HERLEES. Rusland draait gaskraan naar Finland dicht - “Bijna 2.000 Oekraïense strijders in Azovstal-fabriek hebben zich overgegeven”

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft Rusland ervan beschuldigd een raketaanval uit te voeren op een cultureel centrum in Lozova, in het oosten van het land. Bij de aanval op het gebouw zouden acht mensen gewond zijn geraakt, onder wie een elfjarig kind.

"De bezetters hebben cultuur, onderwijs en menselijkheid als hun vijanden aangeduid", zo deelt Zelensky vrijdagavond mee via de berichtendienst Telegram. De aanval getuigt volgens hem van "absolute domheid" en "boosaardigheid".

Zelenski plaatste ook een video online waarop een raketinslag en vervolgens een enorme rookwolk te zien is.

Twee tegenstanders in ballingschap van de Russische president Vladimir Poetin, voormalig schaakkampioen Gary Kasparov en gewezen oligarch Michail Chodorkovski, zijn vrijdag aangeduid als "buitenlandse agenten". Dat heeft het Russische ministerie van Justitie bekendgemaakt. Ze zouden vanuit Oekraïne gefinancierd worden, beweert Rusland.

Alle strijders in de belegerde staalfabriek in de Oekraïense havenstad Marioepol hebben zich overgegeven, zegt het Russische ministerie van Defensie. Volgens het ministerie is de Azovstal-fabriek "bevrijd van militanten van het Azov-bataljan", zo citeert het Russische staatspersagentschap Tass het ministerie.

Volgens het ministerie is de industriezone nu volledig onder Russische controle. Sinds 16 mei zijn in totaal 2.439 Oekraïense soldaten door de Russen gevangengenomen, aldus woordvoerder Igor Konasjenkov van het Russische defensieministerie. "Vandaag 20 mei heeft de laatste groep bestaande uit 531 strijders zich overgegeven", aldus Konasjenkov. 

Volgens de woordvoerder is het ondergrondse complex van de site, waar de strijders zich hadden verschanst, nu onder "de volledige controle van het Russische leger". 

Eerder op de dag had Denis Prokopenko, bevelhebber van het regiment-Azov, in een videoboodschap gemeld dat de laatste Oekraïense strijders in de fabriek uit Kiev het bevel hadden gekregen de gevechten te stoppen. Het bataljon is onderdeel van het Oekraïense leger. Volgens Rusland is het regiment extreemrechts en fascistisch, in de ogen van veel gewone Oekraïners zijn de leden helden van de natie. 

De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) versterkt haar onderzoek naar mensenrechtenschendingen binnen de context van de Russische inval in Oekraïne. Er worden waarnemers naar het land gestuurd, om getuigen en overlevenden te bevragen, zo liet Odihr, het Bureau voor Democratie en Mensenrechten van de OVSE, vandaag weten. Eerder waren er al interviews met mensen die vanwege de oorlog in Oekraïne naar buurlanden vluchtten.

De OVSE zal zich focussen op de burgerbevolking en krijgsgevangenen. Centraal staan aanvallen op burgers, moorden, ontvoeringen en folteringen. Het zal wel maanden duren alvorens een onderzoeksrapport klaar is.

Ook het Internationale Strafhof in Den Haag heeft in het kader van onderzoek naar mogelijke oorlogsmisdaden een 42-koppig team naar Oekraïne gestuurd. 

Het Russische leger concentreert zijn luchtaanvallen rond afgelegen gebieden in Oekraïne. Dat zegt Igor Konasjenkov, de woordvoerder van het Russische ministerie van Defensie.

In de regio van Donetsk, in het oosten van het land, worden de steden Bachmoet, Berestove en Kostjantynivka bestookt. In de regio van Charkiv wordt de stad Tsjoehoeiv in het vizier genomen.

Volgens Konasjenkov zouden 280 Oekraïense soldaten gedood zijn. Vier commandoposten en zeven depots van het Oekraïense leger zouden bovendien vernield zijn.

De voormalige Duitse bondskanselier Gerhard Schröder wil zijn zitje als hoofd van de raad van toezicht van het Russische staatsoliebedrijf Rosneft opgeven. Dat meldt het bedrijf zelf. Schröder, al jaren een vriend van de Russische president Vladimir Poetin, staat onder toenemende internationale druk voor zijn banden met Rusland, sinds de Russische inval in Oekraïne. Het is voor hem "onmogelijk" geworden zijn mandaat te verlengen, zegt Rosneft.

Met Schröder stapt ook de Duitse zakenman en CEO van Nord Stream 2, Matthias Warnig op. De toekomstige ingebruikneming van de Nord Stream 2, de gaspijpleiding die Rusland en Duitsland verbindt, is sinds de oorlog opgeschort door de Duitse regering.

