HERLEES OORLOG OEKRAÏNE. Honderd lichamen gevonden in regio Soemy na terugtrekking Russische troepen

De Amerikaanse president Joe Biden heeft 800 miljoen dollar aan bijkomende militaire hulp voor Oekraïne aangekondigd. Dat staat in een bericht van het Witte Huis, na het telefoongesprek tussen Biden en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Het gaat om wapens, munitie en andere veiligheidshulp, klinkt het.

Het nieuwe pakket aan hulp zal "vele van de erg werkzame wapensystemen bevatten die we al hebben geleverd, en nieuwe capaciteiten aangepast aan de grotere aanval waarvan we verwachten dat Rusland die zal lanceren in oostelijk Oekraïne", zegt Biden in de verklaring. Deze nieuwe capaciteiten omvatten artilleriesystemen, artilleriemunitie en gepantserd troepentransport. Daarnaast keurde Biden ook de overdracht van bijkomende helikopters goed.

Rusland heeft 398 leden van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, het Lagerhuis, verboden het land binnen te komen. Het gaat om een represaille voor soortgelijke maatregelen die de VS hebben getroffen na de Russische invasie in Oekraïne.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken in Moskou zei woensdagavond dat het gaat om een reactie op de sancties van de Amerikaanse regering eind maart, tegen de Russische Staatsdoema. 

Ook 87 Canadese senatoren zijn op de Russische zwarte lijst geplaatst. 

Op 24 maart plaatste Washington honderden Russische parlementsleden en andere leden van de Russische elite op de sanctielijst. Canada sloot zich bij die sancties aan.

Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zei woensdag nog dat als antwoord op een soortgelijke stap in Tsjechië, een Tsjechische diplomaat in Rusland persona non grata is verklaard. 

"Wij verdedigen onze vrijheid en onze democratie. De vrije wereld zal zich nooit overgeven." Dat heeft premier Alexander De Croo verklaard tijdens een bezoek aan de militaire basis in Constanta in Roemenië. 

Volgens hem kadert de inval in Oekraïne in een breder project van de Russische president, dat tot doel heeft heel Europa en het democratisch project te verzwakken. "Vergis je niet: Rusland heeft een strategie. Het houdt niet van het Westen, het houdt niet van Europa en probeert het te destabiliseren. Ze werken al lang op verschillende sporen: militair, energie, desinformatie. Er bestond twijfel over Rusland: is het al dan niet een vijand? Nu is er geen twijfel meer. Op Europees vlak zegden sommigen dat we moesten praten met Rusland. Nu zie je dat dat nergens toe leidt", aldus de premier in de marge van zijn toespraak.

De premier at samen met de Belgische soldaten. Nadien reisde hij door naar Moldavië, de laatste stop in zijn driedaags bezoek aan de regio. 

De Amerikaanse president Joe Biden heeft woensdag zijn Oekraïense ambtgenoot Volodimir Zelensky gebeld om "hem op de hoogte te houden van de aanhoudende Amerikaanse steun" voor zijn land, aldus het Witte Huis.

De Oekraïense president van zijn kant zei op Twitter dat de twee leiders "een nieuw militair en mogelijk economisch hulpplan hadden besproken".

Het gesprek duurde bijna een uur. Volgens Amerikaanse media bereidt Washington zich voor om de levering aan te kondigen van nieuwe militaire uitrusting, ter waarde van enkele honderden miljoenen dollars.

De Amerikaanse pers heeft het over zwaar materieel, dat de Verenigde Staten tot nu toe hebben geweigerd aan Oekraïne te leveren, met een cumulatieve waarde van enkele honderden miljoenen dollars.

De Verenigde Staten hebben Oekraïne al geholpen voor een totaal steunbedrag van 2,4 miljard dollar. Volgens een lijst die vorige week door het Witte Huis is vrijgegeven, hebben de Verenigde Staten tot dusver 1.400 Stinger-luchtafweersystemen, 5.000 Javelin-antitankraketten, 7.000 andere antitankwapens en enkele honderden Switchblade kamikaze drones geleverd of beloofd. Het gaat daarnaast om 7.000 geweren, 50 miljoen kogels en verschillende munitie, 45.000 batches kogelvrije vesten en helmen, lasergeleide raketten, Puma-drones, anti-artillerie- en anti-droneradars, lichte gepantserde voertuigen, beveiligde communicatiesystemen en bescherming tegen mijnen.

