De astronomie heeft een opmerkelijk grote ecologische voetafdruk. Dat is vooral het gevolg van de grote, complexe en energieverslindende observatoria die voor het astronomisch onderzoek worden gebouwd. Dat blijkt uit een studie van wetenschappers aan het Institut de Recherche en Astrophysique et Planétologie (Irap) in de Franse stad Toulouse.

Indien de sector er niet in lukt om zijn emissies drastisch terug te schroeven, zullen zijn activiteiten volgens de onderzoekers mogelijk niet meer overeenstemmen met de wereldwijde klimaatdoelstellingen.

James Webb

“Krachtige telescopen op de aarde en in de ruimte – zoals de onlangs gelanceerde James Webb Space Telescope of de Square Kilometre Array Observatory (Skao) die momenteel in Australië en Zuid-Afrika wordt gebouwd – hebben een grote ecologische voetafdruk die de totale emissies van de astronomie sterk opdrijft”, voert onderzoekster Annie Hughes, astronoom bij het Irap, aan.

De onderzoekers becijferden dat de meest geavanceerde astronomische observatoria ter wereld samen gedurende hun volledige levenscyclus ongeveer 22 miljoen ton koolstofdioxide genereren. “Dat komt overeen met de jaarlijkse emissies van koolstofdioxide door kleinere Europese landen zoals Estland, Kroatië of Bulgarije.”

De uitstoot wordt veroorzaakt door de constructie van de infrastructuur en door de werking van de observatoria. Bij de ruimtetelescopen moet daarbij ook rekening worden gehouden met de emissies die door hun lancering worden veroorzaakt.

“De astronomische onderzoeksinstellingen stoten jaarlijks samen 1,2 miljoen ton koolstofdioxide uit”, merkt Annie Hughes op. “Daarmee veroorzaken ze een grotere uitstoot dan alle andere activiteiten van de sector samen. Indien de sector zich wil schikken naar de wereldwijde doelstellingen voor emissiereductie, zal de uitstoot van zijn onderzoeksinstellingen met een factor twintig moeten worden verminderd.”

Hernieuwbare energie

“Indien het huidige bouwtempo van nieuwe, grotere en complexere infrastructuur wordt aangehouden, zal het niet mogelijk zijn die klimaatdoelstellingen te halen”, waarschuwt Hughes nog. “Er kan alleen een oplossing worden gevonden door minder snel tot de bouw van nieuwe installaties over te gaan.”

“Dit betekent niet dat er niet meer aan nieuwe infrastructuur mag worden gewerkt, maar wel dat er getracht moet worden om langer van de bestaande installaties gebruik te maken. Dat biedt het bijkomende voordeel dat de maximale opbrengsten uit het beschikbare arsenaal wordt gehaald.”

De onderzoekers geven wel toe geen rekening te hebben gehouden met de mogelijke verbetering via het gebruik van hernieuwbare energiebronnen. “Er werd bij de berekeningen gebruik gemaakt van de gemiddelde energiemix die momenteel wereldwijd geldt”, erkent Hughes.

Bij een aantal installaties zijn de voorbije jaren echter inspanningen geleverd om de ecologische voetafdruk – onder meer door investeringen in zonnekracht en een vermindering van het energieverbruik – te verkleinen.

(evb)