Live Reuzegom - Zitting is alweer geschorst, proces wordt komende maandag hervat
In Hasselt is de derde zittingsdag van het proces tegen de achttien leden van studentenclub Reuzegom begonnen, meer dan drie jaar na de dood van Sanda Dia (20). De student overleed op 7 december 2018 na een uit de hand gelopen studentendoop. Volg alle ontwikkelingen in deze liveblog.
Lees ook
• Bellen met journalist Douglas De Coninck. ‘De rechtbank is aan handen en voeten gebonden’: zullen Reuzegommers slechts voor gedeelte van doop Sanda Dia vervolgd kunnen worden?
• Deze 18 Reuzegommers staan terecht: wie is wie? En wat is hun aandeel in de zaak?
• In de Whatsappgroep van Reuzegom: ‘Das de schuld van reuzegom, ni van dieje gast he’
• Lees meer artikels in ons Reuzegom-dossier
Live
Zitting wordt geschorst. Proces wordt volgende maandag om 9 uur hervat
De zitting van de derde dag van het proces-Reuzegom is geschorst. Volgende week maandag wordt het proces hervat.
Lees meer:
• Welke feiten kan rechtbank in Reuzegom-proces beoordelen?‘Openbaar Ministerie moet met antwoord komen’
• Schachten die Reuzegom-doop overleefden getuigden op procesdag twee: ‘Ik denk dat Sanda’s eerlijkheid hem fataal is geworden’
Rechter: 'Debatten gaan door zoals voorzien op maandag 2 mei in deze zittingszaal'
De zitting van volgende week maandag wordt niet uitgesteld, besliste de rechtbank.
Advocaat Walter Damen wil zitting uitstellen
Walter Damen, de advocaat van L.L. (Strontvlieg), tegen wie 30 maanden gevangenisstraf werden gevorderd, vraagt of de zitting van volgende week maandag kan worden uitgesteld. Het downloaden van de harde schijf van de politie nam veel meer tijd in beslag dan voorzien, legt hij uit. "We zullen allemaal onze agenda moeten aanpassen. Ik heb het gevoel dat we potentieel kunnen falen en ik lig daar 's nachts van wakker."
Nathalie Buisseret, de advocate van de moeder van Sanda Dia, neemt daarop het woord. "Als wij niet de conclusies hebben van iedereen op vrijdag middernacht (de deadline voor de vedediging, red.), kunnen wij niet vooruit gaan."
Het openbaar ministerie verzet zich tegen de vraag tot uitstel: "Hier wil ik mij ten stelligste tegen verzetten. Die harde schijf is al beschikbaar sinds juli 2019. Men heeft alle tijd gehad om die te consulteren."
De zitting wordt geschorst.
Advocaat Walter Damen.Beeld BELGA Proces herneemt: dit staat vandaag op de agenda
De derde dag van het proces is begonnen. Slechts twee Reuzegom-beklaagden zijn aanwezig: toenmalig geneeskundestudent M.P., en B.L. alias 'Rustdag'.
Advocaat John Maes neemt het woord namens J.S. (Flodder). Hij signaleert een fout op het zittingsblad van de zitting van gisteren. "Er staat dat op het zittingsblad dat J.S.. "een bruut jaar" aankondigde, terwijl hij in werkelijkheid "een brute werving" aankondigde."
Het openbaar ministerie kondigt aan dat het een nota gaat neerleggen. Kopieën worden uitgedeeld aan alle aanwezige advocaten.
‘De rechtbank is aan handen en voeten gebonden’: zullen Reuzegommers slechts voor gedeelte van doop Sanda Dia vervolgd kunnen worden?
“In de oorspronkelijke agenda stonden de pleidooien van de burgerlijke partijen en de verdediging vandaag gepland. Die laatste alleen al zijn achttien partijen, met pleidooien van een halfuur tot anderhalf uur. Dat was nooit gelukt. Alles is dus opgeschoven naar volgende week maandag. Na de pleidooien krijgen alle partijen ook nog eens de kans op een repliek: zowel het openbaar ministerie, de burgerlijke partijen als de verdediging. Het worden dus nog zeer lange dagen.”
In het proces rond studentenclub Reuzegom en de fatale doop van Sanda Dia was er gisterenavond opnieuw een verrassende wending. De rechtbankvoorzitter toonde zich kwaad over de manier waarop de aanklacht is opgesteld en verklaarde dat ze niet kan oordelen over wat er voor de eigenlijke doop is gebeurd. Justitiejournalist Douglas De Coninck legt uit wat er gebeurt en waar we ons nog aan mogen verwachten.
Welke feiten kan de rechtbank beoordelen? ‘Openbaar Ministerie moet met antwoord komen’
In het proces was er gisterenavond opnieuw een verrassende wending. De rechtbankvoorzitter toonde zich kwaad over de manier waarop de aanklacht is opgesteld en verklaarde dat ze niet kan oordelen over wat er voor de eigenlijke doop is gebeurd. Wat speelt hier? Justitiejournalist Douglas De Coninck legt het uit.
De Morgen-journalist Douglas De Coninck.Beeld De Morgen Wat gebeurde er op de tweede procesdag?
"Ik heb zoveel naast mijn mond gekapt. Ik denk dat Sanda’s eerlijkheid hem fataal is geworden." Hoe vaag de herinneringen van de verdachten op het Reuzegom-proces zijn aan die fatale dag, zo scherp waren ze gisteren bij de twee schachten die de doop overleefden.
Het proces ligt nu stil tot volgende week maandag.
Lees hier het volledige verslag van de tweede dag op het Reuzegom-proces.
Sven Mary: 'Gevraagde straffen liggen binnen onze verwachtingen'
Advocaat Sven Mary, die de familie van Sanda Dia verdedigt, reageert voorzichtig tevreden na de vordering van het openbaar ministerie op het Reuzegomproces.
"Voor mijn cliënten als burgerlijke partij, als slachtoffer of nabestaande is het in feite heel moeilijk om dit in een weegschaal te leggen", zegt Mary. "Het zal voor een slachtoffer nooit genoeg zijn. Er is een vordering geweest. Ik denk dat de techniciteit van de problemen die nu komen, een groter probleem zijn dan die strafmaat. Ik denk dat die strafmaat in de lijn lag van onze verwachtingen."
Sven Mary.Beeld BELGA Rechter: feiten van eerste dag niet vervolgd
De rechter neemt het woord. Voor de tenlasteleggingen weerhoudt ze enkel de feiten voor de tweede dag van de doop, die vanaf woensdag 5 december 2018 om 12 uur plaatsvonden aan de put in Vorselaar. De feiten van de eerste dag worden niet vervolgd. “Dat zijn feiten te Leuven waar de rechtbank niet bevoegd voor is”, zegt de rechter. “Een rechtbank kan zichzelf niet vatten. De rechtbank is gebonden aan handen en voeten. Ik wil u vragen of u uw vordering nog kan of wil uitbreiden.”
De datum op de dagvaarding, aangekaart door Sven Mary, lijkt dus toch een belangrijke rol te gaan spelen op het proces.
Strafvordering
Deze straffen vraagt het openbaar ministerie voor de Reuzegommers:
• J.J. (Zaadje, praeses): 50 maanden gevangenisstraf
• A.G. (Janker, schachtentemmer): 60 maanden
• A.V. (Sondage): 24 maanden
• L.L. (Strontvlieg): 30 maanden
• T.G. (Shrek): 30 maanden
• B.P. (Protput): 24 maanden
• V.K. (Pronker): 24 maanden
• Z.B. (Rafiki): 24 maanden
• J.S. (Flodder): 30 maanden
• M.P. (Ketter, geneeskundestudent): 24 maanden
• M.G. (Kletsmajoor): 30 maanden
• W.P. (Randi): 24 maanden
• S.P. (Remorke): 24 maanden
• P.O. (Wally): 24 maanden
• Q.W. (Paterberg): 24 maanden
• J.V. (Igean): 18 maanden
• J.D.V. (Placebo): 30 maanden
• B.L. (Rustdag): 24 maanden
Daarnaast vraagt het openbaar ministerie ook telkens een boete van 1.000 euro en de ontzetting uit de burgerrechten voor 5 jaar.
