Na het fiasco Mechelen-Boortmeerbeek: hoe pak je zo'n fusie aan?

"De burgers moeten aan de basis liggen van een fusie." Dat zegt Bart Van Herck in "Laat". Hij is met zijn bureau Idea Consult als adviseur betrokken bij een heleboel Vlaamse fusies: "Dat gaat van voorverkennen tot de begeleiding van toch een mega-veranderingstraject, zo mag je een fusie toch wel noemen, tot de communicatie." Volgens hem is het in Mechelen en Boortmeerbeek misgelopen bij de voorverkenning.

"Er zijn veel kansen, maar het is niet enkel rozengeur en maneschijn", zegt Van Herck over fusies. Voor je aan een fusie begint, is het volgens Van Herck belangrijk om te onderzoeken of die wenselijk is. Wordt de burger er op lange termijn beter van? Die vraag wordt soms overschaduwd door het financiële voordeel van een fusie. Dan neemt de Vlaamse overheid een deel van eventuele schulden op zich, een bedrag dat kan oplopen tot 50 miljoen euro. "Maar de financiële bonus is eenmalig, daarna moet je het kunnen redden met eigen middelen."

Bij de fusie tussen Mechelen en Boortmeerbeek was Van Herck niet betrokken, maar het valt hem op hoe snel het is gegaan: "De communicatie heeft misschien een aantal mensen verrast, het is ook niet de meest evidente fusie." Toch is het voortraject en de gewenning aan het idee van een fusie belangrijk om die te doen slagen, zegt Van Herck.

Van Herck organiseert ook infomomenten voor burgers, wanneer hij bezig is met een voortraject. Een goede gewoonte, vindt hij zelf, om zo de burger dichter te brengen bij de uitdagingen waar hun gemeente voor staat. Zo'n onderzoek geeft de burger tijd om aan het idee te wennen, voor de principiële beslissing. 

Wanneer de burgers mee zijn in het verhaal, zijn medewerkers van de gemeenten nog een ander paar mouwen. Dat blijkt uit een bevraging bij de burgemeesters van de zeven fusies uit 2019. "De medewerker is degene die het meeste aandacht nodig heeft, volgens die burgemeesters", zegt Van Herck. Hij legt het uit in de video hieronder.

Van Herck verwacht een sneeuwbaleffect na het fiasco van Mechelen-Boortmeerbeek. "Het zou wel eens kunnen dat door dit te zien, inwoners zich meer gaan roeren in het debat. Ik vermoed dat gemeenten voorzichtiger gaan zijn, en aan burgers gaan proberen uitleggen dat het rationeel nodig is voor sterke lokale besturen."