Direct naar artikelinhoud
AchtergrondVolksgezondheid

We weten nu meer over de salmonella-besmetting, maar waarom zo’n groot bedrijf zweeg is een raadsel

Ferrero-fabriek in Normandië.Beeld Andia/Universal Images Group via

Nadat 105 mensen besmet zijn geraakt met salmonella door Kinder Suprises te eten trekt het voedselagentschap de toelating van de Ferrero-fabriek in Aarlen in. Alle Kinder-producten worden teruggeroepen. ‘De voedselveiligheid is niet gegarandeerd.’

Het Agentschap voor de Voedselveiligheid (FAVV) sluit de fabriek “omdat Ferrero niet in staat is volledige informatie aan te leveren” voor het onderzoek naar hoe de kinderchocolade daar is kunnen besmet raken met salmonella. “Het FAVV laat de heropening pas toe wanneer Ferrero kan garanderen dat het regels en voorschriften voor voedselveiligheid naleeft”, stelt het agentschap.

Meteen worden nu alle producten van het type Kinder Surprise, Kinder Surprise Maxi, Kinder Mini Eggs en Schoko-bons die in Aarlen zijn gemaakt teruggeroepen, ongeacht het lotnummer of de vervaldatum. Het FAVV roept op de producten niet meer te eten en vraagt distributiebedrijven om ze uit de rekken te halen.

De beroemde lekkernijen veroorzaakten in acht Europese landen waaronder Frankrijk, Ierland en Groot-Brittannië 105 besmettingen met de bacterie salmonella. Die maakt de meeste mensen niet ziek maar kan, net bij kinderen en ook bij ouderen en zwangeren, flinke complicaties geven door hevige diarree.

In ons land zijn er 26 mogelijke gevallen. “Onderzoek naar een match tussen DNA van salmonella in de stoelgang van de patiënt en DNA van salmonella gevonden in de fabriek moet uitsluitsel geven”, zegt Hélène Bonte van het FAVV. Daar is het alle hens aan dek sinds bleek dat de Ferrero-fabriek in Aarlen de bron van de besmettingen is. 

Het FAVV riep maandag verschillende Ferrero-producten terug. “We vonden dat Ferrero daar zelf te weinig vaart mee maakte”, zegt Bonte. Er kwam ook kritiek omdat Ferrero de salmonellabesmetting al op 15 december ontdekte maar dat niet aan het FAVV en consumenten meldde. “Het lijkt erop dat de fabrikant de zaak zo veel mogelijk heeft willen stilhouden”, zegt Simon November van Test Aankoop.

En nu zijn op twee na grootste fabriek dicht gaat, komt de chocolademaker helemaal in nauwe schoentjes te zitten. De sluiting net voor Pasen, een van de topmomenten voor chocolademakers, is hoe dan ook een economische opdoffer. Dat zegt expert marketing en voeding Tim Smits (KU Leuven). “Dat heeft niet alleen met Pasen te maken. De imagoschade is sowieso groot, zeker omdat het om kinderproducten gaat. We hebben een relatief groot vertrouwen in de voedselveiligheid, maar als een grote naam onderuitgaat, is het zeer lastig dat te herstellen.”

We weten nu meer over de salmonella-besmetting, maar waarom zo’n groot bedrijf zweeg is een raadsel
Beeld BELGA

Federaal minister David Clarinval (MR), bevoegd voor voedselveiligheid, stelt dat het besluit om de fabriek te sluiten dan ook niet lichtvaardig is genomen. “Maar de huidige omstandigheden maken het noodzakelijk. De voedselveiligheid mag nooit worden verwaarloosd.”

Hoe is dit kunnen gebeuren? Salmonella leeft in de darmen van dieren. Via voedsel dat in aanraking kwam met stoelgang van die dieren kunnen mensen besmet raken. Typische bronnen zijn rauwe groenten en gevogelte. Bij chocolade kan het via de cacaobonen. “En omdat chocolade vettig is en weinig water bevat, wordt de salmonella niet gedood tijdens verhittingsprocessen in de fabriek”, zegt Frank Devlieghere, professor voedselveiligheid (UGent). Daarom moeten ook chocoladeproducenten hun producten testen op de bacterie.

Ferrero ontdekte de salmonella bij zo’n controle dus op 15 december, in een verstopte filter van twee grondstofreservoirs. “Het kan inderdaad dat salmonella zich daarin nestelt”, zegt Devlieghere.

We weten nu meer over de salmonella-besmetting, maar waarom zo’n groot bedrijf zweeg is een raadsel
Beeld BELGA

De producent zegt dat de filter meteen is verwijderd en dat materialen, grondstoffen en afgewerkte producten die ermee in aanraking kwamen geblokkeerd en niet geleverd werden, inclusief alle afgewerkte producten van 15 december en van de vijf dagen ervoor.

Een fabrikant moet het FAVV dan inlichten wanneer er een mogelijk gevaar is voor de volksgezondheid, bijvoorbeeld wanneer besmette grondstoffen van leveranciers komen die ook aan anderen leveren of wanneer er besmette afgewerkte producten in de rekken zijn beland.

Waarom Ferrero het FAVV niet informeerde, is niet duidelijk. Het bedrijf is al een hele week karig met commentaar. Het kwam met excuses, maar niet met een verklaring. 

Mogelijk besloot Ferrero op basis van zijn controles dat het alle riskante waar afdoende tegenhield maar glipten er toch besmette producten door de mazen van het net. Devlieghere acht dat mogelijk. “Een met salmonella besmette filter zal slechts enkele eitjes of bonbons besmetten. Dan kun je zelfs met doorgedreven steekproeven besmette producten missen.” Het kan ook dat de interne controles en analyses niet correct gebeurden. Dat moet het onderzoek van het FAVV uitwijzen.

Dat bij een grote speler gebeurt, doet sommigen twijfelen aan onze voedselveiligheid. “Onterecht”, stelt Bonte. “Wij nemen jaarlijks zeker honderdduizend stalen. Bij 97 procent daarvan is er niets mis. Dat is een van de beste scores in de EU. Bij Ferrero hebben we de laatste vijf jaar zo’n twintig inspecties gedaan en is er nooit een probleem vastgesteld.”

Devlieghere sluit zich daarbij aan. “Er zijn in Europa jaarlijks zo’n honderdduizend salomnellabesmettingen. Vaak is de bron onduidelijk. Maar omdat Ferrero zo groot is, is die wel heel zichtbaar. Bij een kleinere speler hadden we het wellicht niet geweten. Maar met onze gehele voedselveiligheid zit het goed.”