De aanklager geeft nog aan dat hij na de pleidooien van de advocaten bereid is de vorderingen bij te stellen in de replieken. Dat betekent dat hij bereid is te luisteren naar de Reuzegommers en van hen zelfs een soort 'aanbod' verwacht.
De tweede procesdag in een notendop
• De start van de tweede zittingsdag verliep chaotisch. Omdat de rechter vrijdag had voorgesteld een aanklacht te herkwalificeren, werd de zitting verschillende keren geschorst.
• Nog zeven Reuzegommers kwamen vandaag aan het woord. Na hun verhoren is er nog altijd geen duidelijkheid over wie niet wilde dat Sanda Dia naar het ziekenhuis werd gebracht. Ook bleek niemand iets te weten over het gesprek met de geneeskundeprofessor, die de jongeren tijdens de doop aansprak.
• Tijdens het verhoor van T.G. (25), alias Shrek, liepen de emoties hoog op bij de vader van Sanda Dia. "Je liegt", riep hij, alvorens de zaal enkele minuten te verlaten.
• Na de Reuzegommers kwamen de medeschachten van Sanda Dia aan het woord. Zij schetsten de ontberingen die zij en Sanda tijdens de doop ondergingen. Uit hun relaas van de feiten blijkt dat Sanda's toestand na de visproef pijlsnel achteruit ging. "Ik denk dat Sanda’s eerlijkheid hem fataal is geworden."
• Tijdens het verhoor van de tweede schacht stelde vader Dia vanuit het publiek een vraag, die pijnlijk to the point was. "Hoe komt het dat jij zegt dat je het hardst bent aangepakt, maar dat mijn zoon gestorven is?"
• Voor de aanklagers zijn alle 18 beklaagden rechtstreeks verantwoordelijk voor de dood van Sanda Dia en dus schuldig aan de misdrijven. Het openbaar ministerie vordert voor elk van de Reuzegommers een celstraf, een geldboete en ontzetting uit de burgerrechten voor 5 jaar.
• Na heel wat verwarring over wanneer en hoelang het proces geschorst wordt, is beslist dat het morgen om 14 uur dan toch hervat wordt.
We sturen dadelijk een update. Schrijf u in op onze avondnieuwsbrief en blijf op de hoogte van het belangrijkste nieuws:
'Voor ons zijn alle beklaagden rechtstreeks verantwoordelijk'
De aanklager: “Had Reuzegom zich aan het doopcharter gehouden, dan had dit overlijden vermeden kunnen worden. Zonder deelnemers geen doop, zonder deelnemers geen dood. Voor ons zijn alle beklaagden rechtstreeks verantwoordelijk voor de dood.”
“De slachtoffers wisten dat ze zouden deelnemen aan een doop. Maar ze wisten niet wat ze concreet zouden ondergaan. De andere leden zwegen erover. De schachten wisten dus niet dat het dermate zwaar zou zijn. Ze hadden bovendien niet de mogelijkheid om te stoppen. Als besluit zijn we van mening dat alle 18 beklaagden zich schuldig hebben gemaakt aan de misdrijven.”
De maximale straf die de beklaagden boven het hoofd hangt is 15 jaar. “Naast een gevangenisstraf en geldboete vorderen wij ook de onzetting uit de rechten", zegt de aanklager. "Dat is niet alledaags. Maar de beklaagden mogen geen openbare functies meer bekleden voor een zekere periode."
'Ze hebben de dood niet gewild, maar wel een extreem traumatische doop'
De tweede aanklager neemt het woord en begint aan het tweede deel van het requisitoor. “Op basis van het onderzoek zijn wij van mening dat de beklaagden zich schuldig hebben gemaakt aan het toedienen van schadelijke stoffen met de dood tot gevolg.”
Tussen de vele inbreuken op wetsartikelen die hij opsomt, verwijst hij ook naar die op het dierenwelzijn. “De beklaagden hebben de dood niet gewild, maar ze hebben wel een extreem traumatische doop gewild, waarbij de risico’s werden genegeerd.”
“De doodsoorzaak is een hypernatriëmie (een te hoog zoutgehalte, red.). Voor Sanda Dia gaat het om het dubbele van de dodelijke dosis. Het zou kunnen dat men gaat argumenteren dat het woord ‘toedienen’ ter discussie staat, maar het gaat hier om het doen en het laten, en om morele dwang.”
“Kunnen de feiten geherkwalificeerd worden? Ik denk dat dat kan, en dat het toedienen van stoffen ook als het toedienen van een verwonding kan worden gezien. Dus dat kan perfect. Wat belangrijk is bij een mogelijke herkwalificatie: de verzwarende omstandigheid van voorbedachtheid. Dat is de hoogst mogelijke kwalificatie. Het gaat wel degelijk om de vissaus die de oorzaak is van de dood.”
'Iedereen was erbij en iedereen heeft hem aangemoedigd'
"Misschien was het uit paniek, maar er is nadien geprobeerd hun daden te maskeren", gaat de aanklager verder. "De blokhut werd opgeruimd, het kot werd opgekuist. Nadien is er ook nog stevig gediscussieerd of ze een brief aan de familie moesten richten."
"Reuzegom werd opgedoekt en kort daarna was op het internet geen spoor meer terug te vinden van de club. Schuldinzicht veronderstelt daden. Hun spijt geeft echter vooral blijk van zelfbeslag. Ook zij die niet aanwezig waren zijn niet vrij van schuld. Zij zagen ook het bericht: ‘Sanda al rijp voor de vuilbak.’"
"Schuldig verzuim en mensonterende behandelingen lijken ons duidelijk. De opdrachten werden gezamenlijk gegeven, weliswaar in wisselende samenstellingen. Sanda heeft enorm veel vissaus moeten drinken, aangemoedigd door iedereen die erbij was. Dat is voor ons essentieel: iedereen was erbij en heeft hem aangemoedigd."
"Op de essentiele vragen is geen antwoord gegeven. Voor ons wijst dat op een gebrek aan schuldinzicht."
De eerste aanklager beëindigt zijn deel van het requisitoor: "Ik verwijs ook naar het rapport van wetsdokter Werner Jacobs. Stompen, kneuzingen, geweldletsels. Dat gaat over duwen en slagen. Het stompen bij Reuzengom was bruut en gestoord."
'In plaats van te helpen maakt men liever filmpjes'
De aanklager verwijst naar de foto en het filmpje waarin Sanda in het gras ligt. "In plaats van te helpen maakt men liever eerst filmpjes. De point of no return was op dat moment bereikt."
"De clubleden verliezen tijd door hem bij het kampvuur te leggen en andere kleren aan te doen. Ze vragen zich af of het wel nodig is om de doop stil te leggen. Dan was er nog een discussie of ze hem wel naar het ziekenhuis zouden moeten brengen. In plaats van de ambulance te bellen, besluiten ze om hem zelf te brengen."
"Dat alles was het gevolg van een banale studentendoop door een club die 'de ergste wilde zijn'", zegt de aanklager.
'Het is inderdaad gestoord bruut geworden'
De aanklager: “De camerabeelden spreken voor zich. Sanda Dia moet worden gesleept. De parking in Leuven was het startpunt. Daar zijn ze aangesproken door een mevrouw die professor geneeskunde is in Leuven. Ze heeft uitdrukkelijk gevraagd om Sanda niet alleen te laten en voor hem te zorgen. Er was er een die geantwoord heeft dat de doop bijna ten einde was en dat een van de studenten geneeskunde studeerde. Tot op heden is het nog altijd een mysterie wie dat precies gezegd heeft.”
