"Roman Abramovitsj en Oekraïense vredesonderhandelaars vertoonden symptomen van vergiftiging” - Oekraïne heeft "bewijs" dat Russen clusterbommen gebruiken

Sinds de Russische inval in Oekraïne zijn minstens 5.000 mensen om het leven gekomen in de stad Marioepol, in het zuidoosten van het land. Dat heeft een raadgever van de Oekraïense president maandag bevestigd aan het Franse persagentschap AFP.

"Ongeveer 5.000 mensen werden begraven, maar door voortdurende raketaanvallen, worden de lijken de afgelopen tien dagen niet meer begraven", zo zei Tetiana Lomanika. Volgens haar zou het dodentol oplopen tot ongeveer 10.000 doden wanneer rekening wordt gehouden met de mensen die nog onder het puin liggen. 

De wekenlange Russische beschietingen van de oostelijke Oekraïense stad Charkiv vanuit de lucht en van op de grond hebben tot grote verwoestingen geleid, zegt burgemeester Ihor Terekhov maandag. Bijna 1.180 woongebouwen met meerdere verdiepingen, meer dan vijftig kleuterscholen, ongeveer zeventig scholen en vijftien ziekenhuizen zijn vernield, aldus de bewindsman tegen het Oekraïense persbureau UNIAN.

De afgelopen 24 uur is de tweede stad van het land, die voor de oorlog ongeveer 1,5 miljoen inwoners telde, bijna zestig keer beschoten met artillerie en mortieren. Bewoners van verwoeste huizen worden ondergebracht in overgebleven (kleuter)scholen, kelders en metrostations. Ondanks de beschietingen blijven supermarkten in Charkiv geopend en is al het benodigde voedsel volgens de burgemeester beschikbaar.

De stad krijgt humanitaire hulp uit andere steden en er is een lading geneesmiddelen ter waarde van 880.000 dollar (ruim 800.000 euro) uit de VS aangekomen. "Charkiv is een Russischsprekende stad", citeerde de krant Ukrayinska Pravda Terekhov. Hij zegt dat veel inwoners vrienden en familieleden in Rusland hebben. "Mensen hadden in hun ergste dromen nooit kunnen vermoeden dat Rusland Oekraïne en Charkiv zou aanvallen", aldus de burgemeester.

De Russische oligarch Roman Abramovitsj en enkele Oekraïense vredesonderhandelaars hadden symptomen die erop kunnen wijzen dat ze vergiftigd werden. De symptomen, zoals rode ogen en een schilferende huid, begonnen na een bijeenkomst in Kiev eerder deze maand. Dat bericht The Wall Street Journal. Ook het toonaangevende Bellingcat bevestigt het nieuws. 

Een bron uit de dichte kring van Abramovitsj zegt dat het onduidelijk is wie de aanval heeft gepleegd. Het leven van Abramovitsj en de andere vredesonderhandelaars zou niet in gevaar zijn. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky, die Abramovitsj heeft ontmoet, werd niet getroffen. 

Noord-Macedonië heeft vijf Russische diplomaten het land uitgezet. Dat bevestigt het ministerie van Buitenlandse Zaken van het Balkanland.

Volgens het ministerie waren de vijf diplomaten "betrokken bij activiteiten die in strijd zijn met het verdrag van Wenen". Het vijftal krijgt nu vijf dagen de tijd om Noord-Macedonië te verlaten.

Eerder hadden ook andere landen zoals de VS, Polen, Bulgarije, Slovakije en de Baltische staten besloten dat verschillende Russische diplomaten niet meer welkom waren.

De afgelopen jaren heeft Noord-Macedonië Russische diplomaten in drie verschillende golven de deur gewezen na de moordpoging op Sergej Skripal. Volgens Londen is Moskou verantwoordelijk voor de aanslag met zenuwgif op de voormalige Russische spion. 

De Europese Commissie heeft de lidstaten aanbevolen om de zogenaamde "gouden" paspoorten of verblijfsvergunningen in te trekken van Russen of Wit-Russen die op de Europese sanctielijst zijn beland.

Cyprus, Malta en Bulgarije hebben jarenlang kapitaal aangetrokken door het staatsburgerschap toe te kennen aan rijke buitenlanders die bereid waren om aanzienlijk te investeren in het land. Onder druk van de Europese Commissie hebben deze drie lidstaten deze programma's stopgezet of opgeschort.

Het is echter niet uitgesloten dat de voorbije jaren gouden paspoorten of verblijfsvergunningen zijn uitgereikt aan Russen of Wit-Russen aan wie nu sancties zijn opgelegd of die de oorlog in Oekraïne steunen. De Commissie vraagt de lidstaten om na te gaan of ze niet moeten overgaan tot intrekking van deze paspoorten. Ze raadt ook aan verblijfsvergunningen voor Russen of Wit-Russen op de sanctielijst onmiddellijk in te trekken.