Het Russische leger dreigde woensdag met een aanval op commandocentra in de Oekraïense hoofdstad Kiev. Rusland beschuldigt ook Oekraïne van het schieten en saboteren op Russisch grondgebied.

"We zien pogingen tot sabotage en aanvallen van Oekraïense troepen op doelen op het grondgebied van de Russische Federatie. Als dergelijke gebeurtenissen doorgaan, zullen aanvallen worden uitgevoerd door het Russische leger op besluitvormingscentra, ook in Kiev, waar het Russische leger tot dusver van heeft afgezien", zei Igor Konasjenkov, de woordvoerder van het Russische ministerie van Defensie.

De afgelopen weken heeft Moskou herhaaldelijk geklaagd over vermeende aanvallen van Oekraïense troepen op Russisch gebied nabij de grens. Rond begin april was er een luchtaanval op een olieopslagplaats in de stad Belgorod. Op dat moment was er noch een bevestiging noch een ontkenning van Oekraïne. 

De oorlog in Oekraïne heeft volgens de inschatting van de Verenigde Naties een "ware storm" van crisissen in de sectoren van de levensmiddelen, energie en financiën uitgelokt, die vooral de armere landen ernstig bedreigt. "De effecten van de oorlog zijn wereldwijd en systematisch", zei VN-topman António Guterres in New York bij de voorstelling van het eerste rapport van een speciale werkgroep.

Tot 1,7 miljard mensen in de wereld, van wie ongeveer een derde al in armoede leeft, worden nu verregaand blootgesteld aan deze storm, die armoede en honger doet toenemen. Zesendertig landen krijgen normaal meer dan de helft van hun tarwe uit Rusland en Oekraïne, daaronder enkele van de armste landen van de wereld. Stijgende prijzen van energie en levensmiddelen en schulden waaronder veel arme landen gebukt gaan, kunnen tot sociale onrust en politieke instabiliteit leiden. 

"Onze wereld kan zich dat niet veroorloven. We moeten nu handelen." De VN-topman eiste opnieuw een snel einde aan de oorlog in Oekraïne, maar ook een opheffing van alle exportbeperkingen en een omschakeling op hernieuwbare energie. 

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft zijn oproep tot nog meer wapenleveringen uit het Westen kracht bijgezet. "We hebben dringend zware artillerie nodig, zware pantservoertuigen, luchtafweersystemen en vliegtuigen", aldus de president in een videoboodschap die in het Engels werd verspreid.

Bij de wapens telt hij artilleriesystemen met het NAVO-kaliber van 155 millimeter. Volgens hem is "zoveel mogelijk" artilleriemunitie van het Sovjetkaliber van 152 millimeter nodig. Kiev heeft ook rakettenwerpers van het Sovjettype 'Grad' en 'Smertsj' nodig, of het Amerikaanse M142 HIMARS. Daarnaast wil hij ook Sovjettanks van het type T-72 of "soortgelijke Amerikaanse of Duitse" tanks.

Zijn lijst bevat verder ook luchtafweersystemen uit de Sovjettijd, zoals de S-300 of het BUK-systeem, of "gelijkwaardige moderne westerse luchtafweersystemen". Zelensky waarschuwde in de video dat de oorlog in zijn land een "eindeloos bloedbad" wordt als er geen extra wapens worden gestuurd.

Het Oekraïense leger is momenteel vooral uitgerust met wapens van Sovjetstandaarden. De eigen productie- en herstelcapaciteiten zijn verwoest of sterk beschadigd geraakt tijdens de Russische aanvalsoorlog in Oekraïne. 

De Belgische militairen die na de Russische inval in Oekraïne naar Roemenië zijn afgereisd, zullen ten laatste eind juli weer thuis zijn. Dat heeft de Chef Defensie, admiraal Michel Hofman, hen gezegd.

De legerbaas bracht samen met premier Alexander De Croo een bezoek aan de militairen in de basis van Constanta, aan de Zwarte Zee. Het gaat om zowat 250 militairen - Lansiers uit Marche-en-Famenne - van wie de eerste groep op 8 maart vanop Melsbroek was vertrokken ter versterking van de oostflank van de Navo.

Het was niet meteen duidelijk hoe lang de opdracht precies zou duren. Oorspronkelijk was sprake van drie tot zes maanden. Over een concrete einddatum moet overleg plaatsvinden met Frankrijk en Nederland, die de Belgen moeten aflossen, maar admiraal Hofman gaf wel aan dat onze landgenoten voor 31 juli weer thuis zouden moeten zijn. 