“Dan was er het bericht van J.S.: ‘Sanda al rijp voor de vuilbak.’ Van dan was iedereen op de hoogte dat het slecht ging met Sanda. Alweer een kans om in te grijpen, maar opnieuw is er niet ingegrepen. Wat er dan gebeurd is, kan enkel gereconstrueerd worden met foto’s, filmpjes en verklaringen. Maar ik denk dat het inderdaad ‘gestoord bruut’ is geworden.”
Aanklager: 'Traditie kwam voor gezond verstand'
De zitting is opnieuw geopend. Het Openbaar ministerie neemt het woord en zal straks zeggen welke straf het vraagt.
"Hoe kan het dat een doop zo uit de hand liep? Hoe komt het dat die mensen, die toch verstandig zijn, niet tijdig ingrepen?", zo begint de aanklager zijn pleidooi. "Deze vragen spoken door ieders hoofd, ook dat van de beklaagden. Ook de samenleving stelt zich die."
"Wij denken dat geen van de beklaagden heeft gewild dat het zo zou lopen. Maar dat neemt niet weg dat er handelingen zijn gesteld die brutaal en mensonterend waren en die hebben geleid tot de dood van een jongen. Ik richt me tot de beklaagden: 'Grijp deze kans.'"
"Reuzegom was allang geen gewone studentenclub meer. Traditie kwam voor gezond verstand. Niks werd nog in vraag gesteld. Men deed het maar omdat het de vorige jaren ook zo was gegaan. Een ontspoorde groepsdynamiek ontslaat niemand van z’n individuele verantwoordelijkheid."
"Er waren heel wat kandidaten die lid wilden worden, maar er zijn er slechts drie overgebleven. In de verhoren van degenen die hebben afgehaakt, werd duidelijk waarom. Er is sprake van slagen, verwondingen en overmatig drankgebruik."
"De leden wilden nog straffer zijn dan de vorige lichtingen. Het moest een gestoord bruut jaar worden. Op de eerste dag van de doop moest er al veel alcohol gedronken worden. Er is sprake van een fles gin. Schachten waren toen al aan het braken. Op het moment dat de schachten op de grond liggen, werd erop geürineerd. Het is duidelijk dat men bij Reuzegom hield van vernederingen. Als de studenten op het kot van Sanda aankwamen, kregen ze nog een boodschap mee met de kranen die werden afgeplakt. 'Niet drinken, anders geen reuz.'"
Vader van Sanda Dia: 'Hoe komt het dat jij het hardst bent aangepakt, maar mijn zoon gestorven is?'
De vader van Sanda stelt vanuit het publiek een vraag over het doopritueel. De vraag is pijnlijk to the point. “Hoe komt het dat jij zegt dat je het hardst bent aangepakt, maar dat mijn zoon gestorven is?”
C.M.: “Ik wou dat ik daar een verklaring voor had. Maar ik denk dat het is omdat ik groter ben en vooral omdat ik veel meer heb gecheat met die visolie. Meneer Dia, ik denk dat Sanda's eerlijkheid hem fataal geworden is.”
Sven Mary, de advocaat van de vader, stelt daar nog een vraag bovenop: “Klopt het dan dat Sanda door zijn eigen toedoen is overleden?”
C.M.: “Daar ga ik geen antwoord op geven.”
De zitting wordt opnieuw voor een kwartiertje geschorst.
'We zijn niet gevoederd zoals ganzen'
De rechter vergeleek de schachten, die met gin 'gevoederd' werden, gisteren met ganzen waar foie gras van gemaakt wordt. Walten Damen stelt daar een vraag over, "omdat die titels nu overal online staan".
C.M.: "Er heeft nooit iemand een trechter in mijn mond gestoken. We zijn niet gevoederd zoals ganzen."
Walter Damen: "Wat gebeurde er eigenlijk als je niet echt dronk?"
C.M.: "Ja, dan moest je opnieuw drinken."
Walter Damen: "Had u ooit de indruk dat het levensbedreigend werd?"
C.M.: "Ik heb één moment gehad toen ik in de beek zat. Dan voelde ik mijn benen niet meer. Maar ik ben er daarna doorgekomen."
Vervolgens krijgt C.M. van advocaat Horsten een aantal vragen specifiek over zijn cliënt P.O. (Wally). Die lijkt hiermee alvast zijn eigen pleidooi voor te bereiden. Is P.O. u opgevallen? Heeft P.O. ooit geslagen? Heeft P.O. een papje gemaakt? Vindt u persoonlijk dat er specifiek P.O. iets te verwijten valt? De schacht kan niet concreet op de vragen antwoorden.
Bij de laatste vraag is er gemor te horen in de zaal. "Die vraag kan je over iedereen stellen", zegt ook de rechter.
'Ik had stop kunnen zeggen, Sanda niet meer'
Het openbaar ministerie vraagt C.M. naar het machtsmisbruik binnen de club en tijdens de doop. C.M.: “Machtsmisbruik, tja, maar ik had bijvoorbeeld stop kunnen zeggen. V.D. ook. Voor Sanda kan ik het niet met 100 procent zekerheid zeggen. Maar op het einde van de doop kon hij het zeker niet meer.”
Walter Damen, de advocaat van Strontvlieg, vraagt naar de reputatie van Reuzegom. Waarom C.M. erbij wou komen, als het dan toch zo’n zware club was? C.M.: “Ik kende een paar mensen. De club zat in cafés waar ik kwam en ik had van anderen gehoord dat het een leuke bende was. Maar ik ben er maar in mijn derde jaar bijgekomen."
Walter Damen: “Was Sanda op de hoogte dat het een stevige doop ging zijn?”
C.M.: “Sanda wist dat de put een onderdeel was van de doop."
Walter Damen: “Wisten jullie van tevoren dat er water in zat en dat jullie het heel koud zouden hebben?"
C.M.: “Ik wist niets over de beek. Maar ik had wel al gehoord dat we 24 uur nat zouden zijn. Daar had ik me wel op voorbereid.”
'Eerlijk, we waren enkel bezig met onszelf. Kan ik dit nog halen?'
Nadat ze heel lang in het ijskoude water hadden gezeten, moesten de schachten Sanda naar het kampvuur dragen.
C.M.: “Ik was verkleumd. Heel cru gezegd, het was een zak patatten die we moesten dragen. J.J. (Zaadje, red.) heeft gezegd: ‘Kunnen jullie die nu niet dragen?’ Dan heeft hij Sanda samen met iemand anders opgepakt en naar het kampvuur gedragen. Dat is het laatste dat ik van Sanda heb gezien.”
Rechter: “Dacht u er toen aan om met de doop te stoppen of aan hoe het met Sanda ging?”
C.M.: “Eerlijk mevrouw, we waren bezig met onszelf. Kan ik dit nog halen? Vorige jaren was er al iemand aan het kampvuur gelegd. We zaten eigenlijk allemaal in een waas.”
C.M. heeft uiteindelijk stiekem de bidon visolie uitgegoten op een plaats waar het al vochtig was, zodat de clubleden het niet zouden merken. C.M.: “Ik had gewoon geen goesting meer om die boecht te drinken. Het was echt degoutant.”
'Het viel op dat Sanda ineens veel beter was'
Wat later kwamen de schachten aan op de dooplocatie in Vorselaar, waar ze de put moesten graven. Ook C.M. zegt dat Sanda op de locatie eerst iets te eten kreeg en zo aansterkte.
C.M.: “We zijn beginnen schuppen, maar het was al snel duidelijk dat Sanda dat niet kon. Na een tijdje kwam hij terug en zei hij al lachend dat hij net zijn lunch had gehad. Het viel wel op dat Sanda veel beter was ineens.”
C.M.: “Een keer in de put heeft Sanda meer emmers over zich gekregen dan wij. Al kregen wij het water natuurlijk ook gewoon over ons.”
Ook C.M. spreekt over de episode in de beek, waarin de schachten moesten zwemmen: “Ik zat juist in de beek. Janker vroeg: 'Lukt het?' Ik zei dat ik mijn benen niet meer voelde. Dan ben ik uit de put gekomen. Wandelen ging niet. Ik was aan het kruipen.”