De Commissie weet zelf niet of één of meerdere van de vele honderden gesanctioneerde Russen en Wit-Russen een gouden paspoort hebben. Ze wijst de lidstaten wel op de "risico's". Wie de nationaliteit van één van de lidstaten heeft, is meteen ook EU-burger en geniet onder meer van het recht op vrij verkeer, toegang tot de interne markt en het recht om deel te nemen aan lokale verkiezingen.

De Commissie herhaalde vandaag haar oproep om de programma's definitief te begraven. Ze opende eerder al inbreukprocedures tegen Malta en Cyprus. "Dergelijke regelingen zetten de deur open voor corruptie, witwaspraktijken en belastingontwijking", waarschuwde eurocommissaris voor Justitie Didier Reynders. 

Rusland heeft de uitzetting van drie Slovaakse diplomaten aangekondigd. De uitzetting komt als reactie op de beslissing van Slovakije, twee weken geleden, om drie Russische diplomaten het land uit te zetten.

Moskou besloot om "drie diplomaten van de Slovaakse ambassade 'personae non gratae' te verklaren. Ze moeten het territorium van de Russische Federatie verlaten binnen de 72 uur", verklaarde de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov in een persbericht. De Slovaakse ambassadeur in Rusland werd vandaag al naar het ministerie geroepen om op de hoogte gebracht te worden van de beslissing.

Het persbericht meldde ook dat Moskou "sterk protesteerde" tegen het "tegenwerken van Russische missies in Slovakije en tegen bedreigingen tegen de veiligheid van de missies." Slovakije zette op 14 maart de drie Russische diplomaten het land uit "wegens hun activiteit die indruist tegen het Verdrag van Genève, op het vlak van diplomatieke relaties", aldus de Slovaakse minister van Buitenlandse Zaken, Ivan Korčok, toen. Die formulering wordt vaak gebruikt wanneer er sprake is van spionage.

Volgens de krant 'Dennik N' arresteerde de Slovaakse politie nog drie andere personen die verdacht worden van spionage. Het ging om een medewerker van het ministerie van Defensie, een medewerker van de geheime diensten en een persoon die gelinkt kan worden met 'hlavnespravy.sk', een website die fake news verspreidde en recent werd geblokkeerd door Slovaakse autoriteiten.

De G7 verwerpt de Russische eis om voor de invoer van gas te betalen in roebel. Dat zegt de Duitse minister van Economie, Robert Habeck.

Habeck zat een online vergadering voor met de ministers van Energie van de G7-landen. Nadien zei de Duitser dat de ministers de eis "een unilaterale en duidelijke breuk van bestaande contracten" vinden.

Afgesloten contracten zijn nog steeds geldig, zei hij. "Dat betekent dat betaling in roebel onaanvaardbaar is."

Vorige week zei de Russische president Vladimir Poetin dat "onvriendelijke landen" voor gas zouden moeten betalen in roebel. Poetin wil zo waarschijnlijk de eigen munteenheid, die in zwaar weer verkeert, nieuw leven inblazen.

"De poging van Poetin om ons te verdelen, ligt voor de hand", zei Habeck. "We zullen niet verdeeld worden en het antwoord van de G7-landen is duidelijk: de akkoorden zullen worden gerespecteerd." 

De Deense brouwer Carlsberg wil volledig vertrekken uit Rusland, waar hij eigenaar is van de grootste brouwerij van het land. Dat heeft het bedrijf vandaag bekendgemaakt.

Carlsberg zal zijn Russische activiteiten verkopen. Het bedrijf verwijst naar de oorlog in Oekraïne en spreekt van een "moeilijke en onmiddellijke beslissing". Eerder had het bedrijf al investeringen in Rusland stopgezet.

Carlsberg telt 8.400 werknemers in Rusland. Het draaide er vorig jaar 6,5 miljard Deense kronen omzet, omgerekend zo'n 870 miljoen euro. 

Ook concurrent Heineken kondigde al een volledige terugtrekking uit Rusland aan. Volgens de Nederlandse bierbrouwer is het onder de huidige omstandigheden niet meer mogelijk om op een rendabele manier in het land actief te blijven. 

Er moet dringend iets worden gedaan aan de schuldenlast van armere landen, die verzwakt worden door de oorlog in Oekraïne en de daarmee gepaard gaande stijging van de voedsel-, brandstof- en meststofprijzen. Dat zegt Rebeca Grynspan, secretaris-generaal van de VN-Conferentie voor Handel en Ontwikkeling (UNCTAD).

