LIVE OORLOG OEKRAÏNE. Kremlin noemt NAVO-versterking in Oost-Europa gevaarlijk en “destabiliserend”: “Anti-Russische koers wordt bevestigd"

Rusland heeft fel uitgehaald naar het NAVO-plan om vier gevechtseenheden extra naar Oost-Europese lidstaten van het bondgenootschap te sturen. Moskou spreekt over een gevaarlijke en "destabiliserende" opbouw van troepen aan de oostelijke flank, en ziet daarmee de "anti-Russische koers" van de westerse alliantie bevestigd.

"De militarisering van Europa wordt versneld door de inspanningen van de alliantie", aldus het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. Door Oekraïne meer wapens te beloven bevestigt de NAVO dat het er belang bij heeft dat de vijandigheden voortduren, aldus het ministerie.

De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft vandaag de NAVO-landen opgeroepen om een einde te maken aan alle wapenembargo's tegen zijn land. Hij verwees daarvoor naar de door Turkije gemaakte drones die Oekraïne met succes gebruikt tegen Rusland.

Erdogan zei dat Turkije, dat na de VS het grooste leger van de NAVO heeft, "solidariteit van onze bondgenoten" verwacht, aangezien zijn land het blok mee beschermt tegen een oorlog. "Er is geen logische uitleg voor de obstakels waarmee we te maken hebben terwijl Turkse defensieproducten succesvol zijn", zei hij, verwijzend naar de in Turkije gemaakte drones die gebruikt worden in Oekraïne. "Het is in ons gezamenlijk belang om de beperkingen van enkele van onze bondgenoten op onze defensie-industrie op te heffen."

De lidstaten van de NAVO hebben nog geen finale beslissing genomen over de Poolse voorstellen voor het versterken van de oostelijke flank. Dat heeft de Poolse president Andrzej Duda gezegd tijdens een persconferentie na de NAVO-top in Brussel.

Duda stelde samen met enkele andere presidenten voor om het format van de NAVO-aanwezigheid in het oosten te veranderen, "door extra battlegroups te introduceren, het aantal militairen te verhogen en de kwaliteit van de NAVO-aanwezigheid te verbeteren en door te troepen van de landen die aanwezig zijn op de oostelijke flank extra materiaal te geven." De landen stelden voor om tenminste tijdelijk extra materiaal te voorzien tot de landen het zelf aankopen, zeker wanneer het gaat over raketten en luchtafweergeschut.

De voorstellen werden overgemaakt aan de NAVO-bondgenoten, die er de komende maanden verder over zullen spreken. "Er is een versterkte aanwezigheid op de oostelijke flank en die zal er ook blijven", aldus Duda nog. "Iedereen heeft de kwestie aangehaald. Er was geen enkele stem tegen het verhogen van de aanwezigheid."

Volgens Duda zullen er concrete beslissingen genomen worden tijdens de NAVO-top in Madrid eind juni. "We hebben 2,5 maanden voor gesprekken om de Poolse voorstellen te promoten en ervoor te zorgen dat ze worden aangenomen."

In Brussel is de top van de Europese Unie begonnen. De Amerikaanse president Joe Biden heeft eerst nog de pers toegesproken in de NAVO-gebouwen en zei daar dat de "NAVO nooit eerder zo verenigd was als nu". 

Ook zei Biden dat de Verenigde Staten zullen reageren wanneer Rusland chemische wapens zou gebruiken. De VS hebben daarover momenteel geen informatie, maar "als hij ze gebruikt, dan zullen we reageren", aldus Biden. "De manier waarop we reageren zal afhangen van de manier waarop de wapens gebruikt worden."

