LIVE OORLOG OEKRAÏNE. Woordvoerder van Pentagon geeft ongewoon emotionele persconferentie - "Bijna 1.200 lijken teruggevonden in gebied rond Kiev”

Rusland heeft in de bezette gebieden in het zuiden en oosten van Oekraïne honderdduizenden tonnen graan gestolen. Dat heeft Kiev gemeld.

"Vandaag hebben we meerdere bevestigde feiten dat een totaal van meerdere honderdduizenden tonnen weggevoerd is uit de regio's Zaporizja, Cherson, Donetsk en Loehansk." Dat heeft de Oekraïense viceminister van Landbouw Taras Visotskii gezegd op de Oekraïense televisie.

Het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken had Rusland er vrijdag al van beschuldigd graan gestolen te hebben in de bezette Oekraïense gebieden. 

Een Russische raketaanval heeft vandaag het vliegveld van de havenstad Odessa getroffen. Volgens het Oekraïense leger is daardoor de start- en landingsbaan zodanig beschadigd dat die voorlopig niet kan worden gebruikt.

Veertien Oekraïners, onder wie een zwangere vrouw, zijn bevrijd bij een nieuwe gevangenenruil met Rusland. Dat heeft Kiev aangekondigd, zonder details te geven over het aantal Russen die aan Moskou overgedragen werden.

"Vandaag zijn we overgegaan tot een nieuwe uitwisseling van gevangenen. Veertien van de onzen keren terug, zeven soldaten en zeven burgers. Een van de militairen is een vrouw die vijf maanden zwanger is." Dat heeft de Oekraïense vicepremier Irina Veresjtsjoek gemeld via berichtendienst Telegram.

In een interview met de BBC vrijdag had Veresjtsjoek Rusland ervan beschuldigd een groot aantal Oekraïense burgers "gedeporteerd" te hebben over de grens en hen te gebruiken als "gijzelaars". 

Slovakije en Polen hebben een akkoord bereikt over de overdracht van Slovaakse MiG-29-straaljagers aan Oekraïne. Dat hebben de ministers van Defensie van de twee landen bekendgemaakt in Bratislava.

Polen stemde ermee in het Slovaakse luchtruim te beveiligen met zijn Amerikaanse F-16's als de MiG's niet langer beschikbaar zijn, verzekerde de Slovaakse minister van Defensie Jaroslav Nad. Zijn Poolse ambtsgenoot Mariusz Blaczczak noemde het "volkomen normaal" dat het actieterrein uitgebreid werd.

Nad had aanvankelijk ontkend dat Slovakije kon ingaan op het Oekraïense verzoek om de MiG-gevechtsvliegtuigen af te staan. Slovakije wilde op lange termijn wel van de gevechtsvliegtuigen af omdat alleen technici uit het vijandige Rusland ze kunnen onderhouden. Tot nu waren ze echter onmisbaar omdat Slovakije nog wacht op de levering van F-16's die het land bij de VS besteld had. 

De mijnenjager Primula vertrekt maandag uit Zeebrugge om een formatie van oorlogsschepen in de Baltische Zee te vervoegen. Hij vervangt er de Lobelia, die donderdag teruggekeerd is.

Sinds de start van de Russische oorlog in Oekraïne heeft de NAVO zijn militaire capaciteit in het oosten van Europa fors opgedreven. België draagt ook zijn steentje bij. Een mijnenjager maakt deel uit van de flottielje SNMCMG1, er trokken 250 soldaten naar Roemenië en de missie van de F16's vanuit Estland werd verlengd en uitgebreid.

De SNMCMG1 bestaat momenteel uit drie mijnenjagers en staat onder bevel van een Estse officier. De schepen maakten van 25 tot 27 april een tussenstop in Turku (het zuidwesten van Finland) om er te oefenen met Finse eenheden. Nadien stonden oefeningen geprogrammeerd nabij de Finse archipel, een groep eilanden aan de ingang van de Botnische Golf. 

Polen stuurt meer dan 200 tanks van het Sovjet-type T-72 naar Oekraïne om zijn buurland te ondersteunen. Dat meldt het Poolse radionieuwsagentschap IAR. Het merendeel van de tanks is al op Oekraïens grondgebied.

