El Salvador was in september vorig jaar het eerste land ter wereld dat de bitcoin als wettig betaalmiddel introduceerde, naast de Amerikaanse dollar. Een veelbesproken financieel experiment dat werd doorgedrukt door ‘millennialpresident’ Nayib Bukele, die drie jaar eerder op zijn 37ste werd gekozen tot staatshoofd. Bukele hoopte daarmee de economie te digitaliseren, de afhankelijkheid van de Amerikaanse dollar te verminderen en nieuwe investeerders te lokken naar het kleine Midden-Amerikaanse land.

   • Analyse | Is bitcoin het nieuwe goud?

Door de maatregel zijn niet alleen de plaatselijke winkeliers verplicht om de bitcoin als betaalmiddel te accepteren naast de dollar, maar ook de overheid in El Salvador. De burger kan zijn belastingen betalen in bitcoins, de staat koopt bitcoins en gaf onlangs zelfs een (volledig geflopte) overheidsobligatie van 1 miljard uit om met de opbrengst nog meer bitcoins te kopen of zelf te bitcoins te gaan ‘mijnen’.

Koersval van 55 procent

Dat risicovolle beleid stuit in de buitenwereld op veel kritiek. Niet het minst omdat publiek geld daardoor is overgeleverd aan de grillen van de cryptomarkt. En hoe volatiel die cryptomarkt wel kan zijn, bleek de afgelopen weken en dagen.

De Standaard zet in op diepgaand journalistiek onderzoek naar wat ons leven bepaalt en overhoophaalt, over generaties en grenzen heen. Want de waan van de dag snappen, begint bij de tijdsgeest vatten.

Lees meer ›

De koers van de bitcoin blijft maar dalen en zakte op de Aziatische markt tijdelijk zelfs even onder de symbolische drempel van 30.000 dollar (om daarna op de Europese markt wat te herstellen). Dat is de laagste koers sinds 31 juli 2021 en liefst 55 procent onder het historische bitcoinrecord van november vorig jaar. En toeval of niet, zowat alle cryptomunten delen in de klappen, wat op meerdere plaatsen in de cryptomarkt tot problemen kan leiden (zie inzet).

Het IMF en de Wereldbank uiten al maandenlang felle kritiek op El Salvador. Het IMF drong er in januari zelfs expliciet op aan de bitcoin als wettig betaalmiddel te dumpen. Niet lang daarna gaven zowel kredietbeoordelaar Fitch (in februari) als Moody’s (in mei) het land een bar slecht rapport. Beide verlaagden de kredietstatus van El Salvador naar CCC, vanwege de toegenomen afhankelijkheid van kortlopende schulden en beperkte financieringsbronnen. Dat betekent dat ‘wanbetaling een reëel risico is’ en beleggers vrezen dat het Zuid-Amerikaanse land de betalingsverplichtingen op zijn staatsschuld binnenkort weleens niet zou kunnen nakomen.

‘Buy the dip’

Maar Bukele – die volgens critici zijn politieke lot verbonden heeft aan het welslagen van het financiële experiment – interpreteert die publieke terechtwijzingen keer op keer als schouderklopjes. Na elke waarschuwing en koersdip laat hij zijn land een paar honderd bitcoins bijkopen.

Ook gisteren weer. Net voor de bitcoin onder de drempel van 30.000 dollar dook, kocht El Salvador 500 virtuele bitcoins bij. ‘El Salvador just bought the dip’, tweette hij zelfs in volleerd cryptojargon: het land heeft goedkoop gekocht bij een koersval. Volgens CNBC bezit El Salvador nu 2.301 bitcoin, goed voor een voorlopige waarde van 71,7 miljoen dollar.

   • Crypto ontcijferd in tien woorden – een leeswijzer

Het leverde Bukele internationaal de bijnaam ‘cool kid’ op, de rebelse jonge president die het durft op te nemen tegen de oude, gevestigde orde. Maar of hij datzelfde imago bij de eigen bevolking lang zal kunnen aanhouden, is twijfelachtig.

Gewone Salvadoranen werden de voorbije maanden hard aangemoedigd om de bitcoin als betaalmiddel te gebruiken. Er werden bitcoinautomaten geïnstalleerd en iedereen kreeg een virtuele wallet ter waarde van 30 dollar (drie dagen minimumloon in het land). Die wallet is een manier om de digitale bitcoin te bewaren en uit te geven, vaak via een app op de smartphone.

Bukele coin?

Probleem: in 2019 had de helft van de bevolking van El Salvador nog geen toegang tot het internet. Sterker, 70 procent van de bevolking heeft zelfs geen bankrekening en weet nauwelijks waarover het gaat. Veel Salvadoranen zijn dan ook sceptisch (DS 1 november). Sommigen dachten bijvoorbeeld dat de bitcoin en het B-logo naar de president verwijzen, de ‘Bukele coin’.

Velen gaven de bitcoin al snel op en houden vast aan de dollar. Marktkoopman Hugo Pérez, bijvoorbeeld, kocht slechts één keer boodschappen met dat geld in de supermarkt Dollar City. Daarna gebruikte hij de app niet meer, vertelt hij onlangs nog aan de Nederlandse krant NRC Handelsblad.

President Bukele stevent af op een confrontatie met het IMF, dat nu wellicht nog moeilijker zal doen over een eerder door El Salvador gevraagde bijkomende lening van 1,3 miljard dollar. Het Centraal-Amerikaanse land zal wellicht een andere manier moeten vinden om zijn publieke financiën te saneren.