"Oekraïne heeft al gewonnen", of hoe het festival wel degelijk ook over politiek gaat 

Ja, ze bestaan wel degelijk: academici die zich specialiseren in het Eurovisiesongfestival. Dean Vuletic is historicus en werkt bij een onderzoekscentrum dat verbonden is aan de Universiteit van Wenen. Hij is ook de auteur van "Postwar Europe and the Eurovision Song Contest". “Het Eurovisiesongfestival is al altijd politiek geweest”, zegt Vuletic stellig. “Wanneer je een competitie hebt tussen verschillende landen, dan worden de zaken automatisch politiek.”

Tegelijk wil hij een mythe uit de wereld helpen. “Ik heb er de documenten op nagekeken: het festival is destijds niet in het leven geroepen om de Europese integratie na de Tweede Wereldoorlog te bevorderen. Ze wilden vooral experimenteren met technologie en live televisie over de grenzen heen. Al evolueerde die Europese integratie parallel.”

Eurovisie benadrukt dat het Songfestival een niet-politiek evenement is. De regel is dat delegaties ervoor moeten zorgen dat de liedjeswedstrijd “niet gepolitiseerd” wordt, klinkt het. Maar haast elk jaar zijn er wel politieke relletjes of statements in de marge van het Songfestival. “Da’s dan ook een van de contradicties van het Songfestival”, aldus Dean Vuletic. Al van de eerste editie, in 1956, was er een politiek statement. “West-Duitsland stuurde toen een overlevende van de Holocaust naar de liedjeswedstrijd om te tonen hoe ze geëvolueerd waren.”

Zeker dit jaar dringt de wereldpolitiek het Songfestival binnen. Rusland werd uitgesloten van de competitie wegens de inval in Oekraïne en Oekraïne zelf werd prompt een van de favorieten voor de eindoverwinning. “Maar het is niet de eerste keer dat een oorlog zich mengt met het Songfestival”, weet Vuletic. “In 1975 debuteerde Turkije, waarop Griekenland zich terugtrok uit protest wegens de Turkse invasie op Cyprus. Dat was de eerste keer dat een militair conflict een effect had op het Songfestival.”

Ook Vuletic acht het mogelijk dat Oekraïne dit jaar het Songfestival wint. Al vraagt hij zich af of dat de juiste manier is om het land te steunen. “Eigenlijk heeft Oekraïne al gewonnen door het feit dat Rusland werd uitgesloten, dat zij wél op het Songfestivalpodium staan en veel steun krijgen van het publiek. Het punt is dus al gemaakt.”

Het Eurovisiesongfestival is hoe dan ook meer dan gewoon een liedjeswedstrijd of entertainment. “Het is het grootste culturele evenement dat Europeanen verbindt. Het heeft ongetwijfeld veel gedaan om de verschillende talen en culturen en onderling begrip te promoten. In die zin is het ook te begrijpen dat Europeanen zich zo verbonden voelen met de Oekraïense vluchtelingen. Oekraïne heeft zich onder meer via het Songfestival gepresenteerd als een onderdeel van de Europese cultuur. We kennen allemaal nog Ruslana (de winnares uit 2004, red)”, aldus Vuletic.

Een liedjeswedstrijd om je land, cultuur of ideeën te promoten dus. “Culturele diplomatie” noemt Vuletic het. “In de jaren 60 en 70 gebruikten de autoritaire regimes van Spanje, Portugal, Griekenland en Joegoslavië het festival om hun negatieve politieke imago op te poetsen en om zich te promoten als toeristische bestemming.” 

“Het Eurovisiesongfestival moet zowat het enige platform zijn waar de doelstellingen van dictators én drag queens samenkomen”, besluit Dean Vuletic met een boutade.