Premier Mateusz Morawiecki bevestigde enkele dagen geleden al grote tankleveringen aan Oekraïne, zonder een exact aantal te noemen. Dat aantal is nu bekend. Eerder deze week verklaarde de Poolse president Andrzej Duda al dat Polen sinds het uitbreken van de oorlog 1,5 miljard euro aan militaire hulp heeft verstrekt aan zijn buurland. 

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky bedankte "Polen en het Poolse volk voor de ongekende steun aan Oekraïne en de Oekraïners". Hij doelde daarbij ook op de opvang van meer dan drie miljoen Oekraïners die uit hun thuisland gevlucht zijn. "Polen doet alles om de gevluchte Oekraïners zich thuis te laten voelen", klonk het.

Voor de traditionele militaire parade op 9 mei zal Rusland geen buitenlandse staatshoofden uitnodigen. Dat zegt het Kremlin.

De parade vindt plaats voor de 77ste verjaardag van de zege van de Sovjet-Unie in de Tweede Oorlog. "Maar deze keer is het geen jubileum", stelt Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov.

In het verleden waren er al edities zonder uitgenodigde staatshoofden. Anderzijds waren buitenlandse staatshoofden soms wel aanwezig op niet-jubileumvieringen. Aan de militaire parade op het Rode Plein in Moskou nemen ongeveer 11.000 soldaten deel. 

Reden dat er dit jaar geen buitenlandse staatshoofden en regeringsleiders zullen zijn, is niet in het minst de Russische oorlog in Oekraïne.  Niemand wil die steunen door in Rusland aanwezig te zijn. Ook westerse diplomaten in Rusland zullen een mogelijke uitnodiging afslaan. 

"Dit is onze feestdag, dit is een heilige feestdag voor heel Rusland en voor alle Russen. Maar buitenlandse leiders hebben we niet uitgenodigd", aldus Peskov.

De voorbereidingen voor de grootste militaire parade van Rusland zijn al aan de gang. Naast soldaten zal ook heel wat militair materiaal te zien zijn, zoals tanks en raketten. In het luchtruim zullen gevechtsvliegtuigen de letter Z vormen, het officiële symbool voor de Russische 'militaire speciale operatie' in Oekraïne. 

Wie in Rusland het woord oorlog gebruikt, riskeert vervolging. Er zijn al duizenden mensen opgepakt bij protesten tegen de oorlog. Kritiek op wat het leger doet in Oekraïne kan tot een celstraf leiden.

De Vlaamse regering geeft een subsidie van 400.000 euro aan Vluchtelingenwerk Vlaanderen voor de uitbreiding van een infolijn voor vragen rond de huidige vluchtelingenstroom.

Vluchtelingenwerk Vlaanderen en de vzw ORBIT kunnen met de subsidie extra hulpverlener-dispatchers in dienst nemen om bijstand en advies te geven aan personen in een crisissituatie. Ze doen dat in het Nederlands, Engels en Oekraïens. 

"Deze infolijn zorgt ervoor dat mensen met al hun vragen en problemen ergens terechtkunnen", zegt minister van Gelijke Kansen Bart Somers. "We doen dat op een zo laagdrempelig mogelijke manier. Mensen komen van de ene dag op de andere aan in een land dat zij niet kennen. Uiteraard zitten zij dus met ongelooflijk veel vragen."

Daarnaast geeft de Vlaamse regering ook een subsidie van 390.000 euro aan de regionale steunpunten voor vrijwilligers voor mensen op de vlucht. De vijf regionale steunpunten bieden omkadering en coördinatie aan de diverse burgerplatformen en vrijwilligersinitiatieven die ontstaan om mensen op de vlucht voor de oorlog te onthalen en te begeleiden. 

Sinds het begin van de Russische invasie op 24 februari zijn meer dan 5,4 miljoen Oekraïners hun land al ontvlucht. Dat blijkt uit een nieuwe stand van zaken van het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen (UNHCR). De afgelopen dagen stijgt het aantal Oekraïners dat op de vlucht slaat opnieuw lichtjes.

Op 28 april hadden 5.429.739 Oekraïners hun land ontvlucht. Dat zijn er 56.885 meer dan daags voordien. De exodus uit Oekraïne begon eind maart te vertragen, maar de afgelopen dagen ontvluchten weer meer Oekraïners hun land. De Verenigde Naties schatten dat dit jaar zowat 8,3 miljoen Oekraïners hun land zouden verlaten.

