‘Het is tijd voor vredestaal’, zegt Brian Vatteroth (61) halverwege de Vredesbetoging die gisteren in Brussel plaatsvond. ‘Moeten we wapens leveren aan Oekraïne? Ik snap het dilemma. Iedereen vindt dat Oekraïne het recht heeft om zich te verdedigen. Maar met meer wapens krijgen we alleen maar meer slachtoffers. Het is naïef om te denken dat alleen wapens vrede brengen.’

Daarmee vertolkt hij het standpunt van de 37 organisatoren van de betoging, waaronder 11.11.11, Pax Christi en Vredesactie. Ze willen dat de Russen zich meteen terugtrekken uit Oekraïne. Om dat te bereiken moeten we inzetten op vredesdiplomatie, en geen militair opbod organiseren.

‘Ik zou nog geen speelgoedgeweer ­leveren aan Oekraïne’, zegt Jan Brouwers (61), die destijds weigerde om aan de militaire dienstplicht te voldoen. ‘Er zijn andere manieren: Oekraïeners kunnen burgerlijk ongehoorzaam zijn of zich ­geweldloos verzetten.’ Maar zijn kinderen zijn het niet met hem eens. ‘Zij vinden dat we de Oekraïeners niet in de steek mogen laten.’

Ook Marc Coeman (69) was gewetens­bezwaarde. Maar als pacifist vindt hij de ­leveringen wel kunnen. ‘Ik zie nog de beelden van de Oekraïeners die met houten geweren trainen. Stel dat we niet tussenbeide gekomen waren, dan was het conflict allang beslecht. Met alle gevolgen van dien.’

   • Reportage bij Oekraïense gewetensbezwaarden | Nog liever sterven dan een Rus doden

Aan de keukentafel van Toos van Liere (73) weerklinkt dezelfde discussie. Zij is ­tegen wapenleveringen, omdat die alleen maar meer slachtoffers maken, haar man vindt dat we defensieve wapens, zoals antitankwapens moeten leveren.

Wenke Möcker (41) is er niet over uit. ‘Ik ben gekomen omdat Zelenski (de Oekraïense president, red.) Europa opriep om te ­demonstreren. Ik toon mijn solidariteit.’ Diezelfde Zelenski riep ook op om wapens te leveren. ‘Normaal gezien ben ik een ­pacifist. Maar dit is een moeilijke vraag. Ik weet het niet.’

Westplaining

De wapenleveringen zijn precies ook waarom niet alle Oekraïners opgezet zijn met de betoging, en in de marge zelfs een kleine tegenbetoging organiseren. ‘Wij steunen dit niet’, staat er op het blad dat Olena Kuzhym (23) omhoog houdt. En met ‘dit’ bedoelt ze wel degelijk de vredesbetoging, zegt de Oekraïense. ‘Ik ben blij met de solidariteit, en de opvang van de vluchtelingen.’ Maar ze is het niet eens met de boodschap. ‘Ik ben ook pacifist. Maar op een ­gegeven moment moet je toch vechten. Zonder leveringen kunnen we onszelf niet beschermen. Het Westen kan op zijn minst ons luchtruim beschermen.’ Wat verderop sluiten de vrouwen zich aan bij enkele mannen die met een spandoek het linkse westplaining aanklagen – naar analogie met mansplaining.

De doorsnee-betoger is inderdaad links. Er zijn delegaties van de vakbonden en van de linkse politieke partijen: de groenen, de socialisten en vooral uiterst-links. Maar was het niet precies de PVDA die in het Vlaams Parlement weigerde om de Russische inval in Oekraïne te veroordelen? ‘Ach, daar zijn al veel leugens over verteld’, zegt oud-voorzitter Peter Mertens, die ook meestapte in de betoging. ‘We zijn al héél lang tegen Poetin. Ook wij willen een krachtig antwoord op de Russische agressie.’

De betoging bracht volgens de politie 2.500 mensen op de been, volgens de organisatoren 4.000. Daartussen zaten heel wat ervaren rotten, die in het verleden ook op straat kwamen tegen de kernwapens in ons land. Maar net zo goed stapten neofieten mee. ‘Normaal lig ik op zondag in mijn ­zetel. Maar dit houdt mij verschrikkelijk bezig. Dus kom ik voor het eerst in mijn ­leven betogen’, zegt Dominique Maes (52). Twee weken geleden bad ze in de kerk nog voor vrede in Oekraïne. ‘Maar nu denk ik: dat ze mijnheer Poetin maar uitschakelen. Ik weet het, dat is geen heel christelijke ­gedachte van mij.’

Dat het conflict wel meer ethische dilemma’s oproept, blijkt ook uit de reden waarom vakbondsman Marc Elegeert (55) op straat komt. Iedereen pleit voor economische sancties tegen Rusland, maar ook die hebben in eigen land een keerzijde. ‘Ik ben hier om de collega’s van Eurochem een hart onder de riem te steken.’ Dat bedrijf in de Antwerpse haven is zwaar getroffen omdat het eigendom is van een Rus op de sanctielijst. ‘De gezinnen worden getroffen, hun grote baas niet.’

   • De onzekere toekomst van kunstmestfabriek EuroChem

En de kernwapens dan, waarvan de ­organisatoren van de betoging willen dat ze uit ons land verdwijnen? ‘Ik weet het zo nog niet’, zegt Johan Dom (45), die meteen een por krijgt van zijn echtgenote. ‘Stel dat Oekraïne zijn kernwapens niet aan Rusland teruggegeven had. Zaten we nu dan in dezelfde situatie?’ Dat vindt zijn echtgenote Jolien D’aes (38) een brug te ver. ‘Nee, kernwapens zijn uit den boze. Daar trek ik de grens.’

Hun twee zonen zien eenvoudigere oplossingen voor het conflict. ‘De Russen moeten stoppen met aanvallen en de huizen weer opbouwen’, zegt Niels (7). ‘Misschien zullen de Russische soldaten inzien dat het beter is om niet te vechten’, vult Wannes (10) aan. ‘Of alle leiders moeten samenzitten en beseffen dat we één grote familie zijn. Dan stopt het vanzelf.’