"De coronapandemie heeft de budgettaire bewegingsruimte van de ontwikkelingslanden al verkleind en hun schuld doen toenemen", zei Grynspan in een interview met AFP. Ze streeft naar eigen zeggen naar een betere integratie van de ontwikkelingslanden in de wereldeconomie.

Volgens UNCTAD zijn de vrachtkosten sinds het begin van de oorlog op 24 februari met 34 procent gestegen. Ook transportproblemen en verstoringen van de mondiale bevoorradingsketens drijven de kosten en prijzen op.

"Arme landen zullen het zonder hulp niet redden", waarschuwt Grynspan, die oproept tot mechanismen om hun liquiditeit- en schuldenproblemen aan te pakken.

"We hebben een beter mechanisme nodig voor schuldherschikking en schuldverlichting. Dit is iets dat moet worden besproken in de G20 en ook in de voorjaarsbijeenkomsten die we in april zullen hebben, bij de Wereldbank en het IMF," benadrukt de voormalige vicepresident van Costa Rica. 

De Russische krant 'Novaya Gazeta', een van de laatste onafhankelijke media in Rusland, zal voorlopig niet meer publiceren tot het einde van de oorlog in Oekraïne. Dat heeft het medium zonet aangekondigd. Zowel de online versie als de papieren versie worden opgeschort.

In een persbericht zei 'Novaya Gazeta', waarvan hoofdredacteur Dmitri Moeratov in 2021 nog de Nobelprijs voor de Vrede ontving, een stap terug te zetten. De Russische mediaregulator had de krant op een week tijd twee keer gewaarschuwd voor het niet naleven van de controversiële wet over "buitenlandse agenten". Dat label gebruikt Moskou voor organisaties die vanuit het buitenland worden gefinancierd en die politieke activiteiten tegen de Russische overheid ontplooien.

Die organisaties moeten zich ook telkens aan de hand van dit label presenteren. Ook de media worden verplicht om telkens te preciseren dat het om een zogenaamde "buitenlandse agent" gaat. Maar in een artikel over een buitenlandse ngo, zou 'Novaya Gazeta' dat hebben nagelaten, wat volgens de Russische autoriteiten dus strafbaar is.

"Er is geen andere oplossing. Voor ons, en ook voor jullie, is dit een vreselijk pijnlijke beslissing. Maar we moeten elkaar beschermen", zo schreef Moeratov in een brief gericht aan de lezers. 'Novaya Gazeta' werd in 1993 opgericht en staat bekend voor zijn onderzoeksjournalistiek over corruptie en de schending van mensenrechten, vooral in Tsjetsjenië. Zes medewerkers, onder wie de bekende journalist Anna Politovskaja, werden vermoord voor hun engagement binnen het medium.

Rechtstreekse vredesonderhandelingen tussen delegaties van Oekraïne en Rusland zouden morgen in Istanboel kunnen plaatsvinden, meldt het Kremlin.

Volgens Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov zou een persoonlijke ontmoeting meer substantiële onderhandelingen mogelijk maken dan een videoverbinding. Peskov zei eerder vandaag ook wel dat tot nu toe "geen significante successen of doorbraken verwacht werden." 

In de meer dan een maand durende oorlog hebben onderhandelaars van Oekraïne en Rusland elkaar drie keer ontmoet in het grensgebied van Wit-Rusland. Daarna verschoven de besprekingen naar het internet. 

Een ontmoeting tussen de Russische president Vladimir Poetin en zijn Oekraïense ambtgenoot Volodymyr Zelensky staat voorlopig niet op de planning. "Dat zou nu contraproductief zijn", zo liet de Russische buitenlandminister Sergej Lavrov weten. "Dat is pas aan de orde als beide kanten dichter bij een akkoord zijn over de voornaamste twistpunten", zei Lavrov tegen Servische media.

De Oekraïense regering wil vandaag geen enkel humanitair corridor voor burgers, uit vrees voor "Russische provocaties". 

"Onze inlichtingendiensten melden mogelijke provocaties door de bezetters langs de humanitaire corridors", aldus vicepremier Irina Veresjtsjoek in een boodschap op Telegram. "Als gevolg daarvan, uit veiligheidsoverwegingen voor de burgers, zal vandaag geen enkel corridor geopend worden." 

Rusland en Oekraïne hebben tot nu toe geen "significante vooruitgang" geboekt in hun onderhandelingen om het conflict in Oekraïne te beëindigen. Dat heeft de woordvoerder van het Kremlin, Dmitri Peskov, gezegd.

"Voorlopig zien we geen vooruitgang of belangrijke doorbraken", zei Peskov tegen journalisten.

De Russische en Oekraïense delegaties zullen vandaag normaal gezien een nieuwe gespreksronde houden in Istanboel.