Daarnaast zijn er ook nog eens 7,7 miljoen intern ontheemden. Dat zijn mensen die hun thuis hebben verlaten en naar andere regio's in Oekraïne zijn gevlucht. 

Een eerste schip geladen met mais uit Oekraïne heeft vandaag de Roemeense haven Constanta verlaten, waarmee de graanexport uit het oorlogsland opnieuw op gang is gekomen. Dat meldt operator Comvex. Oekraïense zeehavens zijn geblokkeerd sinds de Russische invasie op 24 februari begon.

"Het schip met 70.000 ton mais aan boord lichtte het anker om 4.20 uur (1.20 uur GMT)", verklaarde de CEO van het bedrijf, Viorel Panait. Het 229 meter lange schip, de Unity T, vaart onder de vlag van de Marshalleilanden. Over de bestemming van de goederen gaf de topman geen informatie. "Dit is een zeer belangrijk moment dat aantoont dat Roemenië solidair is met het door oorlog verscheurde Oekraïne", aldus nog Panait, die zich op de borst klopte dat zijn bedrijf hiermee een "pioniersrol" vervult.

Roemenië heeft zich er de afgelopen weken toe geëngageerd de eigen haven- en spoorweginfrastructuur te verbeteren om zo de uitvoer uit Oekraïne, dat een 650 kilometer lange grens met Roemenië deelt, te vergemakkelijken. Voor de oorlog voerde Oekraïne via zijn havens maandelijks zo'n 4,5 miljoen ton landbouwproducten uit, goed voor wereldwijd 12 procent van de tarwe, 15 procent van de mais en 50 procent van de zonnebloemolie. Maar de Russische blokkade heeft "de facto onze export stopgezet", verklaarde de Oekraïense minister van Landbouw Mykola Solsky eind maart nog. 

De Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) heeft een oproep gelanceerd voor 514 miljoen dollar (487 miljoen euro) aan fondsen. Het geld moet tien miljoen mensen helpen: het gaat om acht miljoen mensen die in Oekraïne zijn ontheemd en twee miljoen mensen die zijn gevlucht, sinds het begin van de Russische inval op 24 februari.

"De humanitaire noden in de regio blijven toenemen en de getroffen bevolkingen hebben een grote nood aan steun", aldus de IOM in een persbericht. De hulp is vooral bedoeld voor kwetsbaren, zoals vrouwen, kinderen, ouderen en gehandicapten.

Volgens de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR ontvluchtten meer dan 5,3 miljoen Oekraïners hun land. De overgrote meerderheid (90 procent) zijn vrouwen en kinderen.

Voor de Russische invasie telde Oekraïne 37 miljoen inwoners in de gebieden die onder controle zijn van de regering, dus zonder de Krim, dat in 2014 door Rusland werd geannexeerd, en de regio's in het oosten, die onder controle staan van de pro-Russische separatisten. 

Oekraïne heeft de internationale gemeenschap om hulp gevraagd bij het opruimen van mijnen in de oorlogsgebieden. Specialisten en materiaal zijn nodig, aldus de Oekraïense minister van Binnenlandse Zaken Denis Monastirski aan de krant Oekrajinska Pravda.

"Op een dag met actieve gevechtshandelingen volgen 30 dagen mijnenruimen", zei de minister. Zo duurden de gevechten in het gebied van de hoofdstad Kiev 30 tot 35 dagen. De opruiming zou in theorie meer dan twee jaar duren, klonk het.

De minister waarschuwde ook dat gras over de mijnen kan groeien, nu de lente is aangebroken. Daardoor kunnen de springtuigen enkel gevonden worden met speciale zoekapparaten. Oekraïne heeft te weinig gespecialiseerde eenheden en heeft daarom internationale organisaties gevraagd helpers en uitrusting te sturen.

Een dag eerder had de burgemeester van Kiev, Vitali Klitsjko, gewezen op het gevaar dat mijnen vormen in de voorsteden van de hoofdstad. Die springtuigen hebben al mensenlevens geëist. 

De Nederlandse ambassade in Kiev gaat vandaag weer open. Minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra heeft voor aanvang van de ministerraad gezegd dat een klein team er weer gaat beginnen.

"We hebben heel secuur gekeken naar de veiligheid van onze eigen mensen. Alles afwegend, het is nooit zonder risico's, maar we vinden dit verstandig en acceptabel. En het is een heel belangrijk diplomatiek signaal naar Oekraïne om weer in de hoofdstad aanwezig te zijn", aldus de minister.