De president herhaalde ook dat hij China gewaarschuwd heeft voor eventuele hulp aan Rusland. Hij had daarover vorige week vrijdag nog een telefoongesprek met zijn ambtgenoot Xi Jinping. De Amerikaan heeft geen bedreigingen geuit, maar er wel voor gezorgd dat Xi "de gevolgen begrijpt indien hij Rusland zou helpen". "Ik denk dat China begrijpt dat zijn economische toekomst nauwer gelinkt is aan het Westen dan aan Rusland", aldus Biden. "Ik heb er goede hoop op dat hij niet betrokken geraakt." 

De oorlog die Rusland in Oekraïne is gestart, "is voor heel veel mensen een schok, ook voor mij en mijn generatie die ervan uitging dat er nooit meer oorlog op Europees grondgebied zou zijn". Dat heeft premier Alexander De Croo gezegd na de buitengewone NAVO-top van donderdag, in het hoofdkwartier van de verdragsorganisatie in Brussel, aan de zijde van minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès en minister van Defensie Ludivine Dedonder.

Voor de NAVO als bondgenootschap is die oorlog ook een absoluut keerpunt, en moeten er lessen getrokken worden. Een eerste les is meer investeren in defensie, aldus De Croo. Hij bevestigde zo dat de regering woensdag besliste om een miljard euro extra aan Defensie uit te geven over de komende drie jaar, om de inzetbaarheid van het Belgische leger te verhogen.

Tweede les: ook de output is belangrijk, onderstreepte de premier. "We zullen middelen ook beter moeten inzetten en vermijden dat er te veel overlap zou zijn. Als we belastingbetalers willen overtuigen meer aan defensie uit te geven, zullen we beter moeten uitgeven." 

Daarbij moet volgens hem meer aandacht gaan naar de nieuwste technologieën en moet er minder gefragmenteerd - dus meer samen met andere landen - worden geïnvesteerd. Ook moet er meer economisch rendement zijn dat terugvloeit naar Belgische bedrijven en de Belgische samenleving.

Derde les is dat de Europese pijler van de NAVO moet versterkt worden. Het is volgens De Croo noodzakelijk dat de samenwerking tussen de NAVO en de EU wordt aangescherpt. "Ik ben ervan overtuigd dat de versterking van de Europese bijdrage aan de trans-Atlantische veiligheid zowel de Europese Unie als de NAVO ten goede komt", klonk het.

Ook al is de NAVO geen conflictpartij, kan de verdragsorganisatie Oekraïne wel steunen, aldus de premier. "Op politiek vlak door Rusland een hoge economische kost op te leggen. Elke oorlogsmachine steunt op een economische machine die we maximaal moeten verzwakken", zei hij. Op diplomatiek vlak kan Oekraïne gesteund worden door Rusland te isoleren en ook China te waarschuwen.

Het Bulgaarse parlement heeft donderdag twee amendementen aangenomen waarmee het land een punt zet achter het systeem van "gouden paspoorten". In ruil voor grote investeringen, kende Sofia een paspoort toe aan bijvoorbeeld rijke Russen en Chinezen. Dankzij het Bulgaarse burgerschap, werden ze zo meteen ook EU-burger.

Het Europees Parlement riep eerder deze maand op komaf te maken met de gouden paspoorten voor buitenlandse investeerders. Na de Russische invasie in Oekraïne waren in de Unie opnieuw stemmen opgegaan om het systeem af te schaffen dat nog in drie EU-landen bestaat. Ook Malta en Cyprus staan op het lijstje.

Het gouden paspoort gaat in Bulgarije in de praktijk vooral naar Russen en Chinezen. Het systeem zou volgens tegenstanders corruptie en witwaspraktijken in de hand werken. Sinds 2013 kunnen buitenlanders die minstens een miljoen lev investeren (510.000 euro) een permanente verblijfsvergunning ('gouden visa') verkrijgen. Indien ze het dubbele investeren, kunnen ze ook het Bulgaars burgerschap krijgen. Dat allemaal zonder de stappen van de klassieke procedure te doorlopen.