De regering van het Kanaaleiland Jersey heeft tegoeden ter waarde van 7 miljard dollar (6,47 miljoen euro) van de Russische oligarch Roman Abramovitsj bevroren. Dat meldt de plaatselijke gerechtelijke autoriteit.

Het gaat om activa die verband houden met Abramovitsj, die zich op het Kanaaleiland bevinden of eigendom zijn van op Jersey geregistreerde ondernemingen. De multimiljardair is een van de rijkste inwoners van Jersey. Hij kreeg al sancties opgelegd van de EU en het Verenigd Koninkrijk. 

Abramovitsj speelt een rol van bemiddelaar bij de Russisch-Oekraïense onderhandelingen na de inval van Rusland in Oekraïne. Jersey maakt geen deel uit van het Verenigd Koninkrijk, maar is Brits kroonbezit. Het eiland beslist onafhankelijk over zaken als rechtspraak. Londen is alleen verantwoordelijk voor het buitenlands beleid en defensie.

Rusland heeft de Amerikaanse beschuldigingen van genocide in Oekraïne verworpen. "We zijn het resoluut niet eens", zei Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov. "Pogingen om de situatie te verdraaien zijn onaanvaardbaar. Al helemaal is dit - zoals we al verklaard hebben - nauwelijks aanvaardbaar van de president van de Verenigde Staten."

De Amerikaanse president Joe Biden had de Russische president Vladimir Poetin vanwege de gruwelijke feiten in Oekraïne dinsdag beschuldigd van volkerenmoord. "Ik heb het genocide genoemd, omdat het steeds duidelijker wordt dat Poetin simpelweg probeert om het idee van Oekraïner te kunnen zijn, wil uitwissen."

De Oekraïense autoriteiten slagen er niet om het toezicht op de radioactiviteit in Tsjernobyl, in het noorden van Oekraïne, te herstellen. Russische troepen hebben er volgens hen een ondergronds netwerk gemaakt toen ze de site bezetten.

"Het systeem voor de controle van het niveau van radioactiviteit in de verboden zone werkt nog steeds niet", zegt Jevgen Kramarenko, hoofd van het staatsagentschap dat verantwoordelijk is voor de verboden zone rond Tsjernobyl.

"De servers die deze informatie beheren, zijn verdwenen", voegde hij eraan toe tijdens een videoconferentie gevolgd door het Franse persbureau AFP. "We kunnen niet zeggen of (het gebied) helemaal veilig is."

"Totdat de elektriciteit is hersteld en tot de werknemers toestemming krijgen van de strijdkrachten om naar de controleposten voor radioactiviteit te gaan, kunnen we de geleden schade niet beoordelen."

Volgens Kramarenko hebben de Russische troepen op meerdere plaatsen gegraven in Tsjernobyl. "Ze begroeven zwaar materieel, creëerden loopgraven en zelfs ondergrondse keukens, tenten en versterkingen", zei hij. "Een van deze vestingwerken bevindt zich in de buurt van een locatie voor de tijdelijke opslag van radioactief afval".

Het Russische leger bezette de kerncentrale op de eerste dag van het offensief van Moskou tegen Oekraïne op 24 februari. De troepen trokken zich volgens de Oekraïense autoriteiten eind maart terug. Russische soldaten zullen "zeer binnenkort" de effecten van de straling voelen, waarschuwde Kramarenko. "Sommigen binnen een maand, anderen binnen jaren."

Volgens hem werden er gedurende enkele weken ongeveer duizend Russische soldaten ingezet in Tsjernobyl, samen met 50 gepantserde voertuigen. 

Als de internationale sancties tegen Rusland van kracht blijven, kan het jaren duren voor de economie heropgebouwd is. Dat heeft de voorzitter van de Russische Rekenkamer woensdag aangegeven.

"Men moet een onderscheid maken tussen de korte en de middellange termijn. Als de sancties op het huidige niveau blijven, zal er ongeveer twee jaar nodig zijn voor de heropbouw", aldus Aleksej Koedrin, een gerespecteerde ex-minister van Financiën in Rusland. "Vervolgens zullen we gedurende jaren moeten heropbouwen. We spreken over het vervangen van een hele reeks ingevoerde producten."

