Direct naar artikelinhoud
AchtergrondOorlog in Oekraïne

Hoe zal de ‘Slag om de Donbas’ eruitzien? ‘Rusland kan zijn zware militaire middelen er volop inzetten’

Oekraïense soldaten aan het front in de Donbas.Beeld Anadolu Agency via Getty Images

De ‘Slag om de Donbas’ is begonnen, beweert Oekraïne. Verovering van de oostelijke regio moet de moeizame Russische invasie redden. Maar hoe gaat deze nieuwe en beslissende fase van de oorlog eruitzien?

Er is veel open terrein, wat gunstig is voor de Russische tanks en andere gemechaniseerde eenheden om massaal in de aanval te gaan. Maar er is ook een bestandslijn, sinds 2015, van maar liefst zo’n 500 kilometer. De loopgraven hier worden al jaren fel verdedigd door de beste soldaten van het Oekraïense leger.

Deze lange bestandslijn zal doorbroken moeten worden. Er zijn ook stadjes en dorpen die ingenomen moeten worden op de Oekraïners, iets waarmee het Russische leger in het noorden en zuiden tot nu toe flink worstelde.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky en de legerleiding claimden maandag dat de Russen volop in de aanval zijn gegaan in de Donbas. Op tal van plekken werd felle strijd geleverd. Volgens het Kremlin zal het oorlogsplan tegen de Donbas ‘stapsgewijs’ worden uitgevoerd. In het weekeinde hadden Amerikaanse functionarissen al gewaarschuwd dat Moskou het overbrengen van gevechtseenheden naar het oostelijke front, dat nog lang niet is afgerond, niet zou afwachten en alvast in de aanval zou gaan.

Slecht gecoördineerd

De grote vraag is of het Russische leger, dat tot nu toe slecht gecoördineerd optrad en geplaagd werd door logistieke en moraalproblemen, heeft geleerd van de gemaakte fouten. Kunnen ze de enorme ruimte in de Donbas, waar Duitse en Russische gemechaniseerde eenheden tijdens de Tweede Wereldoorlog zware strijd voerden, uitbuiten en wél succesvol te werk gaan? Of dreigt ook hier de Russische aanval stuk te lopen op stevig verzet van de Oekraïense militairen die niet onder de voet willen worden gelopen?

“De Donbas is een open, klassiek front waar de Russen hun zware militaire middelen volop kunnen inzetten”, zegt voormalig luitenant-generaal Hans van Griensven, oud-commandant van de Nederlandse militairen in de Afghaanse provincie Uruzgan. “Ik verwacht dat ze hier beter gebruik zullen maken van wat ze militair in huis hebben, zoals massale vuursteun en de luchtmacht. Van een gecoördineerd optreden met de luchtmacht hebben ze tot nog toe weinig gebruik gemaakt. Deels kwam dit door het stedelijk gebied waarin ze moesten opereren. Veel van hun tanks zijn hiervan uiteindelijk het slachtoffer geworden.”

Verwacht wordt dat het Russische leger vanuit het noorden, het oosten en het zuiden zal proberen op te rukken om de naar schatting 40.000 tot 50.000 Oekraïense soldaten in de Donbas in te sluiten. Op maandag werden bij plaatsen langs de fronten waar de Russen willen oprukken, zware Russische aanvallen gemeld met onder andere artillerie. De Russen proberen onder andere bij Izjoem, onder Charkiv, zuidwaarts te trekken naar de Donbas.

Oorlogsschade in Marioepol.Beeld Photo News

Op zoek naar zwakke plek

Alleen, komt er langs die gehele bestandslijn een massale aanval om het Oekraïense leger onder de voet te lopen of gaan de Russen ergens toeslaan? Als de Russen hun klassieke militaire optreden zullen volgen, aldus Van Griensven, zal ergens langs de bestandslijn een ‘zwaartepunt’ worden gekozen om door te breken.

“Je zoekt altijd de zwakste plek van de tegenstander”, zegt de oud-officier, die na de Russische inval in de Krim in 2014 hoofd plannen was in het operationele NAVO-hoofdkwartier in het Nederlands-Limburgse Brunssum. Hij was toen verantwoordelijk voor de huidige NAVO-plannen richting Rusland. Van Griensven ziet zijn plannen, met de reactie van de NAVO op de Oekraïne-invasie, nu tot uitvoer komen.

Van Griensven: “De hoop is dat de Oekraïners bij dit zwaartepunt zullen bezwijken. Doel van de Russen is om achter de vijandelijke linies te komen. Daar is het Oekraïense leger kwetsbaar. Hun logistieke lijnen en commandocentra kunnen dan worden uitgeschakeld.”

Volgens de voormalige commandant, die in Uruzgan onder andere de Slag om Chora leidde tegen de taliban, zal echter niet snel duidelijk zijn waar dit zwaartepunt ligt. Van Griensven: “De truc is om het Oekraïense leger niet te laten weten waar je precies door wil breken. Je wil ze lang hierover in het ongewisse laten. Er zullen dus veel schijnaanvallen op andere plekken worden uitgevoerd. Maskirovka, zo noemen de Russen deze vorm van militaire misleiding.”

Waakzaam zijn

Het Oekraïense leger, dat zich al sinds 2015 heeft voorbereid op een frontale aanval van het Russische leger en de pro-Russische separatisten in de Donbas, kan het zich niet veroorloven om de aandacht te verslappen. Op sommige plekken zouden ze zelfs in de tegenaanval zijn gegaan om de aanvoerlijnen van de Russen te verstoren. Kiev hoopt ook met de nieuwe zware wapens die het Westen heeft toegezegd, het Russische leger te weerstaan en ze zware verliezen toe te brengen.

Van Griensven: “Het Oekraïense leger zal over de hele bestandslijn waakzaam moeten zijn. En hun inlichtingen moeten ze goed op orde hebben. Ze zullen ook over sterke reserve-eenheden moeten beschikken om snel te reageren. Want deze eenheden zullen direct naar de plek gebracht moeten worden waar de Russen zijn doorgebroken.”

Voor de Oekraïense militairen in de Donbas valt te hopen dat met name de elf houwitsers die de VS hebben beloofd snel en veilig de Donbas bereiken. Deze langeafstandsartillerie heeft een bereik van zo’n 40 kilometer. Van Griensven: “Alles is nu welkom voor het Oekraïense leger. Met deze houwitsers kunnen ze de Russen vanop grote afstand beschieten. Ze kunnen onder andere de zwakke plekken van het Russische leger aanvallen, zoals de logistieke lijnen en commandoposten, maar ook hun artillerieopstellingen.”