In december kwam een nieuwe regering aan de macht in Sofia, die beloofde de corruptie aan te pakken. De regering had in januari reeds aangekondigd het gouden paspoort te willen schrappen. Sinds 2013 werd een honderdtal paspoorten uitgereikt, waarbij er in 47 gevallen onregelmatigheden waren.

Cyprus liet al langer geleden weten stappen te ondernemen. Het land verwerkt momenteel enkel aanvragen ingediend voor november 2020. Begin deze maand volgende Malta met een eerste stap. Valletta besliste tot nader order geen gouden paspoorten meer aan te bieden aan Russen en Wit-Russen. 

Het Europees Parlement had ook opgeroepen de 'gouden visa' strenger te reguleren. Twaalf lidstaten hanteren een regeling die verblijfsrecht geeft aan investeerders. Bulgarije wil die regeling wel behouden.

Sinds het begin van de oorlog precies een maand geleden hebben Russische eenheden meer dan 1.800 luchtaanvallen uitgevoerd in Oekraïne. Ook zijn honderden raketten vanop land en zee op Oekraïense doelwitten afgevuurd, zegt het ministerie van Defensie donderdag. De Oekraïense generale staf zegt dat de Russische troepen wel te lijden hebben onder enorme aanvoerproblemen. Verschillende wapenbedrijven moesten wegens de westerse sancties ook hun productie deels of volledig stilleggen.

Rusland zou daarom verouderde of afgeschreven voertuigen inzetten. Ook nemen Russische troepen vrachtwagens en landbouwmachines van Oekraïense burgers en landbouwers in beslag, zegt de generale staf. Ook het militair personeel is nog steeds een probleem. Daarom worden reserveofficieren en dienstplichtigen ingezet. Volgens Oekraïense schattingen zijn sinds het begin van de oorlog op 24 februari bijna 16.000 Russische soldaten gedood. Alle mededelingen kunnen niet bevestigd worden door onafhankelijke bronnen. 

De generale staf zegt ook dat de Russische troepen nog steeds proberen om de Oekraïense hoofdstad Kiev te omsingelen. Maar de Russische legerleiding zou beginnen inzien dat hun troepen verre van volstaan om bezette gebieden te controleren en tegelijkertijd de posities te handhaven. In sommige gebieden zouden de Russische troepen hun offensief zelfs afgebroken hebben. Bij de Oost-Oekraïense grootstad Charkov zou er momenteel geen beweging zijn. De Russische inspanningen focussen zich op het verstoren van de burgerlijke infrastructuur in de op een na grootste stad van het land, klinkt het.

De lidstaten van het Internationaal Energieagentschap (IEA) hebben zich ertoe verbonden om de invoer van gas en olie uit Rusland radicaal te verminderen. Alle landen hebben daarvoor ook al stappen ondernomen, zei IEA-topman Fatih Birol donderdag na een tweedaagse top tussen de energie- en klimaatministers van meer dan veertig landen.

Het IEA telt 31 leden — waaronder veel Europese landen (ook België), de Verenigde Staten en Japan — en 10 partnerlanden. Birol zei onder de indruk te zijn van de eenheid en vastberadenheid die de IEA-leden aan de dag leggen na de Russische inval in Oekraïne. De topman zei dat de leden onder meer ook bereid zijn om "onmiddellijk te reageren" met de vrijgave van bijkomende olievoorraden om gaten door de boycot van Russische vaten op te vangen.

Tegelijk waarschuwde Birol dat "de strijd tegen de klimaatverandering niet het slachtoffer van de Russische invasie mag worden". De lidstaten van het IEA beslisten overigens om de bevoegdheden van de in 1974 opgerichte intergouvernementele organisatie op dat vlak uit te breiden. Het IEA moet landen voortaan steunen in hun streven naar klimaatneutraliteit en een grotere rol gaan spelen in de strijd tegen de klimaatverandering. Het moet ook toezien op de energiezekerheid tijdens de groene transitie.

