Ex-Red Flame Heleen Jacques: ‘Die menstruatiecoach had er al veel eerder moeten komen’

Heleen Jaques: 'Ik ben blij met mijn carrière, maar het had nog mooier gekund.' © ID
Jef Van Baelen
Jef Van Baelen Journalist voor Knack

Het is spannend in de hoogste klasse van het vrouwenvoetbal: zowel Anderlecht als Oud-Heverlee Leuven maakt nog kans op de titel. Volgens Heleen Jaques, ex-Red Flame en nu jeugdcoördinator bij de Voetbalbond, is er een duidelijke professionalisering op alle terreinen. ‘Die menstruatiecoach had er al veel eerder moeten komen.’

Een beslissende week in de Belgische Super League Vrouwenvoetbal. Woensdag treffen de nummers één en twee, Anderlecht (38 punten) en Oud-Heverlee Leuven (30 punten), elkaar in het King Power at den Dreef Stadion in Leuven. Zaterdag kan OHL zijn achterstand bijna helemaal wegknabbelen in de inhaalmatch op Racing Genk. De afgelopen vier seizoenen stormde Anderlecht onbedreigd richting titel in het vrouwenvoetbal, dit jaar heeft het aan Oud-Heverlee Leuven een taaie brok. Na de reguliere competitie bedroeg het verschil 1 punt, maar in de play-off nam paars-wit afstand. Volgens Heleen Jaques, ex-Red Flame en nu jeugdcoördinator bij de Voetbalbond en analiste voor Sporza, is de titelrace nog niet gelopen. ‘OHL zal alles of niets spelen: bij een gelijkspel is de titel evenzeer weg. Anderlecht kan het in principe afwachtend aanpakken, maar ook zij zullen vol voor de zege gaan. Ze willen tonen dat zij de titel dubbel en dik verdienen.’

De Red Flames zullen boven zichzelf uit moeten stijgen als ze deze zomer het EK willen winnen.

Wie haalt het?

Heleen Jaques: Moeilijk te zeggen, maar door de heenmatch te winnen heeft Anderlecht zeker een mentale tik uitgedeeld. OHL is een jong team, dat nog nooit voor de titel streed. Qua kwaliteit is er weinig verschil tussen de twee, behalve dat Anderlecht meer ervaring heeft. In de eindsprint maakt dat doorgaans het verschil.

In zulke matchen moeten de sterren opstaan. OHL rekent op het jeugdige enthousiasme van Hannah Eurlings en Jill Janssens, allebei nog tieners, terwijl de ervaren Lenie Onzia de focus bewaakt. Bij Anderlecht doet Laura De Neve de verdediging op slot. Vooraan staat de ijzersterke Tessa Wullaert, die opnieuw de goede vorm te pakken heeft.

De coach van OHL zei: ‘Tessa Wullaert kan een ploeg in haar eentje kampioen maken.’

Jaques: Tessa is een on- gelooflijke winnaar. Ze nam Anderlecht op sleeptouw, mentaal en qua spel. Ik geef Jimmy Coenraets gelijk: wanneer je Tessa Wullaert uitspeelt op haar kwaliteiten – de snelheid, de daadkracht – dan valt er weinig aan te doen.

Anderlecht kende meer geluk in de ziekenboeg. Bij OHL vielen Estée Cattoor en Amber Tysiak uit, twee sleutelspeelsters. Anderlecht had ook veel blessures, maar recupereert die speelsters op het best denkbare moment. In de play-offs is de ploeg onder stoom gekomen.

In 2016 beëindigde OHL het seizoen met 3 punten en een doelpuntensaldo van -57: ze het was lachertje van de Super League. Wat is daar gebeurd?

Jaques: Oud-Heverlee Leuven werd overgenomen door de mensen achter Leicester City. Er werd een professionele omkadering uitgebouwd, nagenoeg op het niveau van de mannenploeg. Straffe talenten stroomden door naar de eerste ploeg, geholpen door het feit dat het aantal trai- ningen per week gevoelig werd opgevoerd. Dan zet je snel grote stappen.

Anderlecht domineert al jaren de Super League. Dit seizoen was het tenminste spannend. Heeft OHL hen bijgehaald of boerde Anderlecht achteruit?