C.M. deed alsof hij dronk van de visolie, maar nam ze niet in. Hij was aan het “cheaten”, zo zegt hij zelf tegen de rechter. C.M.: "Mevrouw, ik kan u zeggen dat als u die geur ruikt, u meteen over uw nek gaat. Die geur is superdegoutant. Ik deed alsof ik veel visolie dronk, maar het slikkende geluid was nagebootst. Sanda was op dat moment heel veel visolie aan het drinken."
Over de proef met de geblende muis, die de schachten samen moesten opeten: “Ik moest een stuk muis pakken vanuit de blender. Ik heb het stuk gepakt dat mij het meest appetijtelijk leek en ik heb dat zowat weggemoffeld. Ik merkte dat de anderen het er moeilijker mee hadden.”
Rechter: “Uiteindelijk zaten jullie met drie in de put. Is er een poging gebeurd om die vis er bij Sanda uit te krijgen, die hij heeft ingeslikt?” C.M. denkt van niet.
De vader van Sanda Dia loopt voor de tweede keer vandaag de zaal uit.
C.M.: 'We moesten Sanda helpen met aankleden'
De rechter gaat in op de eerste dag van de doop, waarin de schachten rozen moesten verkopen. Ook kregen ze toen een vetbol voor vogels te eten. C.M.: "Sanda zei tegen mij: "Ja ik heb gespauwd, want die vieze vogelbol, dat kreeg ik niet binnen.'"
Vervolgens kregen de schachten vragen over het verleden van de club en moesten ze gin drinken. C.M. probeerde vals te spelen door te doen alsof hij dronk. "Toen mijn fles op was, hebben ze bij mij nog een halve fles bij gezet. Want de rest was nog niet klaar."
De volgende ochtend voelden de schachten zich "miserabel". C.M. bevestigt wat eerder al ter sprake kwam: er waren stukken uit zijn haar geschoren. "Ik merkte ook dat er choco in mijn baard was gesmeerd. Ik hoorde: 'De eerste die zich aankleedt, krijgt een fles water.' Dan hebben we Sanda geholpen met aankleden. Toen we klaar waren, hebben we elk een slokje genomen en zijn we naar de parking gelopen."
Ook C.M. zegt dat hij de geneeskundeprofessor niet heeft kunnen aankijken, omdat de schachten met hun hoofd naar beneden zaten. "Die dame vroeg: "Wat is dit hier allemaal? Wat zijn jullie hier aan het doen?' Die mevrouw is naar ons gekomen: 'Zijn jullie oké?' Ik zei van wel. Sanda had eerst niet geantwoord, en zei dan 'ça va'.”
Tweede medeschacht krijgt het woord: 'Er is nog geen dag geweest waarop ik niet aan hem heb gedacht'
De ene schacht gaat zitten, de andere staat op. De jongens pakken elkaar even vast. Een aangeslagen V.D. verlaat meteen de zaal, C.M. (24) neemt nu plaats in de getuigenbank. Hij richt zich tot de familie van Sanda Dia: “U moet weten dat er nog geen dag is geweest waarop ik niet aan hem heb gedacht.”
'Ik sta veel negatiever in het leven'
V.D. verbleef zelf twee dagen in het ziekenhuis. Kris Luyckx, advocaat van de twee schachten, vraagt hem hoe hij er vandaag aan toe is.
V.D.: "Sinds die dag heb ik geen enkele nacht nog positief gedroomd. Ik heb voortdurend nachtmerries, ook afgelopen nacht. Er is een tuchtprocedure van de KUL geweest, omdat ik daar openlijk ben gaan vertellen wat daar gebeurd is. Ik sta veel negatiever in het leven. Dat is niet gemakkelijk.”
“Ik ben bij drie psychologen geweest. Ik ben van nature nogal gesloten. Ik heb moeite om te communiceren. Ik heb het er moeilijk mee om mij daar open te stellen.”
Nu zijn de advocaten van de Reuzegommers aan zet.
Louis De Groote, de advocaat van preses Zaadje: “Mijnheer D., kan u bevestigen dat het principe van de bel en de badmeester is uitgelegd?”
V.D.: “Ik kan dat bevestigen.”
Walter Damen, de advocaat van Strontvlieg: “Hebt u op dat ogenblik gedacht dat het innemen van zoveel vissaus, behalve om de vis uit te braken, toch wel zeer gevaarlijk was?”
V.D.: “Ik heb die bedenking toen niet gemaakt, nee.”
De advocaat van Wally: “Mijn cliënt zegt mij dat hij na de doop erg veel steun heeft gevonden bij u. Kan u dat bevestigen?”
V.D., aarzelend: “Daar is ten dele wel iets voor te zeggen, ja.”
Jan De Man, advocaat van twee Reuzegommers: “Was het uw beslissing om schacht te worden bij Reuzegom?”
V.D.: “Dat was mijn eigen beslissing. Dat idee was beginnen groeien na mijn eerste jaar.”
'Toen ik Sanda in het ziekenhuisbed zag, sloeg het bij mij binnen'
Nadat Sanda Dia naar het ziekenhuis was gebracht, ging de doop verder. "Uiteindelijk ben ik gewoon gestopt met het drinken van die vissaus", zegt V.D. tegen de rechter. "Ik kon dat fysiek niet meer. C. (de andere schacht, red.) heeft die bidon dan leeggegoten."
Vervolgens werden er quizvragen gesteld, vertelt V.D. "Ik heb toen aan A.V. (Sondage, red.) aangegeven dat mijn zinnen nergens op sloegen. Dat heeft me ongelooflijk beangstigd. Ik heb gezegd: 'Ik moet naar het ziekenhuis nu.' Dat viel samen met het slechte nieuws over Sanda."
"Wij zijn dan uit de put gehaald en ik ben bespoten met een tuinslang. In de auto kreeg ik frisdrank, ik denk Sprite. Dat maakte ik allemaal maar wazig mee. Ik heb nog eens gezegd: ‘Ik moet echt naar het ziekenhuis.’ Zo ben ik aangekomen in het UZA. Daar zag ik een beeld dat ik nooit meer ga vergeten: ik zag Sanda in bloot bovenlijf in een ziekenhuisbed. Dat was het moment waarop het bij mij binnensloeg, hoe erg het gesteld was met Sanda.”
'Ik bleef denken: ik ben al zo ver gekomen, ik ga nu niet stoppen'
V.D. vertelt hoe hij en zijn medeschacht Sanda Dia nadien moesten ondersteunen. "Aangezien we zelf heel zwak waren, ging dat heel moeilijk. Toen we naar het kampvuur wandelden, zijn ik en mijn medeschacht door onze benen gezakt. Het was duidelijk dat het niet meer ging. C. en ik hadden doodskou. Ik zag dat ze met Sanda naar het ziekenhuis gingen. Ik dacht dat het wel in orde zou komen.
De rechter vraagt of hij op dat moment dacht aan stoppen. V.D.: “Nee, maar ik had het gewoon enorm koud. We moesten tikkertje spelen, maar ik merkte dat ik niet eens meer kon lopen. Dan is het spelletje ook gestopt. Ik kon niemand meer aantikken. Ik kon niet meer bewegen. Maar ik bleef denken: ik ben al zo ver gekomen, ik ga nu niet stoppen.”
Medeschacht: 'Sanda was niet meer Sanda'
"Vervolgens namen we plaats in de put en werd er een emmer water over ons gegooid", vertelt V.D. Hoe vaak zijn er emmers water gegooid, wil de rechter weten. "Dat moet iets tussen de tien en twintig keer geweest zijn. Er begint zich water in die put te vormen, dus je krijgt het alleen maar kouder. Een soort kou die je met niets kan vergelijken.”
De visproef is opnieuw een onderwerp waar de rechter diep op doorgaat. "Hoe heb je dat visje genomen?", vraagt ze.
