Welke regering komt het eerst in de problemen door cd&v?

Zo veel stof als een voor cd&v desastreuze peiling doet opwaaien, zo weinig aandacht was er afgelopen week voor een discussie over de kinderbijslag in het Vlaams Parlement. Toch toonde dat debat helder aan waarom de christendemocraten zo in de penarie zitten. In de commissie Welzijn stemde cd&v mee een voorstel van Vooruit en Groen weg om de kinderbijslag voortaan weer aan de index te koppelen. Dat de meerderheid een ideetje van de oppositie keldert, is niet uitzonderlijk, maar dit legt pijnlijk bloot dat cd&v heeft toegestaan dat er feitelijk bespaard wordt op de kinderbijslag. Voor een gezinspartij zou dat een met prikkeldraad omgeven rode lijn moeten zijn; cd&v staat de besparing niet alleen toe, ze laat ze haar eigen ministers van Welzijn – eerst Jo Vandeurzen, later Wouter Beke – uitvoeren.

Dat is meer dan anekdotiek. De achteruitgang van de christendemocratie in Vlaanderen is een historie van decennia. Tot op heden, waarbij cd&v alleen nog haar absolute kern overhoudt als een laatste fort: lokaal bestuur, gezin & zorg, landbouw. Juist op die punten trapt de partij de ene na de andere bal in eigen doel. De conflictstof is minder mediageniek dan bij ‘Vivaldi’, maar het is in de regering-Jambon dat cd&v stilletjes zit dood te gaan.

Een blinde ziet waar Joachim Coens tekortschiet als modern partijleider, maar het is wel cynisch dat hij als eerste de rekening van die malaise moest betalen. Het waren Hilde Crevits en Wouter Beke, intussen ex-minister, die toestonden dat de opkomstplicht bij de lokale verkiezingen werd afgeschaft, waarmee ze de kaalslag van hun eigen lokale macht organiseerden.

Symbolische last van de schouders

Met het qua timing verrassende ontslag van Wouter Beke als minister van Welzijn heeft cd&v alvast een symbolische last van de eigen schouders gehaald. Het zal best onrechtvaardig aanvoelen dat Beke alle ellende tegelijk over zich heen krijgt, maar hij draagt nu eenmaal een stevige verantwoordelijkheid in de laatste knik van de neergang van zijn partij, zowel als voorzitter als als minister. Cd&v beschouwt Welzijn zowat als haar eigendom, als een verambtelijkte zuil, of verzuilde ambtenarij. Dat essentiële, tot op het bot gepolitiseerde domein verdedigen, zal voor ‘le nouveau cd&v’ makkelijker zijn zonder Beke dan mét.

Toch is niet Welzijn het grootste probleem voor een cd&v in overlevingsmodus. Landbouw wel. Het door milieuminister Zuhal Demir (N-VA) strak geïnterpreteerde stikstofakkoord lokt een ware boerenopstand uit. Niet leuk voor N-VA, ronduit destructief voor cd&v. Op aansporen van minister van Landbouw Crevits organiseren lokale cd&v’ers nu het verzet tegen het door dezelfde minister Crevits onderhandelde compromis. Gekker – en politiek gevaarlijker – wordt het niet. De nieuwe cd&v-voorzitter, wellicht Sammy Mahdi, zal zich willen ‘zetten’. De stikstofkwestie biedt dan een opportuniteit. Maar is er nog wel marge om terug te komen op de deal zonder de Vlaamse regering zelf in het nauw te brengen?

Hoe onvoorspelbaar de afloop van dit voorspelbare conflict ook moge zijn, de toekomst van de Vlaamse regering wordt niet acuut bedreigd. Het Vlaams Parlement is een zogenaamd legislatuurparlement, wat betekent dat vervroegde verkiezingen uitgesloten zijn. Dat heeft een ontradend effect op de lust om een regering te laten vallen.

Zoiets doe je niet

Tegengesteld is de situatie in de federale regering. Alle coalitiepartners beseffen daar dat ze gedoemd zijn om samen te werken, maar het kabinet excelleert in obstructie en sabotage. Een dieptepunt werd bereikt met het op zich lovenswaardige voornemen van minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) om gokreclame te verbieden. Van Quickenborne wilde dat verbod afkondigen per koninklijk besluit, zonder instemming van de volledige ministerraad. Een aanfluiting van de regel dat politiek gevoelige dossiers eerst de steun van de coalitie moeten krijgen. MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez krijgt binnen Vivaldi veel vuile blikken voor zijn voortdurende provocaties, maar op dit punt heeft hij gelijk: ça ne se fait pas.

Het gebrek aan voortgang in de regering-De Croo doet ook de oude existentiële twijfels bij cd&v weer opspelen. Velen in de partij vragen zich af wat ze precies zitten te doen in die bonte coalitie, al is niet meteen duidelijk waarom precies de christendemocraten zichzelf met zo veel masochistisch genoegen pijnigen. Met Vincent Van Peteghem, Annelies Verlinden en (nu nog) Sammy Mahdi hebben ze drie degelijke regeringsleden afgevaardigd, toch laat de partij zich een Vivaldi-complex aanpraten.

Dat is niet nieuw. Toen Elio Di Rupo in 2011 een regering vormde met een Vlaamse minderheid, stonden Vlaamse liberalen en christendemocraten ook te schudden en te beven onder de druk van de sterke rechtse oppositie in Vlaanderen en een deel van de Vlaamse pers. Bij de verkiezingen viel de schade reuze mee: Open Vld en cd&v gingen er zelfs op vooruit. Er is wel een verschil. Met een helder regeerakkoord en een sterk engagement van Di Rupo zelf stond er toen wel een echte equipe. Nu lijkt premier Alexander De Croo daar niet toe in staat. Dat gaat maar van staatsbezoek naar internationale topontmoeting, terwijl in het kabinet de muizen op tafel dansen.

Een ongeluk is dan gauw gebeurd. Mocht cd&v of een andere Vlaamse partij in de verleiding komen om de federale regering te laten vallen, is het vervolg welbekend. Ontroerd door zo veel heldhaftigheid zal een deel van de Vlaamse opiniemakers de coalitiebrekers aan de borst koesteren. Waarna kiezers hun instemming zullen laten blijken door massaal op radicale partijen te stemmen.