Jaques: Het zal de twee zijn, maar Anderlecht laat uitschijnen dat hun ploeg iets minder was. Ik zei net dat ze in het seizoensbegin veel blessures kenden en dat scheelt voor Anderlecht een slok op een borrel. Het team bezit veel individuele kwaliteit, maar de bank is minder straf. OHL heeft een bredere kern, die ook nog eens een stuk jonger is.

OHL heeft de toekomst?

Jaques: Zij niet alleen. Standard en Genk zijn jonge ploegen waar we het beste nog niet van hebben gezien en ook Club Brugge toont zich bijzonder ambitieus. Gent kent een minder seizoen, maar is al jaren een vaste waarde. Zij zullen zeker terugvechten. Het zou best kunnen dat de titelstrijd de komende jaren nog een stuk spannender wordt.

Maar het niveau ligt wel lager dan in de jaren van de BeNe League, de eengemaakte competitie met Nederland tussen 2012 en 2015.

Jaques: Het valt niet te vergelijken. De BeNe League was een voldragen, volwassen competitie met teams op de top van hun kunnen. Vandaag zie ik veel speelsters die nog moeten doorbreken, maar zodra dat gebeurt, zullen ze grote stappen zetten. De Belgische competitie haalt niet het niveau van internationaal voetbal, vooral niet qua intensiteit, maar dat komt. Geef het nog een jaar of twee.

Ik ben coördinator van de jeugd bij de Voetbalbond. De toekomst oogt mooi: de jeugdreeksen bulken van het talent. Namen noem ik niet. Daar doe ik die meisjes geen plezier mee.

Jeugdcoördinator Heleen Jaques: 'We leggen prachtig voetbal op de mat, maar qua fysiek en mentaliteit kan het beter.'
Jeugdcoördinator Heleen Jaques: ‘We leggen prachtig voetbal op de mat, maar qua fysiek en mentaliteit kan het beter.’© Belga Image

In 2018 zei u in Knack: ‘Het Belgische vrouwenvoetbal is te lang in de hobbysfeer blijven hangen.’

Jaques: Ik sta nog altijd achter die uitspraak. We zijn op de goede weg, maar ik vind dat men nog steeds onderschat hoe professioneel men in het buitenland werkt. Vroeger liepen we te voet, tegenwoordig rijden we al met de auto, maar de echte toplanden zitten in een tgv. Als we op onze lauweren rusten, dan blijft die kloof bestaan.

Dat is ook een kwestie van middelen en die zijn jammer genoeg nog niet bij alle clubs aanwezig.

‘Qua techniek doen de Belgen mee, maar conditioneel en fysiek overpoweren ze ons’, is het oordeel van international Justine Vanhaevermaet.

Jaques: Die analyse maken we al tien jaar. Jammer genoeg zie ik het opnieuw bij de jeugdteams. We leggen prachtig voetbal op de mat, maar tegen krachtigere ploegen behaal je uiteindelijk geen resultaat. Dat moet veranderen, te beginnen bij de jeugd. De bond heeft de ambitie om een grote groep jonge speelsters te leren leven en werken als topsporters. Qua techniek, maar ook qua fysiek en mentaliteit.

Daar moet iets tegenover staan of speelsters zullen er niet aan beginnen. Uitzicht op een goed loon, bijvoorbeeld. Kunnen we hen dat bieden?

Jaques: Op termijn. Je mag geen stappen overslaan en ik vind het ook niet het grootste probleem momenteel. Ik moest zelf ook opofferingen maken en destijds waren de carrière- kansen zo goed als onbestaande. Wanneer je presteert als een prof, dan zal de beloning wel volgen. Dat is de volgorde, niet andersom.

Enkele Red Flames worden niet meer geselecteerd omdat ze slechte scores behaalden bij vetmetingen en conditietests. Is dat de nieuwe professionalisering?

Jaques: Een coach zal nooit beslissen op basis van één cijfertje of één test, maar dat je een bepaalde norm handhaaft, is normaal. Ik sta achter de highperformancecultuur: we moeten streven naar prestaties op internationaal niveau. In de media gaat het vooral over vetpercentages, en dat betreur ik. Het is maar een van de vele parameters, naast snelheid, conditie en kracht.