Egypte is onderhandelingen begonnen met het Internationaal Monetair Fonds (IMF) over een mogelijke nieuwe lening. Egypte vraagt steun voor de gevolgen van de oorlog in Oekraïne.

"In het licht van de huidige ontwikkelingen heeft Egypte een aanvraag ingediend bij het IMF om onderhandelingen op te starten over een nieuw programma ter ondersteuning van de uitgebreide nationale economische hervormingsplannen", aldus de Egyptische regering. Het programma zou aanvullende financiering bevatten.

Egypte benadrukt dat met name de opkomende economieën aankijken tegen "externe schokken" die leiden tot ongeziene prijsstijgingen. 

"De snel wijzigende wereldwijde omgeving en de gevolgen van de oorlog in Oekraïne stellen landen over de hele wereld, waaronder Egypte, voor grote uitdagingen", aldus het IMF.

Egypte kreeg in 2016 een lening van 12 miljard dollar van het IMF om de regering te helpen bij het implementeren van economische hervormingen. In 2020 kreeg Egypte een lening van 8 miljard dollar van het IMF om het land te helpen bij de aanpak van de gevolgen van de coronacrisis. 

Het Poolse gasconcern PGNiG heeft bekendgemaakt dat het voor zijn Russische gasaankopen zal blijven betalen, maar weigert dat wel te doen met Russische roebels.

De Russische president Vladimir Poetin verklaarde gisteren dat Rusland natuurlijk gas zal blijven leveren conform met de volumes en prijzen die in contracten zijn afgesproken. Hij wil echter dat er enkel in roebels betaald wordt, en niet meer in andere valuta. Duitsland en Oostenrijk hebben die eis al afgewezen en spreken van contractbreuk. 

Ook Polen wil zich houden aan de regels van het contract, maar valt over de betaling in een andere munt. "We zien die mogelijkheid niet", aldus de PGNig-topman Pawel Majewski. "Het contract, waarvan ik de details niet kan onthullen, bepaalt de wijze van betaling. Er is geen bepaling dat een partij het naar believen kan veranderen. We zullen dit contract dan ook nakomen in overeenstemming met onze verbintenissen." 

Het huidige contract, bekend als het Yamal-contract, loopt aan het eind van het jaar af. Polen verwacht zich spoedig te kunnen bevrijden van zijn afhankelijkheid van Russisch gas, met name dankzij een pijpleiding die het land via Denemarken van Noors gas zal voorzien.

In Oekraïne wordt een groot aantal gesneuvelde Russische soldaten gewoon achtergelaten. Dat blijkt uit een reportage van de Amerikaanse omroep CNN.

Volgens de zender heeft de gouverneur van de regio rond de omsingelde stad Mykolajiv, Vitali Kim, zaterdag aan de bewoners gevraagd om te helpen bij de berging van de lichamen. "We zijn toch geen beesten?, zei hij. Hij had het over honderden lichamen die in zijn regio lagen. De voorbije dagen is het wat warmer geworden in de regio, waardoor de sneeuw is gesmolten en de lichamen zichtbaar worden.

De Oekraïense regering wacht nog steeds op bericht van de Russische autoriteiten over hoe de lichamen naar Rusland zullen worden gebracht, aldus CNN. Veel van de Russische soldaten hadden geen identificatie bij zich.

Mykolajiv in het zuidoosten van Oekraïne was een van de eerste regionale hoofdsteden die werd aangevallen sinds de Russische invasie op 24 februari startte. 

Bij een Russisch bombardement op Charkiv, de tweede stad van Oekraïne, zijn volgens de lokale autoriteiten minstens zes burgers om het leven gekomen. Vijftien anderen raakten gewond, stelde gouverneur Oleg Sinjegoebov op het socialemediakanaal Telegram.

Het gaat volgens Sinjegoebov om voorlopige cijfers. Hij sprak van een aanval met langeafstandswapens die een postkantoor raakten. Vlakbij kregen inwoners noodhulp. De gouverneur hekelde "misdaden van de Russische bezetter".