V.D.: “Ik weet niet meer zeker of we het zelf met een beker moesten opscheppen. Maar zoals ik het me herinner was het inderdaad wel de bedoeling dat we die vis uit de beker namen en inslikten. Ik heb die eerst onder mijn tong genomen en niet geslikt. Iemand zag dat en ik moest het opnieuw doen. Ik nam die vis nog eens in mijn mond en pakte wat vissaus en toen kon ik er wel aan ontsnappen. Bij Sanda duurde die proef veel langer. Hij had er echt moeite mee.”
Daarna ging het snel fout, aldus V.D. "Sanda maakte een geluid, het was als een woord dat geen context had. Wij zijn op hem beginnen inpraten: 'Komaan, Sanda.' Ik denk dat dat een punt was waarop het echt fout begon te gaan. Na die visproef kon ik ook niet meer logisch nadenken. Ik begon zinnen te maken die geen logisch verband hielden. Maar ik denk dat het bij Sanda een veel groter effect had. Hij heeft meer visolie gedronken."
"We waren met drie aan het verkleumen. Sanda was niet meer Sanda. Hij had niet meer het besef waar hij was. Hij was de situatie aan het ondergaan."
'Het is opmerkelijk hoe zeer Sanda plots verbeterd was'
Ook van V.D. wordt uitleg gevraagd over de professor geneeskunde, die de Reuzegommers aansprak op een parkeerterrein in Leuven. Rechter: “Heb je die mevrouw gezien?”
V.D.: “Ik heb haar niet gezien, maar wel gehoord. We zaten heel de tijd met ons gezicht naar beneden. Ik weet enkel dat ze er was en dat ze vroeg naar de toestand van ons drie. C. heeft dan aan Sanda gevraagd of hij oké was. Sanda zei: ‘Jaja, ça va.’ Die mevrouw heeft aan mij ook gevraagd of het in orde was. Het klinkt heel onnozel, maar zoals ik al zei: ‘We wilden die doop echt verderzetten.’”
V.D. geeft ook meer details over de rit naar Vorselaar. Onderweg moet de BMW X3 met Reuzegommers J.S. (Flodder) en T.G. (Shrek) en de schachten erin meerdere keren stoppen.
V.D.: “We zijn gestopt omdat Sanda braakneigingen vertoonde. Toen we op die plek aankwamen, toonden ze ons een stuk dat zompig was. We hebben daar dan de put gegraven. Sanda heeft één keer zijn spade in de grond gestoken. Uiteindelijk was het duidelijk dat het geen zin had dat Sanda zou meedoen. Hij was niet in staat om te schuppen. Sanda is dan naar de blokhut gegaan met de twee anderen. Toen die put bijna gegraven was, keerden Sanda en de twee anderen terug. Het is opmerkelijk hoe zeer Sanda dan verbeterd was.”
Schacht V.D.: ''s Ochtends was er nog weinig respons bij Sanda'
De rechter vraagt V.D. naar de ochtend na de doopcantus, waar meerdere Reuzegommers op hen hadden geürineerd. De drie schachten werden wakker op het kot van Sanda Dia, met een helse kater en op een matras vol urine en braaksel.
V.D.: “Op dat moment zit je met je gedachten bij de doop. Je wil die drie dagen gewoon doorkomen.”
Rechter: “Moest je Sanda aanmoedigen?”
V.D.: “Ja, zo van: ‘Sanda, we zijn nu al tot hier geraakt.’ Bij Sanda was er toen nog weinig respons.”
Ook aan hem vraagt de rechter naar het moment toen de doop zich naar het parkeerterrein in Leuven verplaatste.
V.D: “De verplaatsing naar de parking ging moeizaam. We hebben hem (Sanda, red.) naar de parking moeten ondersteunen. C. (de andere schacht, red.) en ik hebben elkaar moeten afwisselen. Af en toe zakte hij wat weg. Dan hebben we hem moeten aanmoedigen. ‘Komaan Sanda, wakker worden.’”
Eerste schacht aan het woord: 'Sanda was een geweldige kerel'
De zitting hervat met het verhoor van de twee schachten die de doop wel overleefden. De eerste die aan het woord komt, is V.D. (23). Ook met hem overloopt de rechter het hele ritueel van A tot Z. Maar V. wil eerst ook zijn medeleven betuigen aan de familie. “Ik kende Sanda maar enkele maanden, maar dat was al genoeg om te zien wat voor een geweldige kerel hij was.”
V.D. is burgerlijke partij in deze rechtszaak, maar kwam door de zaak ook in woelige waters terecht. Zo werd hij een tijdlang geschorst door de KU Leuven.
Onduidelijkheid rond discussie over ziekenhuis
Een van de vragen waar nog geen duidelijk antwoord op is gekomen, is wie niet wilde dat Sanda Dia naar het ziekenhuis werd gebracht. De verklaringen van de jongeren hierover spreken elkaar tegen.
Vrijdag had M.P. (18) alias Ketter, die in 2018 geneeskundestudent was, in de rechtbank gezegd dat hij aan andere leden van de studentenclub duidelijk moest maken dat Sanda Dia naar het ziekenhuis moest toen de doop misliep. "Dat was initieel niet eenvoudig", zei hij.
Wie overtuigd moest worden, is minder duidelijk. M.G. (24) alias Kletsmajoor kreeg vanmiddag de vraag of hij zich verzette tegen het vervoer naar het ziekenhuis. Een andere Reuzegommer zou dat hebben verklaard. Kletsmajoor reageerde dat hij de discussie "grotendeels gemist" heeft, omdat hij in de wagen zat waarin Sanda Dia was gelegd om hem te verwarmen.
Verschillende beklaagden gaven al aan dat ze de ernst van de situatie destijds niet beseften.
De zitting herbegint nu met het verhoor van de twee schachten die samen met Sanda Dia aanwezig waren op de doop.
Welke indruk maakten de Reuzegommers? 'Ze hebben goed gestudeerd'
Alle 18 Reuzegommers die zich moeten verantwoorden voor de dood van Sanda Dia zijn gehoord. De beklaagden hebben vooraf goed afgesproken wat ze zullen zeggen (en wat niet), ziet justitiejournalist Douglas De Coninck, die in de rechtszaal aanwezig is. "Ik heb zelden verdachten zo goed ingestudeerd naar een proces zien komen."
Beeld BELGA Discussie over foto van bewusteloze Sanda Dia
Er is discussie over het tijdstip van de foto van Sanda Dia die bewusteloos in het gras ligt. Randi nam de foto en postte hem om 20.18 uur in de WhatsApp-groep Ruziegom. De speurders plaatsten de foto op hun tijdslijn van de feiten om 19 uur, maar daar is al langer discussie over. Een van de Reuzegommers vraagt het woord en stelt voor dat Randi uitlegt om hoe laat de foto genomen is.
Randi: “Ik heb die foto genomen na de proef met de visjes en die is pas om zeven uur begonnen. Die foto is van veel later, maar ik kan er geen exact uur op zetten.”
Sven Mary: “Ik denk dat het zo is dat die foto later moet genomen zijn.”
John Maes, advocaat van Randi: “De foto is in de groep gezet na acht uur. Het was een te vroege conclusie van de politie om te besluiten dat die foto om zeven uur is genomen.”
De zitting wordt nu gepauzeerd.
Randi: 'Ik vroeg waarom er zolang werd getreuzeld'
Randi, een van de jongeren, lijkt iets openhartiger in zijn getuigenis dan de meeste andere Reuzegommers, al spreekt hij heel stil en traag.
Rechter: “U heeft hem druivensuiker gegeven. Maar hij kon het niet meer tot zich nemen. Het viel uit zijn mond. Was was jij aan het doen?”
Randi: “Ik ben wat pintjes gaan drinken en chips gaan eten. Toen ik wegging aan de put was alleen A.G. (Janker, red.) daar nog. Zoals ik al zei: ik vond er niets plezants aan om mensen vieze dingen te zien eten en overgeven. Ik heb mij afzijdig gehouden. Toen ik Sanda aan het vuur zag liggen, waren ze hem warme kleren aan het aandoen. Ik ben toen naar A.G. en M.P. (Ketter, de student geneeskunde, red.) gelopen om te vragen wat er aan de hand was. Zij vonden dat het toch anders was dan wat er vroeger gebeurde tijdens de doop. Ze zeiden dat we met hem naar het ziekenhuis moesten. Dan vroeg ik waarom er zolang werd getreuzeld.”