Een van de Red Flames die afviel, is Justien Odeurs, tot voor kort de nationale doelvrouw. Zij werkt parttime in een café. Werd haar dat kwalijk genomen?

Jaques: Het is niet aan mij om daarop te antwoorden: het gaat om een keuze van de coach. Als je in eigen land geen profspeler kunt worden, moet je je inkomen uiteraard uit een andere job halen.

Club Brugge stelde een menstruatiecoach aan, die de cyclus van de speelsters opvolgt. Een goed idee?

Jaques: Die menstruatiecoach had er al veel eerder moeten komen. Je cyclus heeft invloed op je dag, hoe je traint, hoe je slaapt en niet te vergeten je humeur. Het is een facet om rekening mee te houden wanneer aan je topsport doet.

De impact op sportprestaties verschilt van individu tot individu. Wielrenster Leontien van Moorsel liet haar werelduurrecord juist samenvallen met haar regels: haar pijngrens ligt dan hoger.

Jaques: In wetenschappelijke artikelen blijkt dat vaker voor te komen, al gaat het lang niet voor iedereen op. Zoals ik het begrijp, is de menstruatiecyclus nuttige kennis bij het bepalen welk soort training je inplant: bijvoorbeeld zoveel dagen voor een speelster on- gesteld is het best conditietraining, of juist trainen op kracht of recuperatie. Voetbal is een ploegsport, dat maakt het wel lastiger. Sommige meisjes nemen de pil, andere hebben een spiraaltje en er zijn speelsters die geen anticonceptie gebruiken. Hoe trek je dan één lijn voor een hele groep? Het onderwerp moet in ieder geval bespreekbaar zijn. Wat is goed voor mij als topsporter en waar voel ik mij als mens het beste bij?

Heleen Jaques in actie als Red Flame: 'Ik had nog graag een EK meegemaakt, maar mijn lichaam zei stop.'
Heleen Jaques in actie als Red Flame: ‘Ik had nog graag een EK meegemaakt, maar mijn lichaam zei stop.’© Getty Images

Wat met de privacy?

Jaques: Het gaat om medische professionals die goed weten wat ze kunnen delen met de rest van de staf en wat niet. Zij zullen het vertrouwen niet beschamen. Nee, het is belangrijk dat er meer openheid komt, om het taboe te doorbreken. Niet alle meisjes zien regelmatig een gynaecoloog, bijvoorbeeld. Niet alleen als sporter, maar voor iedere jonge vrouw is het verstandig om dat wel te doen.

In juli neemt België deel aan het Europees Kampioenschap. Wat verwacht u ervan?

Jaques: Met IJsland, Frankrijk en Italië lootten we drie bijzonder sterke tegenstanders, landen die al jaren inzetten op vrouwenvoetbal. Toch leven de Red Flames zonder angst naar dat toernooi toe. De ploeg zit in een geweldige flow.

Red Flame Justine Vanhaevermaet zei in Knack: ‘We gaan dat EK gewoon winnen.’

Jaques: Ik ben blij dat Justine zo ambitieus is, maar dat zou toch een enorme stunt zijn. Ik snap waarom ze het zei. Je moet een doel hebben en als je er niet in gelooft, dan gebeurt het zeker niet. De ploeg zal boven zichzelf uit moeten stijgen.

De sterkte van de Red Flames is dat het een eendrachtig team is, waarin onze sterren volop de ruimte krijgen. Iedereen werkt zich uit de naad voor Tessa Wullaert, Janice Cayman en Tine De Caigny, de meisjes die het verschil maken.

Tegen de toplanden kregen de Flames op hun donder: 4-0 tegen Noorwegen, 3-0 tegen Spanje, 1-6 tegen Nederland.

Jaques: Zo’n pandoering doet pijn, maar heeft vaak positieve gevolgen: het legt de pijnpunten bloot en spelers zullen alles doen opdat het hen niet nog eens overkomt. Wanneer je er de juiste lessen uit trekt, dan wordt een team er sterker van.

Zware uitslagen lijken typisch voor interlandvoetbal bij de vrouwen. België won met 19-0 van Armenië.

