Viktor Orbán haalt opnieuw supermeerderheid na Hongaarse verkiezingen: ‘Zichtbaar vanuit Brussel’, sneert hij naar Europa

‘We hebben een grote overwinning behaald. Een overwinning zo groot dat je deze zelfs kunt zien vanaf de maan, maar beslist vanuit Brussel’, zei Viktor Orbán zondagavond. Zijn partij Fidesz was toen al op weg naar een grote meerderheid in het Hongaarse parlement. Volgens de laatste peilingen, rond middernacht, staat Fidesz op 135 van de 199 zetels in het parlement. Daarmee houdt de partij ook de tweederde meerderheid waarmee Orbán afgelopen jaren de Hongaarse grondwet en het land ingrijpend veranderde.

Boedapest blijft een oppositiebolwerk. Behalve de hoofdstad gaan ook universiteitssteden Szeged en Pécs naar de oppositie. Verder kleurt de electorale kaart van Hongarije oranje, de kleur van Fidesz. De extreemrechtse partij Mi Hazánk haalt de kiesdrempel van vijf procent en komt naar verwachting met zeven zetels in het parlement. Oppositieleider Péter Márki-Zay bestrijdt de uitslag niet, maar zei in een speech dat de verkiezingen ‘niet fair’ zijn verlopen. Bij een oppositiebijeenkomst op een vrijwel lege ijsbaan in het centrum van Boedapest maande hij zijn schaarse toehoorders tot kalmte. ‘Geef niet op.’

De opkomst was hoog. Om 18:30, een half uur voor het sluiten van de stembus, was deze 67,8 procent. Bijna net zo hoog als de vorige verkiezingen in 2018, toen iets meer dan 70 procent van de Hongaren stemde.

Vrede en oorlog

Een significant deel van de bevolking, meer dan de helft van de stemgerechtigde Hongaren, koos voor wat ze al kennen. Afgelopen weken presenteerde premier Orbán zich nadrukkelijk als baken van rust en stabiliteit in een onrustige wereld. ‘Dit is niet de tijd voor verandering’, sprak hij zijn kiezers toe op vrijdagmiddag. Zo werkt de oorlog in Oekraïne toch in het voordeel van de Hongaarse premier, ondanks zijn warme banden met Vladimir Poetin. 

Fidesz presenteerde de stemgang deze zondag als een keuze tussen vrede (Orbán) en oorlog (de oppositie), gevoed door propaganda dat de oppositie Hongarije in een militair avontuur in Oekraïne wil storten. De oppositie probeerde de verkiezingen juist neer te zetten als een keus tussen de vrijheden van het Westen enerzijds en het dictatoriale oosten anderzijds.

Niet makkelijk voor oppositie

De oppositie had een buitengewoon moeilijke opgave. Het medialandschap wordt gedomineerd door staatsmedia en regeringsgezinde titels, experts schatten hun aandeel op 80 tot 85 procent van de Hongaarse media. De oppositie krijgt hier geen voet aan de grond. Daarnaast zijn de grenzen van verschillende kiesdistricten in de afgelopen twaalf jaar hertekend (‘gerrymandering’) waardoor het resultaat positief uitvalt voor Fidesz. Zo wist Orbán, samen met andere kieshervormingen, de afgelopen twee verkiezingen iets minder dan de helft van de stemmen om te zetten in een tweederde ‘supermeerderheid’ in het parlement.

Afgelopen weken werden de verkiezingen nog gezien als de spannendste stembusgang van de afgelopen twaalf jaar. Premier Viktor Orbán stond voor de grootste uitdaging sinds hij in 2010 opnieuw aan de macht kwam (tussen 1998 en 2002 was hij ook premier). Zes oppositiepartijen verenigden zich om Orbán uit het zadel te wippen, een historische ontwikkeling. In speciale voorverkiezingen – de eerste in hun soort in Hongarije – werd politieke outsider Péter Márki-Zay gekozen tot premierskandidaat van de verenigde oppositie. Deze conservatieve, katholieke burgemeester van het stadje Hódmezövásárhely trok afgelopen zes maanden de kar van de oppositie. Zijn politieke toekomst is nu hoogst onzeker. Niet alleen verloor hij de strijd om het premierschap, maar dolf ook het onderspit in zijn eigen kiesdistrict tegen een Fidesz-coryfee.

Kiesstelsel

Belangrijker dan een gemeenschappelijke kandidaat voor het premierschap waren de kandidaten die in elk kiesdistrict naar voren werden geschoven. Het Hongaarse parlement telt 199 zetels, waarvan er 93 via een landelijke lijst worden gekozen (vergelijkbaar met het Nederlandse kiesstelsel). Maar de verdeling van de overige 106 zetels wordt bepaald in evenzoveel kiesdistricten. Hier geldt: de kandidaat met de meeste stemmen wint het district. Dat pakte afgelopen jaren goed uit voor Fidesz. Hoewel de oppositie nu één kandidaat had in elk kiesdistrict, hebben ze op de meeste plekken niet het verschil weten te maken. 

Er waren afgelopen dagen berichten over mogelijke stemfraude, net als vier jaar geleden. Afgelopen woensdag kwamen foto’s naar buiten van een zak deels verbrande briefstemmen uit het Roemeense Transsylvanië, waar veel Hongaren wonen: alle stemmen gingen naar de oppositie. De Roemeense politie doet onderzoek naar de zaak. De Hongaarse nationale kiescommissie, die dichtbij de regering staat, zegt de zaak niet te zullen onderzoeken. Op de verkiezingsdag zelf maakten vrijwilligers van de ngo Tiszta Szavasás (‘Schoon stemmen’) meerdere meldingen van het rondbussen van kiezers en het kopen van stemmen voor bedragen van 10.000 forint (27 euro) of vlees van een vers geslacht varken.