Charkiv, in het noordoosten van Oekraïne, telde voor de Russische inval zowat anderhalf miljoen inwoners. De stad op zowat 40 kilometer van de Russische grens is een van de hoofddoelen van het Russische leger. Burgemeester Igor Terechov sprak maandag volgens lokale media van bijna duizend vernielde gebouwen, het merendeel woningen, sinds de start van de oorlog eind februari. 

De Verenigde Staten willen tot honderdduizend vluchtelingen uit Oekraïne opnemen. Ze kondigen ook ruim een miljard dollar (910 miljoen euro) humanitaire hulp aan.

Met het geld moeten de inwoners van Oekraïne gesteund worden en moet iedereen hulp krijgen die getroffen is door de wereldwijde gevolgen van de Russische oorlog. Voedsel, huisvesting, drinkwater, medische verzorging en andere vormen van hulp moeten op die manier gefinancierd worden. Nog eens 320 miljoen dollar (291 miljoen euro) is uitgetrokken om democratie en mensenrechten in Oekraïne en in de buurlanden te versterken. 

Het Witte Huis gaat er wel van uit dat veel Oekraïners ervoor zullen kiezen om in Europa in de buurt van hun familie en moederland te blijven, klinkt het. Toch is het de bedoeling om honderdduizend Oekraïners en andere personen die vluchten voor het Russische oorlogsgeweld de mogelijkheid te geven om legaal de VS in te reizen. Niet iedereen zal dat doen als vluchteling, zei de Amerikaanse functionaris. Er zal ook de mogelijkheid zijn om via bepaalde visa de VS binnen te komen. Dat is op dit moment nog problematisch. De Amerikaanse regering kondigde begin deze week al aan dat ze onderzoekt hoe vluchtelingen uit Oekraïne makkelijker kunnen inreizen. 

Een erkenning als vluchteling kan in de VS normaal jaren duren. De Amerikaanse president Joe Biden zei recent dat de VS Oekraïense vluchtelingen welkom wil heten. Het thema is belangrijk met het oog op Bidens reis naar Polen vrijdag. De Poolse president Andrzej Duda riep de VS al op om vluchtelingen op te nemen zolang de oorlog woedt. 

Het burgerinitiatief BEforUkraine gaat morgen vijf volledig uitgeruste ambulances naar de Oekraïense hoofdstad Kiev sturen om er dienst te doen als mobiel ziekenhuis. De ziekenwagens moeten het gebrek aan zorg in Kiev en de voorsteden helpen opvangen.

Het is niet de eerste humanitaire actie van BEforUkraine. Op 13 maart stuurden ze al 20 bestelwagens met 10 ton goederen naar Oekraïne. Die bestelwagens namen op hun beurt 85 vluchtelingen terug mee naar België.

"We hebben aan een kliniek in Oekraïne gevraagd wat ze nodig hadden en ze vertelden dat ze heel moeilijk aan ambulances geraken. Deze vijf ziekenwagens hebben we in Frankrijk kunnen kopen en dan compleet opgefrist", vertelt Evrard Van Zuylen, initiatiefnemer van BEforUkraine. 

Met ingezameld geld werden de voertuigen volledig opgeknapt en uitgerust met medicijnen, medisch materiaal zoals zuurstofapparaten, anesthesie-apparatuur en mobiele echografie-instrumenten om bijvoorbeeld zwangere vrouwen te kunnen begeleiden die in schuilkelders verblijven. "Het is zo erg dat de mensen in Kiev in hun schuilkelder blijven en niet meer naar het ziekenhuis gaan. Dit zijn mini-ziekenhuizen waar je alles mee kan doen", aldus Van Zuylen.

De ambulances vertrekken vrijdagochtend om 5 uur in Vilvoorde. Ze rijden tot aan de grens in Polen en daar worden ze opgehaald door Oekraïens medisch personeel. Als alles goed verloopt willen ze nog meer ambulances aankopen en opsturen. 