Jaques: In sommige landen zijn voetballende vrouwen een rariteit, in andere is profvoetbal de norm. De UEFA werkt aan een plan om dat soort matchen eruit te halen. Met 19-0 schiet niemand iets op.

U was erbij vijf jaar geleden op het laatste EK. Staat deze ploeg verder?

Jaques: Dat sowieso. Vandaag beschikt de nationale ploeg over een uiterst professionele omkadering, bijna op het niveau van de Rode Duivels. In 2017 stonden we nog maar aan het begin van dat verhaal. Er is een duidelijke visie, een duidelijk spelsysteem en conditioneel zijn de speelsters grote stappen aan het zetten. Dat veel Flames die het EK van 2017 meemaakten er nog steeds bij zijn, is een enorm voordeel. Zij weten wat ze kunnen verwachten.

U bent nu bijna een jaar gestopt. Mist u het om voetballer te zijn?

Jaques: Nee. Ik had nog graag het EK meegemaakt, maar mijn lichaam zei stop. Kraakbeenletsel derde graad aan allebei de knieën. Ik was een verdediger met een intense stijl, die er graag kort op zat. De inspanningen om matchklaar te raken, begonnen te wegen, zeker zodra ik de dertig voorbij was. Je leert te leven met de pijn, maar het ging ten koste van mijn spel, en eigenlijk ook van mijn geluk. Je wilt ervoor gaan, hè. Je niet laten kennen tegenover de jongere speelsters. Toen ik voelde dat dat niet meer lukte, nam de frustratie de bovenhand. Er viel een last van mijn schouders toen ik besliste te stoppen. Ik heb zo veel gegeven in mijn carrière. Het was op.

Sindsdien heb ik zelfs niet meer gesport. Er is een personeelsfitness op de Voetbalbond. Eén keer heb ik het geprobeerd: een week stijf en mijn knieën begonnen alweer op te spelen.

De lijst met clubs waar u voor speelde, is lang. Niet honkvast?

Jaques: Topsport draait om altijd beter willen worden, en als je te lang op dezelfde plek zit, verdwijnt de uitdaging. Of zo voelde ik dat toch aan. Ik ben van het principe: je blijft maximaal drie jaar bij een club. Wanneer ik een stap hogerop kon zetten, heb ik dat altijd gedaan.

In een carrière kun je weinig plannen. Ik kreeg op jonge leeftijd de kans om naar Duitsland te gaan: dan moet je niet twijfelen. Ik keerde terug naar België om mijn studie af te maken, wat evenzeer een logische keuze was. Topclub Fiorentina kwam mij halen, maar niet lang daarna kreeg ik last van mijn knieën. Bij Sassuolo wilde ik langer blijven, tot corona de wereld overhoop schopte. Zo heeft elke transfer zijn verhaal.

Hebt u er alles uit gehaald?

Jaques: Ik zou graag ja antwoorden, maar mijn lichaam wilde niet altijd mee. Ik voetbalde in Duitsland, in Italië, speelde het EK en de kwartfinale van de Champions League. Dat is een fraai palmares en ik ben blij met mij carrière, maar het had nog mooier gekund.

Ik kijk er in ieder geval voldaan op terug. Ik heb de wereld gezien, andere culturen leren kennen, ben met mensen omgegaan die anders nooit mijn pad hadden gekruist. Voetbal heeft mijn leven verrijkt.

Heleen Jaques

– 1988: geboren in Tielt

– 2007: debuteert bij de nationale ploeg

– 2009: profcontract bij Sint-Truiden

– 2010: kampioen met Sint-Truiden

– Vertrekt naar de Duitse competitie, waar ze bij Herforder SV en Turbine Potsdam speelt

– 2013: keert terug naar België en speelt bij Club Brugge en Anderlecht

– 2017: neemt deel aan het Europees Kampioenschap, eerste van twee titels bij Anderlecht

– 2018: transfers naar Fiorentina en Sassuolo en analist voor Sporza

– 2020: laatste seizoen bij AA Gent

– 2021: beëindigt voetbalcarrière en wordt jeugdcoördinator bij de KBVB

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content