Europa zet alles op alles om het graan uit Oekraïne te redden. Anders dreigt een voedselcrisis

Je hebt het Oekraïense spoor en het Europese. Het Oekraïense is 1520 mm breed, het Europese 1435. Dat betekent dat een Oekraïense trein nooit door kan rijden naar Warschau of Berlijn, ook niet als die trein de tonnen graan en zonnebloemolie vervoert waar de wereld behoefte aan heeft. Alles moet aan de grens worden overgeheveld van de ene naar de andere trein, een operatie die twee uur per wagen in beslag neemt.

Op dit moment liggen de graanschuren van Oekraïne tot de nok toe vol. Omdat Rusland de havens heeft geblokkeerd, kan het het land alleen per schip verlaten als het is gestolen door de Russen, die er goede sier mee maken op de wereldmarkt. Dat laatste is, zo zegt Oekraïne, aan de orde van de dag.

Donderdag onthulde de Europese Commissie haar plan om in een tijdsbestek van drie maanden de helft van het aanwezige graan, gerst en zonnebloemolie het land uit te krijgen. In Oekraïne ligt op dit moment 40 miljoen ton, maar er moet ruimte worden vrijgemaakt voor de komende oogst. Daarom gaat Brussel proberen om 20 miljoen ton over land, water en spoor naar de havens van Europa te vervoeren.

Vanuit Europa kunnen de levensmiddelen dan verder reizen naar Noord-Afrika en andere delen van de wereld, waar op dit moment al grote schaarste heerst. Oekraïne zorgt voor de helft van de werelds zonnebloemolie en 12 procent van de wereldwijde behoefte aan graan.

Zonder de voorraden gerst, graan en zonnebloemolie uit Oekraïne riskeert de wereld een voedselcrisis. Adina Valean, de eurocommissaris voor transport, zei dat de operatie een gigantische uitdaging betekent. “Oekraïne heeft een combinatie van alles nodig.”

De Commissie gaat de komende tijd proberen om zoveel mogelijk materieel uit Europa naar de grens met Oekraïne te krijgen. Op dit moment staan daar duizenden wagons vol graan te wachten tot ze zijn overgeladen in andere wagons.

Werken aan nieuwe verbindingen met Oekraïne

De gemiddelde wachttijd, zegt de Europese Commissie, is 15 dagen, maar er zijn ook plekken waar het 30 dagen duurt. Dat moet – en kan – allemaal veel sneller. “Misschien is het mogelijk om containers op de treinen te laden en die over te hevelen”, zei Valean, die bedrijven die over geschikt materieel beschikken oproept om zich te melden bij hun overheid. De EU zegt dat het ernstig nood heeft aan treinwagons, graanwagens en schepen. Die laatste kunnen worden gebruikt om het graan af te voeren via de de Donau, al is dat vanuit Odessa een risicovolle route.

Brussel hoopt dat de Europese lidstaten aan de Oekraïense grens de boel niet langer dan nodig is ophouden met ingewikkelde inklaringsprocedures. Dat gebeurt momenteel zo hier en daar nog wel, al zijn die lange procedures ongewenst en onnodig, benadrukt Brussel.

Op de langere termijn wil Brussel gaan werken aan nieuwe verbindingen, bijvoorbeeld nieuwe treinlijnen. Het heeft klaarblijkelijk weinig hoop dat de Oekraïense havens snel weer in Oekraïense handen zullen zijn.