35 procent minder graan en oliezaden gezaaid in Oekraïne: "Enorme hoeveelheden die wegvallen op de wereldmarkt"

Kees Huizinga is sinds gisteravond weer op zijn landbouwbedrijf in Oekraïne. Na de invasie van Rusland in het land, was de Nederlander naar West-Europa gekomen om er namens de Oekraïense boeren aan de alarmbel te trekken voor de start van het zaaiseizoen.

Zelf heeft Huizinga een groot landbouwbedrijf, zo’n 200 kilometer ten zuiden van de Oekraïense hoofdstad Kiev. Zijn bedrijf heeft een areaal van zo’n 15.000 hectare. Om daarvan een idee te geven: dat is de oppervlakte van de volledige stad Gent. 

Terwijl hij weg was, is het bedrijf van Huizinga blijven draaien. “Het was natuurlijk rustig, want het was nog winter. En ik werk al 20 jaar met iedereen hier, dus iedereen weet ook wat ze moeten doen.”

Nu zijn ze volop aan het zaaien op zijn bedrijf. “Als alles goed gaat, zitten de zomertarwe en -gerst vanavond in de grond”, vertelt Huizinga in het Radio 1-programma “De ochtend”. 

“Als je niet zaait, kan je niet oogsten. Of we zullen kunnen oogsten, weten we nog niet. Zo weten we niet of er genoeg diesel zal zijn voor de machines, of dat de hele boel al dan niet platgeschoten wordt. Het is allemaal nog onduidelijk. Maar als je niet zaait, weet je zéker dat je niet kan oogsten, dus doen we het maar gewoon en dan zien we wel verder.” 

Maar het is lastig, zegt Huizinga: om zaaigoed, gewasbeschermingsmiddelen en diesel te krijgen. En op onderdelen voor landbouwmachines is het ook lang wachten. 

Als er iets stuk gaat en vervangen moet worden is het nu vaak anderhalve week wachten tot een onderdeel geleverd wordt, als het uberhaupt al geleverd kan worden. “Het kan gaan om een onderdeeltje van 10 euro, maar dat kan er wel voor zorgen dat je tractor dagenlang stilstaat en dan kan je niet verder werken en zaaien”, schetst Huizinga het probleem.

Huizinga moet het door de oorlog ook met minder personeel stellen dan in vredestijd. “Van alle werknemers - een 400-tal - die we hebben, zitten er zo’n 30 in het leger. Maar we hebben nog genoeg tractorchauffeurs om het werk in het voorjaar gedaan te krijgen.” 

De meeste werknemers en hun familie zitten ook gewoon nog in Oekraïne, vertelt Huizinga, want “als je hier in een dorpje woont, zit je relatief veilig”. “We zitten vrij ver van alle fronten verwijderd. Het heeft dus niet zo heel veel zin om te vluchten.”

Terwijl er op zijn bedrijf vandaag volop gezaaid wordt, zijn z’n collega’s dichter bij het front niet aan het zaaien, weet Huizinga. “Ze kunnen fysiek niet zaaien. Sommigen hebben uit voorzorg hun machines weggehaald. Je kan er ook geen diesel en zaaigoed krijgen.” Vaak zijn de wegen er ook versperd, door Russische tanks en soldaten die de boeren niet doorlaten. “Dan houdt het op.”

Huizinga schat dat er tussen de 10 en de 20 procent van het hele land niet ingezaaid zal worden. Dat is een ruwe schatting. “Pas eind april zullen we een duidelijk overzicht hebben van hoeveel er uiteindelijk niet gezaaid is.”

Het Oekraïense landbouwonderzoeksbureau APK Inform deed vorige week een eerste ruwe schatting en raamde dat er dit voorjaar 35 procent minder zomergranen en oliezaden gezaaid kunnen worden. “Dat is dus een derde van de oogst van het afgelopen jaar”, benadrukt Huizinga. 

Rusland en Oekraïne zijn samen goed voor ruim een kwart van de wereldwijde tarwe-export. Voor maïs is dat bijna 20 procent. Beide landen samen zijn daarnaast goed voor ruim de helft van de wereldwijde export van zaden voor zonnebloemolie, die bij ons bijvoorbeeld massaal gebruikt wordt om frietjes en chips te maken. 

“Dat zijn zulke enorme hoeveelheden op de wereldmarkt”, kadert Huizinga, dat de gevolgen moeilijk te vatten zijn. “Ik heb met graanhandelaren gesproken; die zeggen dat ze er niet eens zenuwachtig van kunnen worden, zoveel is het. Ze kunnen het niet overzien." 

Als in vredestijd de graanprijs op de wereldmarkt de lucht inschiet, komt dat doordat er een aantal procenten minder geoogst wordt. Maar nu gaat het op wereldvlak mogelijk om 10 procent, schat Huizinga. In de recente geschiedenis is dit ongezien.

Huizinga was de afgelopen weken in West-Europa om er namens de Oekraïense boeren steun te komen vragen. Hoe is dat verlopen? “De oorlog is niet afgelopen, dus wat dat betreft, gaat het slecht.” 

“Natuurlijk kan ik niet zeggen hoe je de oorlogssituatie zelf moet aanpakken, maar ik denk dat men in West-Europa in het algemeen te bang is voor het Russische leger, en dat laten de Oekraïners ook wel zien." 

"Veel Oost-Europese politici en schrijvers zeggen dat je het Russische leger hard moet aanpakken. De enige grens die zij kennen, is daar waar ze een schop onder hun kont krijgen. Dat moet Europa nu samen met Amerika laten zien. Dan kan die oorlog stoppen.” 

Toen Huizinga dat ook op die manier zei, kreeg hij als antwoord dat er eerst een taskforce opgericht moest worden. “Maar ik zei dat je daar geen tijd voor hebt en dat er knalharde beslissingen genomen moesten worden, want er moet gezaaid worden.” 

Dat proberen ze op dit moment zo goed en zo kwaad mogelijk te doen. Maar dat de wereld hiervan de gevolgen zal dragen, is nu al duidelijk.