De ambassade was kort voor de Russische invasie in Oekraïne - toen de spanningen al ver waren opgelopen - verplaatst van de hoofdstad naar de stad Lviv, in het westen van het land. Deze plek werd kort na de inval om veiligheidsredenen ook verlaten, waarna de Nederlandse vertegenwoordiging vanuit de Poolse stad Jaroslaw ging werken. Sinds 19 april was een klein team in Lviv weer aan de slag gegaan.

Volgens Hoekstra gaat het in Kiev ook om "een handvol" mensen dat de ambassade weer gaat bemannen. Het is volgens hem ook in praktische zin goed om daar weer te zijn, omdat "je op deze manier nog duidelijker daar de diplomatieke contacten kunt aanhalen. We hebben wel rechtstreeks contact, maar daar zijn vergemakkelijkt het contact". 

De Belgische ambassade in Kiev blijft voorlopig nog gesloten. "Buitenlandse Zaken bestudeert de verschillende opties voor heropening, die sterk afhankelijk is van de veiligheidssituatie in Kiev. De bomaanslagen in het centrum van de stad tijdens het bezoek van VN secretaris-generaal Guterres illustreren hoe precair de situatie ter plaatse is", aldus het kabinet van premier Alexander De Croo.

De regering benadrukt wel dat de consulaire diensten verzekerd blijven en worden verzorgd door het crisiscentrum van Buitenlandse Zaken in Brussel, de Belgische ambassade in Warschau en ambassades in de regio, die zo nodig vliegende teams naar de grenzen sturen. "Ons crisiscentrum staat in permanent contact met de landgenoten die er nog zijn. Het gaat om nog een 80-tal Belgen", klinkt het nog.

Het UZ Brussel, de UZ Brussel Foundation, Goodman en deMens.nu hebben afgelopen week de krachten gebundeld om een humanitair konvooi naar de grens met Oekraïne te sturen. Medisch materiaal werd afgeleverd, terwijl Oekraïense vluchtelingen mee terug naar België reisden. Het UZ Brussel biedt morele en psychologische bijstand in zijn Villa Veerkracht.

Wat begon als Villa Samson en een dierentherapiehuis, is sinds de coronapandemie Villa Veerkracht geworden. Zowel patiënten als ziekenhuiswerknemers en nu ook Oekraïense vluchtelingen kunnen er terecht voor psychologische en emotionele ondersteuning. Dankzij de financiële steun van UZ Brussel Foundation en partner Goodman kon deMens.nu voor een vierde keer een konvooi naar de Poolse grens organiseren om Oekraïne te voorzien van essentiële levensmiddelen. Vooral de nood aan medisch materiaal blijft hoog in de ziekenhuizen, weeshuizen en bunkers die vol zitten in Oekraïne.

Komende zomer zullen ongeveer 8.000 Britse soldaten deelnemen aan oefeningen in Oost-Europa, in een van de grootste ontplooiingen sinds de Koude Oorlog. Ook zullen tientallen tanks en 120 pantsergevechtsvoertuigen ontplooid worden in verschillende landen, van Finland tot Noord-Macedonië. Het gaat om plannen die lange tijd geleden zijn opgesteld, maar die sinds de Russische invasie in Oekraïne zijn verbeterd.

Volgens de Britse minister van Defensie zullen tijdens de "blijk van solidariteit en kracht" de Britse troepen samen oefenen met NAVO-bondgenoten en de landen van Joint Expeditionary Force (JEF). Dat is een militaire coalitie van het Verenigd Koninkrijk en acht partnerlanden: Denemarken, Estland, Finland, Letland, Litouwen, Nederland, Noorwegen en Zweden. "De veiligheid van Europa is nooit zo belangrijk geweest", zei Ben Wallace.

Britse soldaten zullen deze week worden ontplooid in Finland, voor een oefening die de capaciteit van Britse en Finse troepen moet verbeteren om zij aan zij te werken "in de JEF, om de Russische agressie in Scandinavië en de Baltische landen te ontraden", klinkt het nog. In mei zullen andere Britse troepen ontplooien aan de grens tussen Estland en Letland, aan de zijde van 18.000 NAVO-soldaten. Ook zullen oefeningen plaatsvinden samen met Amerikaanse troepen in Polen.