Sven Mary, advocaat van de familie, neemt het woord en vraagt Randi waarom hij foto’s heeft genomen van het verhoor van een andere Reuzegommer. Randi: “Het was niet doelbewust om iets te kunnen instuderen of zo.”
Randi: 'We lachten omdat hij gevallen was'
Randi vertelt over hoe de schachten moesten rondkruipen aan de put in Vorselaar.
Randi: “Ik had een koplamp bij, dat was het enige licht dat er toen was. Een schacht kroop de verkeerde kant uit. Sanda is toen een tweede keer gevallen. We waren er nog om aan het lachen. Ik heb daar dan een foto van getrokken.”
Het gaat om een later in de WhatsApp-groep gedeelde foto waarvan wordt aangenomen dat het de laatste is van Sanda Dia. De jongen was volgens het college van gerechtsdeskundigen op dat ogenblik min of meer stervende.
Randi: “Toen ik vertrok aan de put waren ze alle drie aan het bibberen. We hebben toen gezegd dat ze moesten volhouden.”
Rechter: “Wat waren de laatste woorden die u sprak aan de put?”
Randi: “We waren toen met hem aan het lachen met het feit dat hij gevallen was.”
Rechter: “Hij kon nog lachen, bent u daar zeker van?”
Randi: “(Stilte)”
Randi: 'In totaal vijftien emmers gegooid'
Randi en de andere shoppers keerden pas laat in de namiddag terug naar de blokhut in Vorselaar.
Randi: “Toen wij aankwamen zat Sanda al in de put en leek er niets aan de hand te zijn. Na het uitladen van de auto zei iemand dat er nog een papje gemaakt moest worden. Ik heb dat dan gedaan en dat aan de schachten gegeven. Het waren olijven in blik, pepers, chilisaus, hondenvoer en water.”
De rechter: “En dat wordt dan gemixt?”
Randi: “Ja.”
De rechter: “En dat moet dan opgegeten worden?”
Randi: “Ik heb dat in kleine flesjes gedaan. Ik heb die dan achtergelaten. Ik weet niet of ze die hebben opgegeten. Ik heb ook een emmer gegooid naar de schachten tijdens de ‘blitzkrieg’. In totaal zijn er zo’n vijftien emmers gegooid.”
Randi zegt dat hij op zeker ogenblik braakneigingen kreeg, alleen al door wat hij bij de schachten zag en rook.
Randi: “Iemand was ook een jointje aan het roken. Ik heb daarmee meegedaan.”
Randi: 'Ik leef elke dag met spijt en schaamte'
De laatste Reuzegommer die aan het woord komt is W.P. (23), alias Randi. Ook hij begint met zijn spijt te betuigen over wat er gebeurd is naar de familie toe. “Ik leef elke dag met spijt en schaamte.”
Over de buitendoop zegt hij: “Ik kwam zo laat mogelijk aan en ging zo snel mogelijk weg. Er zijn wel meer mensen die hier net als ik niets plezants aan vinden, maar niemand is ooit rechtgestaan om te zeggen: ‘Waar zijn wij hier mee bezig?’”
Tijdens de doop was hij vooral bezig met vlees te gaan kopen voor een barbecue die uiteindelijk niet zou doorgaan - eerst bij gebrek aan stroom voor de elektrische barbecue en uiteindelijk vanwege Sanda Dia. Hij ging daarvoor ook ingrediënten kopen voor de ‘papjes’ die zouden worden klaargemaakt voor de schachten.
Randi: “Ik denk dat de bidon vissaus in korting stond. In mijn jaar waren dat flessen. J. zei: ‘Dat is hetzelfde.’”
Ook Kletsmajoor weet niets over geprek met professor: 'Ik was de wagen gaan halen'
De rechter lijkt het steeds lastiger te krijgen met de ontwijkende antwoorden die ze ook vandaag weer krijgt van de Reuzegommers.
Rechter: “U weet in welke toestand Sanda was. Kon hij nog beslissen over verder deelnemen?”
Kletsmajoor: “Ik ben Sanda niet zelf uit de put gaan halen, dus…”
Het openbaar ministerie gaat ook bij Kletsmajoor in op het gesprek met de geneeskundeprofessor.
Kletsmajoor: “Ik was de wagen gaan halen en ik viel volledig uit de lucht toen ik hierover hoorde. Ik had daar geen weet van.”
Een van de advocaten van de burgerlijke partijen neemt het woord: “Nog een laatste vraag: bent u een racist?
Kletsmajoor, na enkele seconden nadenken: “Neen.”
De advocaat: “Hoe verklaart u dan de video over ‘handjes kappen’ op uw gsm?”
Kletsmajoor: “Die video stond op mijn gsm, inderdaad. Ik denk niet dat dat van mij een racist maakt.”
Kletsmajoor: 'Beste oplossing leek verwarming in auto aan te zetten'
Kletsmajoor wordt ondervraagd over het moment dat duidelijk werd dat Sanda Dia in de problemen kwam.
Kletsmajoor: “We zaten aan het kampvuur toen ik merkte dat er iets misging. Het jaar daarvoor had V.K. (Pronker, red.) dat ook gehad. We dachten dat de beste oplossing was om in de auto de verwarming aan te zetten en kleren te wisselen. Dus dat hebben wij gedaan.”
Rechter: “En hoe was de toestand van V.K. toen, reageerde die nog?”
Kletsmajoor: “Zo goed als niet.”
Rechter: “Op welk moment is beslist om met Sanda naar het ziekenhuis te gaan?”
Kletsmajoor: “Er werd gezegd: 'Het is genoeg, we gaan naar het ziekenhuis.' Ik heb de discussie gemist omdat ik in de auto zat met de verwarming op en de deuren dicht.”
Rechter: “U moet toch een mening hebben gehad? U herinnert zich uw houding toch nog?”
Kletsmajoor: “We waren zo druk bezig met de zorgen voor Sanda dat we niet hebben deelgenomen aan het gesprek.”
Rechter: “Was Sanda Dia aan het reutelen? Merkte u dat daar al een soort doodsstrijd bezig was?”
Kletsmajoor: “Dat denk ik niet. Dan hadden we meteen ingegrepen. Maar Sanda maakte inderdaad geluiden.”
Rechter: “Heeft V.K. (Pronker, red.) ook die geluiden gemaakt?”
Kletsmajoor: “Dat kan ik me niet herinneren.”
Kletsmajoor: 'Voor mij is het leven 180 graden veranderd'
De namiddagzitting begint met de getuigenissen van de twee Reuzegommers die nog niet aan het woord zijn geweest, W.P. (23) alias Randi en M.G. (24) alias Kletsmajoor.
Op de iPhone van Kletsmajoor werd tijdens het onderzoek een filmpje teruggevonden waarop te zien is hoe een Afrikaanse bedelaar wordt belaagd en toegezongen: "Handjes kappen, de Congo is van ons."
Kletsmajoor steekt van wal door te spreken over hoe zijn leven veranderd is. Kletsmajoor: “Voor mij is het leven 180 graden veranderd. Van een vrij sociaal persoon, ben ik in een vrij ingetogen persoon veranderd. Na het afstuderen en het beginnen werken ben ik er even met de rugzak op uitgetrokken om deze zaak een plaats te geven. Ik had meteen door dat Sanda een fantastische kerel was, dat maakte het eens zo moeilijk.” Ook Kletsmajoor biedt de familie zijn verontschuldigingen aan.
Kletsmajoor was er niet bij toen de groep in Leuven werd aangesproken door de professor geneeskunde. Hij moest een auto gaan halen. “Ik ben op dat parkeerterrein maar heel even gebleven”, zegt hij.