President Vladimir Poetin heeft al herhaaldelijk gezegd dat de Russische economie standhoudt tegen de westerse sancties. Ondanks de logistieke en financiële moeilijkheden die eruit voortvloeien, zal Rusland volgens hem van de gelegenheid gebruikmaken om zijn economie te herlanceren.

De Russische auto-industrie ligt momenteel bijvoorbeeld plat omdat er geen onderdelen ingevoerd kunnen worden. De Russische staat en verschillende banken en bedrijven zijn afgesneden van het internationale financiële systeem

Vanaf 19 april zouden de Europese lidstaten het mogelijk moeten maken voor Oekraïense vluchtelingen om hun nationale bankbiljetten (grivna) om te wisselen tot maximaal 310 euro (10.000 grivna) per persoon, kinderen incluis. Dat moet kosteloos en tegen de officiële wisselkoers van de Oekraïense nationale bank gebeuren. Dat blijkt uit een aanbeveling die de ambassadeurs van de zevenentwintig lidstaten woensdag hebben goedgekeurd.

Volgens een Europese bron moet het bedrag van 10.000 grivna worden beschouwd als een bijkomende noodhulp, die complementair is met de humanitaire hulp die de lidstaten al bieden. Bovendien moet de beslissing het mogelijk maken een aantal dringende noden te lenigen, zoals het bijvoorbeeld voor vluchtelingen mogelijk maken naar hun bestemming binnen de EU (familie, vrienden, enzovoort) door te reizen.

Bijna honderd culturele en religieuze monumenten in Oekraïne hebben tot dusver bij de oorlog in het land schade opgelopen, meldt de VN-organisatie Unesco woensdag. Dat is bijna een verdubbeling van het cijfer dat twee weken geleden werd gegeven.

Lazare Eloundou Assomo, het hoofd van het Werelderfgoedcentrum van Unesco, waarschuwt dat het aantal nog verder kan oplopen. De update van woensdag omvatte 98 bezienswaardigheden in acht Oekraïense regio's. Een deel daarvan dateert uit de vroege middeleeuwen.

De zeven Oekraïense vermeldingen op de Werelderfgoedlijst van Unesco, waaronder de Sint-Sofiakathedraal in Kiev, zijn voor zover bekend onbeschadigd gebleven. Het historische centrum van Tsjernihiv heeft door zware gevechten wel schade opgelopen. Oekraïne had deze plek voorgedragen voor de Werelderfgoedlijst.

Unesco gebruikt satellietbeelden en getuigenverslagen om de schade op te meten. De organisatie van de Verenigde Naties voor onderwijs, wetenschap en cultuur trekt op die manier informatie na die door de Oekraïense autoriteiten is verstrekt.

De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) heeft grote mensenrechtenschendingen door Russische troepen vastgesteld in Oekraïne. Ze zegt "ontsteld" te zijn over de duizenden doden en gewonden die het conflict tot nu toe heeft veroorzaakt, aldus een rapport dat woensdag is vrijgegeven.

"Hoewel een gedetailleerde beoordeling niet mogelijk was, heeft de missie duidelijk gevallen van schendingen door de Russische strijdkrachten vastgesteld", aldus de drie auteurs van het 100 bladzijden tellend document. Ze verwezen naar verschillende aanvallen op ziekenhuizen, huizen, woongebouwen, culturele eigendommen, scholen en infrastructuren die "vermeden hadden kunnen worden".

Als Rusland na de inval in Oekraïne op 24 februari zijn verplichtingen van het internationale recht was nagekomen, "zou het aantal burgers dat gedood of gewond werd veel lager zijn geweest", klinkt het verder. De auteurs wijzen daarvoor vooral op de belegering van Marioepol, een strategische havenstad in het zuidoosten van Oekraïne die de Russen graag in handen zouden krijgen.

De OVSE maakt ook melding van gerichte executies, foltering, gedwongen verdwijningen en misdaden tegen de mensheid. Maar ook langs Oekraïense zijde werden er schendingen vastgesteld, vooral over de behandeling van Russische krijgsgevangen. "De door de Russische Federatie gepleegde feiten zijn echter veel groter van aard en omvang", aldus de onderzoekers.

Belangrijk detail: de deskundigen voltooiden hun opdracht nog voor de ontdekking van tientallen lijken in de stad Boetsja, in de buurt van Kiev. "Deze wreedheden vereisen een nationaal en internationaal onderzoek ter plekke", concludeert de OVSE