De Verenigde Staten hebben een nieuw pakket sancties aangekondigd tegen de Russische elite, politici en defensiebedrijven. De sancties moeten de druk op Moskou opvoeren om de oorlog in Oekraïne te stoppen.

De nieuwe sancties werden aangekondigd tijdens vergaderingen met de Amerikaanse president Joe Biden en de NAVO in Brussel. Er zullen ook maatregelen komen om de Europese afhankelijkheid van Russische olie en gas terug te dringen.

De VS nemen sancties tegen ruim 400 personen en instellingen, waaronder de Doema, het lagerhuis van het Russische parlement, en 48 defensiebedrijven.

Het Europees Parlement gaat de Europese begrotingsuitgaven bijsturen. Daardoor komt er meer dan 10 miljard euro vrij voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen in de lidstaten.

De Europarlementsleden stemden met een kamerbrede meerderheid in met een voorstel van de Commissie om de regels voor uitgaven in het cohesiebeleid aan te passen. Daardoor kunnen ongebruikte fondsen uit de vorige meerjarenbegroting vrijgemaakt worden, alsook 10 miljard euro uit 'REACT-EU', het fonds dat in de coronacrisis in de steigers werd gezet om het economische herstel in de regio's te steunen.  

De lidstaten kunnen daardoor kosten recupereren voor alle uitgaven die ze sinds het begin van de Russische invasie in Oekraïne hebben gemaakt om vluchtelingen op te vangen. Dat kan gaan om noodaccommodatie, voeding en water, medische zorg, enzovoort. Voor die uitgaven kunnen de lidstaten ook nog een beroep doen op 420 miljoen euro aan ongebruikte fondsen uit het asiel- en migratiefonds ('AMIF'), die eveneens versneld kunnen vrijkomen. 

Sinds het begin van de Russische invasie in Oekraïne zijn meer dan 3,5 miljoen mensen het land ontvlucht. De meesten trekken naar Polen. Het land vangt momenteel meer dan twee miljoen Oekraïners op. 

Rusland heeft Polen beschuldigd van een "gevaarlijke escalatie" door 45 Russische diplomaten uit te wijzen die beschuldigd worden van spionage.

"Warschau is overgegaan tot een gevaarlijke escalatie in de regio, niet geleid door de nationale belangen, maar de principes van de NAVO gebaseerd op een openlijke 'Russofobie' die is verheven tot officieel beleid", aldus het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken in een persbericht. Het ministerie belooft een antwoord "dat de Poolse provocateurs zal doen nadenken". 

De Poolse premier Mateusz Morawiecki heeft in Warschau gezegd dat Rusland weer "een totalitaire staat" is geworden. Morawiecki riep op om de sancties tegen Moskou te versterken na de invasie van Oekraïne.

De westerse sancties zijn "ongezien, gaan zeer ver, maar zijn onvoldoende", zei Morawiecki. Hij verwees naar de heropening van de beurs van Moskou, de hervatting van de handel in Russische obligaties en de versterking van de roebel. 

De Russische president "bereidt Rusland voor op enkele maanden van moeilijke tijden" en de "grote Russische propagandamachine toont voor mij dat Rusland vandaag niet langer een autoritaire staat is, maar een totalitaire, zoals de Sovjet-Unie in de jaren tachtig". "We beleven een beslissend moment", zei Morawiecki. "Als Poetin Oekraïne breekt, ons breekt, onze strijdlust, onze economische strijd, dan richt hij zich binnen een jaar of twee op andere doelen. Hij zal opmarcheren naar Helsinki, Vilnius, Warschau, Boekarest, misschien Berlijn. Dat ze er goed over nadenken in Duitsland."

De Poolse premier zegt dat hij "zeer vastberaden wil ingrijpen" op de bijeenkomst van de Europese Raad in Brussel. "Zowel inzake sancties als inzake andere acties tegenover Rusland en Oekraïne."