De Russische dictator Vladimir Poetin eist dat Europa voortaan roebels op tafel legt om Russisch gas te kopen. Wat wil hij daarmee bereiken?

Er zijn verschillende redenen waarom Poetin op de proppen komt met zo’n opvallende eis. Allereerst gaat het om een symbolische actie. De autocraat wil op die manier zijn ongenoegen uiten over de westerse sancties tegen zijn land. Maar er gaat meer schuil achter de eis van Poetin.

De roebel versterken en druk op het Westen zetten. De waarde van de Russische munt is sinds de invasie van 24 februari in elkaar gestort. Poetin wil met zijn nieuwe eis de buitenlandse marktdeelnemers dwingen om roebels te kopen. Dat versterkt de waarde van de Russische munteenheid. Die is sinds 22 maart gestegen van 0,0069 tot 0,0093 euro. Indien het Westen de nieuwe voorwaarden van Poetin weigert, zullen zij geen Russisch gas meer krijgen. Indien de westerse landen dit aanvaarden, zullen zij de roebel steunen en dus een deel van het effect van de economische sancties opheffen.

Minder afhankelijk worden van de dollar en de autarkie versterken. Dit is niets nieuw: Moskou tracht al een tijdje de afhankelijkheid van zijn economie van de dominante munt, de Amerikaanse dollar, te beperken om het minder kwetsbaar te maken voor eventuele sancties, zoals BFM Business opmerkt. Het is ook een manier om de dominantie van de greenback uit te hollen door het gebruik van andere munteenheden op het internationale toneel op te dringen. Om van deze strategie een succes te maken, moeten andere landen wel volgen. Al is de kans klein dat dat zal gebeuren. De roebel is geen interessante munteenheid voor veel landen.

Een manier om te voorkomen dat Russische bedrijven dollars vergaren? Antoine Levy, professor economie aan MIT, is van mening dat vanuit economisch oogpunt de maatregel bijna anekdotisch is: “Momenteel betaalt de Europese importeur met dollars voor gas die het aankoopt bij Gazprom. Gazprom moet zijn salarissen en kosten in roebels betalen, en verkoopt zijn dollars aan de Russische centrale bank in ruil voor roebels. De Russische bank moet haar dollars bij de centrale bank omzetten in roebels (verplicht sinds maart). Het resultaat is precies hetzelfde. De Europese Unie heeft minder dollars en meer gas, Gazprom minder gas en meer roebels en de Russische centrale bank meer dollars. Poetin wil voorkomen dat Russische bedrijven als Gazprom frauderen door dollars voor zichzelf te houden, het is een anti-oligarchenregel.” Het is een manier om ervoor te zorgen dat sommige mensen niet, vooruitlopend op toekomstige crises, een appeltje voor de dorst opbouwen met vreemde valuta.

Wil Poetin het Westen uitdagen? Het besluit van de Russische dictator kan, althans gedeeltelijk, een manier zijn om Europa eraan te herinneren dat de gaskraan zich in Rusland bevindt, en dat als de westerlingen energie willen, zij de regels van de leverancier moeten volgen. Het is een gok die nu misschien interessant lijkt, maar op lange termijn zal hij de Europeanen alleen maar aanmoedigen om nieuwe energiebronnen te vinden om zo de afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen.

(evb)