Kletsmajoor minimaliseert zijn rol bij het doopritueel. Over de emmers water die de Reuzegommers gegooid hebben en het zwemmen in de beek, zegt hij: “Ik was daar niet bij.” Op zeker ogenblik laat hij zich ontvallen dat het zwemmen “bijdraagt tot het wegkrijgen van de geur in de kleren van de schachten”.
Over het verloop van de doop: “Wij voerden uit wat we zelf beleefd hadden. Nu vraag je jezelf af: ‘Waarom vond dat effectief plaats?’ Ik heb daar geen antwoord op. Wij zagen dat, en wij kopieerden dat.”
Rechter: “Het is een traditie, zegt u?”
Kletsmajoor: “Exact.”
In de rechtszaal zijn opnieuw alle stoelen bezet. Heel wat studenten rechten proberen het proces te volgen en sommigen doen dat rechtstaand in deuropeningen.
Flodder: 'Ook ik zei: 'Dan gaat hij nu naar het ziekenhuis''
In enkele verklaringen werd Flodder aangewezen als een van degenen die zich verzetten tegen het plan om Sanda Dia naar het ziekenhuis te brengen, maar dat ontkent hij: “Het was maar een korte discussie en ook ik zei: ‘En dan gaat hij nu naar het ziekenhuis.’”
Flodder was de laatste getuige van de voormiddag. De zitting wordt hervat om 14 uur.
Ook Flodder weet niets van gesprek met geneeskundeprof: 'Ik heb dat net gemist'
De volgende Reuzegommer die aan het woord komt, is ‘Flodder’ (J.S., 25). Rafiki loopt ondertussen vlug de rechtszaal uit, gevolgd door zijn advocaat.
Flodder is de zoon van een Antwerpse magistrate. Omwille van die band hevelde het Hof van Cassatie het onderzoek begin 2019 van Turnhout naar Hasselt, tot onvrede van de advocaten van de familie Sanda toen.
Ook Flodder zegt dat hij niets afweet van het gesprek met de geneeskundeprofessor op het parkeerterrein in Leuven: “Ik heb dat net gemist.”
Flodder vertelt dat de Reuzegommers de drie schachten aan het werk hebben gezet op de dooplocatie in Vorselaar, om de put te graven, waar de schachten later proeven in ijskoud water moesten afleggen.
Flodder: “Sanda was daar niet toe in staat vanwege zijn kater. Ik heb de andere twee laten scheppen en heb hem op een bank laten zitten. We hebben hem Ice Tea en een half broodje gegeven. Na een tiental minuten zei hij dat het weer ging en is hij teruggegaan naar de andere jongens.”
Rechter: “Tien minuten, dus dat was een wonderbare genezing?”
Flodder: “Hij had duidelijk nog altijd een kater.”
Flodder bevestigt zo wat de vader van Sanda eerder vanuit het publiek riep tijdens de getuigenis van Shrek.
Muis in blender
De rechter vraagt Flodder naar de proef met de muis. Tijdens de doop heeft hij zich beziggehouden met het blenden van een muis, waar de schachten dan stukjes van moesten opeten.
Flodder: “Ik deed de muis in die blender, maar om de een of andere reden lukte dat niet.”
Rechter: “Is dat de bedoeling, een muis blenden?”
Flodder: “Ik gaf de blender door aan J.V. Dan heeft hij geprobeerd om die muis te blenden.”
Rechter: “Daar werd dan vissaus bij gedaan? Hoe reageerden de schachten?”
Flodder: “Ik heb dat niet gezien.”
Rechter: “Het lijkt mij eigenaardig om vol overtuiging een muis te blenden en er niet op te letten hoe de schachten reageren.”
Rafiki: 'Ik heb op een bepaald moment alles verwijderd. Een paniekreactie'
Rechter: “Dus zij vertrekken naar het ziekenhuis, en dan gaat de doop voor de twee anderen gewoon verder?”
Rafiki: “Ik zou een antwoord kunnen verzinnen, maar ik denk dat ik de harde waarheid moet zeggen. Wij hadden geen besef van de situatie. Ik vond het erg om de twee anderen de kans te ontzeggen om hun doop af te maken.”
Video
Openbaar ministerie: “U heeft een video gemaakt over het moment waarop Sanda uit de put is gehaald. Wat was daar de bedoeling van? Waarom heeft u dat verwijderd?
Rafiki: “Ik heb op een bepaald moment alles verwijderd. Dat was een paniekreactie.”
Openbaar ministerie: “De politie heeft ook chats gevonden bij u, waarin sprake was over wat jullie zouden doen met de gsm van Sanda.”
Rafiki: “Ik wist niet eens dat die gsm bij mij was. Maar die gsm lag inderdaad op mijn kot. Ik ben die uiteindelijk bij zijn ouders gaan afgeven.”
Kot
Sven Mary vraagt Rafiki naar het opkuisen van het kot, op een nacht na de doop. Rafiki ontkent dat hij ooit op dat kot is geweest, anders dan in de media is bericht.
Rafiki: “Ik stuurde wel een bericht: ‘Is dat kot zo ranzig?’ Ik verwachtte niet dat er buiten het afplakken van de kraan nog zoveel gebeurd kon zijn.”
Sven Mary vraagt Rafiki of het klopt dat hij in 72 jaar Reuzegom het eerste lid was met Afrikaanse roots.
Rafiki: “Ik denk dat de eerste senior met Afrikaanse roots ergens in de jaren tachtig was. Ik denk dat het ermee te maken heeft dat de meeste mensen in Leuven wit zijn.”
Mary vraagt nog naar de betekenis van zijn studentenbijnaam. Eerder heeft Rafiki al gezegd dat zijn naam ‘de vriendelijke’ betekent.
Rafiki: “Ik weet waar u op alludeert. De andere betekenis is ook de aap van de leeuwenkoning.
Zijn eigen advocaat vraagt Rafiki of hij zich tijdens zijn eigen doop geviseerd voelde.
Rafiki: “Als er een zwarte aanwezig is in het studentenleven, dan gaat dat rond. Er wordt over gepraat, maar ik voelde me aanvaard binnen de club. Ik was eigenlijk de lieveling. Ik heb daar nooit problemen mee gehad.”
Rafiki: 'Sanda zei: 'Ik zie niets.' Dat is het moment waarop ik dacht: 'Dit klopt niet''
Rafiki is met de trein gereisd naar de dooplocatie in Vorselaar. Hij is opgehaald met de auto. Rafiki: “In de auto heeft iemand gezegd dat de toestand van Sanda slechter was dan van de andere twee.”
Hij zegt dat hij met Aquarius en Ice Tea naar de schachten is gegaan. De drank moest volgens Rafiki dienen als oppepper, die de schachten kregen ten tijde van de visproef.
Rafiki: “Ik zag duidelijk dat Sanda niet kon oriënteren waar de fles was. Ik dacht dat het kwam omdat tegen schachten was gezegd dat ze nooit in de ogen mochten kijken van de leden. Ik kan het enkel beschrijven als een lispelende zatte man, zo zei Sanda: “Ik zie niets”. Dat is voor mij het moment geweest waarop ik dacht ‘Dit klopt niet’.”
Volgens Rafiki was het de eerste keer dat een schacht tijdens de doop aangaf dat hij niet meer kon zien: “Ik heb toen we het initiatief genomen om er iemand bij te roepen.”
Rafiki betekent volgens Rafiki “de vriendelijke” en was dat ook de rol die hij tijdens de doop altijd moest vervullen, met daarbij ook “het aankondigen van het fake einde”, later op de avond.
Rechter: “Was u erbij toen Sanda uit de put is gehaald?”
Rafiki: “Ik weet nog dat M.P. (Ketter, geneeskundestudent, YV/DDC) bepaalde testen met hem heeft gedaan. Hij moest iets doen met zijn handen. Hij moest rondwandelen rond de put. Hij heeft toen een kwartdraai gemaakt en is gevallen, dat is een beeld dat ik me nog herinner.”
Rechter: “En dan?”
