Elon Musk, de rijkste man ter wereld, neemt voor 44 miljard dollar het invloedrijke platform Twitter over. Dat houdt de gemoederen flink bezig, niet in de laatste plaats op Twitter zelf. Is het een goede zaak dat Elon Musk Twitter de nieuwe eigenaar van Twitter wordt, of is het juist een gevaarlijke ontwikkeling dat een excentrieke miljardair zoveel invloed kan uitoefenen?

Musk betaalt 44 miljard dollar voor het medium en Twitter wordt een privébedrijf. Je zou het op z’n minst obsceen kunnen noemen dat iemand zoveel geld op tafel legt voor zijn nieuwe hobby. Dat schiet bij veel mensen in het verkeerde keelgat. Maar belangrijker is de vraag wat er verandert aan Twitter nu het eigenzinnige bedrijf een nieuwe eigenaar heeft? Gaat Musk de problemen van Twitter oplossen of worden die juist groter door de nieuwe eigenaar?

Hoewel Twitter commercieel veel minder succesvol is dan concurrenten als Facebook en TikTok heeft het medium tegelijkertijd een stuk meer invloed dan die concurrenten als het gaat om belangrijke zaken als nieuws en politiek. Voor zowel journalisten als politici is Twitter vrijwel onmisbaar.

Twitter heeft altijd een moeizame verhouding gehad met de eigen verantwoordelijkheid, net als ander sociale media. Tijdens een crisis is Twitter vaak de snelste en betrouwbaarste informatiebron die er is. Maar Twitter is ook al lang een broeinest van complotdenkers, online haat, bedreigingen en beïnvloeding door trollenlegers uit dubieuze landen. Dat werd te lang genegeerd. Het meest opvallende is misschien wel het handige gebruik van Twitter door voormalig president Trump die eindeloos leugens de wereld in kon pompen. Die zonder Twitter mogelijk zelfs geen president was geworden in 2017.

Twitter bestrijdt nepaccounts en voorziet gevaarlijke desinformatie van een label

De laatste jaren is er wel wat veranderd. Twitter is eindelijk de eigen voorwaarden gaan handhaven. Zelfs het account van Trump werd geblokkeerd toen hij via Twitter bijdroeg aan de bestorming van het Capitool, kennelijk was dat de grens. Twitter bestrijdt tegenwoordig actief nepaccounts en tijdens de Covid-pandemie werd gevaarlijke desinformatie voorzien van een label. Volgens critici zaagt Twitter hiermee aan de poten van de vrijheid van meningsuiting.

Dat is natuurlijk onzin. Ten eerste heeft Twitter niet voor niets gebruikersvoorwaarden, ten tweede is vrijheid van meningsuiting niet absoluut. Twitter was juist laat met ingrijpen. Vrijwel iedereen begrijpt dat strafbare zaken moeten worden aangepakt. Niemand zit te wachten op kinderporno, bedreigingen en gewelddadige content. Datzelfde zou ook vanzelfsprekend moeten zijn voor racisme en hatespeech, óók als het gaat om politici met miljoenen volgers.

De comeback van @realdonaldtrump wordt al gevierd

Over dat laatste denkt niet iedereen hetzelfde. In extreemrechtse en libertaire kringen wordt de overname van Musk vooralsnog met gejuich ontvangen. De verwachting (of hoop) is dat Twitter met Musk als eigenaar juist de teugels weer laat vieren. De mogelijke comeback van @realdonaldtrump wordt ook al uitgebreid gevierd. Die heeft overigens laten weten niet terug te keren, waarschijnlijk omdat hij nog worstelt met zijn eigen geflopte platform Truth Social.

Elon Musk heeft als zelfbenoemde vrijheidsstrijder in elk geval een hoop veranderingen aangekondigd. Niet vreemd als je bedenkt dat hij zo’n 20% van zijn vermogen investeert in het slecht presterende Twitter. Hij zou de algoritmes openbaar willen maken, bots willen bestrijden en gebruikers willen verifiëren. Vooral dat laatste is een opvallend voornemen waar extreemrechtse accounts met veel volgers juist de dupe van zouden kunnen worden. Het zou nepaccounts onmogelijk maken.

Zou dat betekenen dat hij ook anonieme accounts wil verbieden? Anonieme accounts zijn veel gebruikers een doorn in het oog. Omdat ze Twitter kwetsbaar maken voor bedreigingen en desinformatie. Maar daar staat tegenover dat zonder anonimiteit ook nuttige accounts in gevaarlijke landen en bijvoorbeeld klokkenluiders zich niet meer veilig zouden voelen op Twitter. Mogelijk valt daar een technische oplossing voor te verzinnen.

Musks trackrecord is niet zo best

Heeft Elon Musk wel het karakter om de verantwoordelijkheid te dragen voor een belangrijk medium als Twitter? Hij zegt dan wel te staan voor de vrijheid van meningsuiting, maar zijn eigen trackrecord is niet zo best. Klokkenluiders bij Tesla werden bedreigd en geïntimideerd naar aanleiding van berichten over racisme en slechte werkomstandigheden. Kennelijk is niet elke mening even vrij. Hoe kan Musk de veiligheid garanderen van medewerkers van Twitter en kritische gebruikers? Musk heeft Twitter regelmatig gebruikt om de koers van crypto en aandelen te beïnvloeden, niet bepaald verantwoordelijk gedrag. Is het wenselijk dat de rijkste man ter wereld zich gedraagt als trol op de website waar hij zelf eigenaar van is?

Twitter kwetsbaarder met slechts één eigenaar

En wat als de ambities van Musk verder gaan dan economische? Als Twitter straks een privébedrijf is, hoe kan hij dan garanderen dat hij niet gevoelig is voor geopolitieke beïnvloeding? Of heeft hij zelf misschien politieke ambities en heeft hij goed gekeken naar het handboek van Berlusconi en andere mediacraten? Vast staat dat Twitter kwetsbaarder is met slechts één eigenaar. Deze overname is in elk geval reden voor overheden om meer werk te maken van strengere regelgeving voor social media en big tech.

Het kan natuurlijk zo zijn dat de rijkste man ter wereld het invloedrijkste platform ter wereld gekocht heeft omdat hij een buitenkansje zag. Misschien weet hij Twitter daadwerkelijk te verbeteren en rendabel te maken en brengt hij het over een paar jaar weer terug naar de beurs. Maar het kan ook zo zijn dat de excentrieke en onvoorspelbare miljardair Twitter gekocht heeft om zijn vermogen om te zetten in macht, omdat rijkdom ook maar saai is.

Zoveel gekochte invloed is in ieder geval niet ongevaarlijk en reden genoeg om de ontwikkeling van Twitter en de nieuwe eigenaar kritisch te blijven volgen. Zowel op de website met het blauwe vogeltje als daarbuiten. Er is sowieso geen enkele reden om blij te zijn dat de rijkste man ter wereld het invloedrijkste social medium ter wereld gekocht heeft. Nou vooruit dan, misschien voor de huidige aandeelhouders die gaan cashen.

De auteur Wouter Louwerens is freelance journalist