dat áls haar grootvader het verraad had gepleegd, het alleen maar kon zijn om het leven van zijn vrouw en dochters te redden. Die optie is even later feit geworden: Hij redde zijn gezin door adressen te geven aan de SD."
Tot slot stellen de historici een tunnelvisie vast bij de onderzoekers van het "cold case team": Van den Bergh is schuldig tenzij het tegendeel blijkt. Alleen bronnen die de eigen these konden onderbouwen worden gebruikt, alles wat de andere kant op wijst, is weggelaten of niet gezien. "Bronnen van nazi’s en collaborateurs worden weinig kritisch overgenomen, terwijl bronnen die gunstig voor Van den Bergh uitvallen terzijde worden geschoven of helemaal niet in het boek voorkomen."
Inhoudelijke kritiek
In "Het verraad van Anne Frank" lezen we dat Arnold van den Bergh de kennis, een motief en de gelegenheid had om het verraad van het Achterhuis en talloze andere adressen te plegen. Ook daar klopt niks van volgens het tegenrapport.
Van den Bergh had bijvoorbeeld volgens de onderzoekers de juiste connecties om de -voor de Duitsers erg waardevolle- onderduikadressen van Joodse families door te spelen. In de zomer van 1940 zou hij als notaris de omstreden verkoop van de Goudstikker-collectie geregeld hebben en zo had hij Alois Miedl leren kennen, Duits spion en vriend van Göring.
"Het boek suggereert een vriendschappelijke relatie tussen beiden, maar er is geen enkele bron die dit substantieert", lezen we in het nieuwe rapport. "Miedl verdwijnt bovendien in juli 1944 uit Nederland, op een moment dat Van den Bergh al ondergedoken zit." Ook de bewering dat Van den Bergh rechtstreeks contact had met de Rijkskanselarij in Berlijn en een schilderij aan Hitler verkocht, is volgens de historici volledig uit de lucht gegrepen.
Wie zijn Anne en Otto Frank ?
Anne Frank is wereldberoemd geworden met het dagboek "Het achterhuis" dat ze schreef toen ze tijdens Wereldoorlog II samen met haar familie ondergedoken leefde in het Achterhuis aan de Prinsengracht in Amsterdam. De ingang naar hun woonruimtes zat verscholen achter een boekenkast.
Op 4 augustus 1944 werd de familie Frank ontdekt. Ze werden daarna gedeporteerd naar het concentratiekamp Auschwitz-Birkenau. Anne stierf in februari 1945 aan tyfus in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Ze was 15 jaar.
Haar dagboek werd na haar dood gepubliceerd, het is een van de meest gelezen boeken ter wereld. Anne Frank is een symbool geworden voor de Holocaust, de systematische vervolging en genocide van 6 miljoen Joden tijdens WO II. Vader Otto was het enige lid van het gezin dat WO II overleefde, hij stierf in 1980.