Rafiki: “Dan heeft M.P., denk ik, gezegd, dat hij naar het vuur moest gaan. Ik was toen aan het doorflippen. Waar ik het heel moeilijk mee heb, is dat gevoel van machteloosheid. Naar het ziekenhuis brengen? Hoe gaan die dat vinden? Ik had zelf geen rijbewijs. Ik dacht op een gegeven moment: ‘Kom, ga gewoon naar dat ziekenhuis.’”
“Dan kwam iemand anders tegen mij zeggen: ‘Doe even rustig.’ Een andere schacht hebben ze ooit in de auto gelegd met de verwarming vollenbak en toen is het goed gekomen.”
Beelden van de blokhut in Vorselaar, waar het tweede luik van de fatale doop van Sanda Dia plaatsvond.Beeld DPG Chaos, verwarring en hoog oplopende emoties: de tweede procesdag tot nog toe in een notendop
- Vandaag vindt de tweede zittingsdag van het Reuzegom-proces plaats. De aanvang verliep chaotisch: omdat de rechter vrijdag voorstelde een aanklacht te herkwalificeren, werd de zitting vandaag verschillende keren geschorst.
- Na het verdere verhoor van de beklaagden, het pleidooi van het openbaar ministerie en nadat de burgerlijke partijen aan het woord zijn geweest, worden de debatten geschorst tot volgende week. Dat moet de advocaten voldoende tijd geven om hun conclusies neer te leggen.
- Tijdens het verhool van Shrek liepen de emoties hoog op bij de vader van Sanda Dia. 'Je liegt', riep hij, alvorens de zaal enkele minuten te verlaten.
- Ook andere Reuzegommers komen nu aan het woord.
We sturen dadelijk een update. Schrijf u in op onze lunchnieuwsbrief en blijf op de hoogte van het belangrijkste nieuws.
Rafiki: 'Ik ben laf geweest'
De volgende Reuzegommer die aan het woord komt is Z.B. (25), alias Rafiki. Hij was tot Sanda het enige niet-witte lid van de club.
Z.B. klinkt aangeslagen: “Ik vind van mezelf dat ik echt laf ben geweest.”
Hij heeft intussen zijn rechtenstudies voltooid aan de VUB. Hij bleek bij geen enkel advocatenkantoor welkom voor een stage. Maar heeft ondertussen in een andere sector werk gevonden.
Ook Rafiki spreekt over het vals gevoel van veiligheid dat de Reuzegommers hadden, omdat de doop in het verleden ook hard was. Op zijn eigen doop heeft er iemand op zijn hoofd geplast.
Rafiki: “Pas toen die op mijn achterhoofd plaste, zei ik: ‘Wat is er mis met u?’ Om maar te tonen hoezeer je grenzen vervagen.”
Rafiki: “De studentenclubs van nu zijn bijna niet veranderd.”
Pronker: 'Ik vroeg: 'Wat moeten we doen?' Hij zei: 'Ziekenhuis''
Pronker zegt het begin van de discussie over het overbrengen van Sanda Dia naar het ziekenhuis niet te hebben gevolgd. Hij was met A.V. (Sondage) op weg naar de frituur, en keerde terug naar de blokhut na een telefoontje van Zaadje.
Sven Mary: “Ik las dat u het was die voorstelde om Sanda naar het hospitaal te brengen.”
Pronker: “Ik kwam aan de blokhut aan en de eerste die ik daar zag, was M.P. (Ketter, geneeskundestudent). Ik vroeg hem: ‘Wat moeten we doen?’ Hij zei: ‘Naar het ziekenhuis.’ Binnen de groep zeiden ze dat ik niet zoveel druk mocht leggen op één persoon en dat het een beslissing van de groep moest zijn.’ Ik vroeg nogmaals aan M. wat we moesten doen. Hij zei: ‘Ziekenhuis.’ Dan ben ik in de auto gestapt en vertrokken.”
Rechter: “Waarom heeft men u teruggeroepen?”
Pronker: “Ik heb zelf de telefoon niet opgenomen. A.V. zei dat we moesten terugkeren.”
Pronker: 'Dit heeft impact op mijn hele familie. We hebben dreigbrieven gekregen'
De volgende Reuzegommer die aan het woord komt is V.K. (24), alias Pronker. Hij bestuurde de BMW waarmee Sanda Dia die avond naar het ziekenhuis werd overgebracht. Ook hij vat aan met excuses aan de familie Dia.
Pronker probeert zijn rechtenstudies voort te zetten aan een andere universiteit dan de KU Leuven, maar kan dat enkel van thuis doen “omdat ik merk dat ik in de les niet meer welkom ben”.
Pronker: “Het heeft impact op mijn hele familie. Wij hebben dreigbrieven gekregen, ook mijn broers.”
Pronker heeft niet deelgenomen aan dag 1 van de doop. Tijdens de rozenverkoop op dinsdag zamelde hij het geld in en zette alles klaar voor de cantus.
Ook Pronker was er bij toen de Reuzegommers de volgende dag bij hun vertrek uit Leuven werden aangesproken door de professor geneeskunde. Janker wees hem aan als degene die de vrouw zou hebben wijsgemaakt dat hij zelf student geneeskunde was en dat de doop op z’n einde liep.
Pronker: “Het enige wat ik me herinner is dat die vrouw is aangekomen. Ze wou in haar garage zijn, waardoor we de jongens verplaatst hebben. Toen ze vertrok, vroeg ze wat er aan het gebeuren was. Ze zei: “Zou ik eens mogen controleren?” Ze heeft toen met de jongens gepraat. Er zijn wat vragen gesteld. Ze is dan in haar auto gestapt en weggereden.”
Openbaar ministerie: “L.L. (Strontvlieg, DDC/YV) heeft verklaard dat die vrouw door u met een smoesje is weggestuurd.”
Pronker: “Ik kan alleen maar verklaren wat ik eerder gezegd heb.”
Openbaar ministerie: “U was een van de initiatiefnemers voor de brief met excuses.
Pronker: “Ja, ik wou in contact komen met de ouders. Ik wou iets sturen, een brief. Met drie zijn we beginnen nadenken over die brief. Ik wilde die graag opsturen, maar er kwam tegenkanting. Dus heb ik iets anders gedaan. Ik ben kaartjes in de bus gaan steken en ik heb elk jaar een wandeling georganiseerd, waarbij we ook bloemen neerleggen.”
Protput: 'Ik ben ook buiten bewustzijn geweest op mijn doop'
Protput over zijn eigen doop: “Ik ben zelf ook uit de put gehaald toen ik onderkoeld was tijdens mijn schachtenjaar. Ik ben ook buiten bewustzijn geweest. Ik heb initieel niet stilgestaan bij hoe ernstig het toen was. [...] Met mij hebben ze toen gewandeld, hebben ze mij verteld. Maar ik weet het niet, want ik was buiten bewustzijn. En ik hoorde dat ze mij bij het vuur hebben gelegd.”
Rechter: “En de doop is dan voortgezet?”
Protput: “Ja.”
Rechter: “Kon je stoppen?”
Protput: “Het mag onnozel zijn, maar uiteindelijk ben je wel trots dat je die doop hebt doorstaan en dat iedereen erdoor geraakt.”
Rechter: “Ik probeer te begrijpen waarom je een ander aandoet wat je zelf niet leuk vond.”
Protput: “Ja, dat vraag ik me nu zelf ook af.”
Rechter: “Is dat gewoon om stoer te doen ten aanzien van de groep?”
Protput, na wat aarzelen: “Dat weet ik niet.”
• Snel op de hoogte blijven? Download de app van De Morgen en krijg meteen een bericht bij belangrijk nieuws
• Lees alle berichtgeving van De Morgen in het dossier over het proces-Reuzegom
• ‘Snelweg naar een collectieve veroordeling’: verandert een tussenkomst van de rechter de inzet van het Reuzegom-proces?
• De Whatsappgesprekken bij Reuzegom:‘Het moest er ooit van komen. Eigenlijk zijn wij toch maar apen met dat dopen, hé?’
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