De begrotingscommissie van het Duitse parlement besloot donderdag enkele privileges voor de oud-regeringsleider te schrappen. De 78-jarige Schröder beschadigt het aanzien van Duitsland in de wereld door geen afstand te nemen van de Russische president Vladimir Poetin, luidde de kritiek uit de Bondsdag. Schröder raakt een door de staat betaald kantoor met personeel kwijt. Hij laat de opheffing van zijn privileges juridisch toetsen, bevestigde zijn advocaat Michael Nagel na een bericht in 'Der Spiegel'. 

Vorig jaar stroomde meer dan 400.000 euro uit de staatskas naar personeelsonkosten van het kabinet van Schröder. Volgens het besluit heeft de voormalige kanselier nog steeds recht op een pensioen en persoonlijke bescherming. 

Hij was bondskanselier voor de SPD van 1998 tot 2005. Later ging hij onder meer aan de slag voor de Russische energiegiganten Gazprom en Rosneft. 

De Russische soldaat die in Kiev terechtstaat voor oorlogsmisdaden in Oekraïne is onschuldig. Dat heeft zijn advocaat gezegd op de derde dag van het proces, het eerste in zijn soort sinds het begin van de Russische invasie. Het vonnis volgt maandag.

"In het licht van al het bewijsmateriaal en de getuigenissen, ben ik van mening dat meneer Sjisjmarin niet schuldig is aan de misdaad die hem wordt aangewreven", zei zijn advocaat. Hij vraagt dan ook de vrijspraak.

De 21-jarige Vadim Sjisjimarin, afkomstig uit Siberië, zei dat hij de 62-jarige burger niet wilde doden. "Ik heb spijt van wat ik gedaan heb", zei de jongeman vanuit zijn glazen kooi. "Ik was nerveus in die situatie. Ik wilde niemand doden."

Het vonnis wordt komende maandag verwacht. Er is nog beroep mogelijk. 

Sinds Rusland eind februari Oekraïne binnenviel, zijn al zeker 3.800 burgerslachtoffers gevallen, zeggen de Verenigde Naties.

De Russische zanger Joeri Sjevtsjoek, bekend van de in Rusland populaire band DDT, is woensdag aangehouden nadat hij tijdens een van zijn concerten kritiek had geuit op de Russische president Vladimir Poetin en de oorlog in Oekraïne. Dat schrijven verschillende media, waaronder Radio Free Europe/Radio Liberty en BFMTV.

Tijdens een concert in de Russische stad Oefa zei de frontman de volgende woorden: "Mensen sterven door de napoleontische acties van onze eigen Julius Caesar." Daarmee doelde hij duidelijk op Poetin. Sjevtsjoek kon op luid applaus van het publiek rekenen. In het verleden heeft de zanger Poetin al aan paar keer aangepakt.

Op Instagram beschreef producer Radmir Oesajev het verloop van de avond. Zo zouden "ordediensten" Sjevtsjoek na het concert backstage hebben benaderd. De zanger werd een uur lang ondervraagd om zijn opvattingen over de oorlog op te helderen. Volgens Oesajev was de politie eerst van plan om Sjevtsjoek vast te houden, maar bedacht ze zich toch.

De politie liet de zanger wel weten dat hij wordt aangeklaagd voor een niet nader gespecificeerd misdrijf. Sjevtsjoek moet nu voor het gerecht verschijnen en riskeert een gevangenisstraf.

Vorige maand nog annuleerden de autoriteiten van de Siberische stad Tjoemen een concert van DDT. Dat kwam omdat de band had geweigerd om te spelen op een podium versierd met een gigantische 'Z', het symbool van steun voor de Russische oorlog in Oekraïne. 

Rusland zal nieuwe militaire bases inrichten in het westen als antwoord op de dreiging die de uitbreiding van de NAVO volgens Moskou betekent. De Russische minister van Defensie Sergej Sjojgoe zei dat er meer bases en eenheden gaan komen in de westelijke militaire zone van het uitgestrekte land.

Die zone grenst aan het noorden van Oekraïne, Wit-Rusland, de Baltische staten en het zuidoosten van Finland. Oekraïne wilde tot voor kort NAVO-lid worden tot ergernis van het Kremlin. De voorheen neutrale staten Finland en Zweden zijn inmiddels op weg NAVO-lid te worden, omdat Rusland Oekraïne in februari is binnengevallen.

Sjojgoe sprak over de verplaatsing van twaalf militaire eenheden en divisies naar de westelijke zone voor het einde van het jaar. 

In de Azovstal-fabriek in de Zuid-Oekraïense havenstad Marioepol hebben zich intussen 1.908 Oekraïense strijders overgegeven. Dat zegt althans de Russische minister van Defensie Sergej Sjojgoe. Er zijn ook 177 burgers uit het complex gehaald, onder wie 85 vrouwen en 47 kinderen, zo citeerde het Russische persbureau Tass Sjojgoe.

Volgens de defensieminister heeft Rusland intussen de oostelijke regio Loehansk zo goed als in handen. Loehansk en Donetsk, waar Marioepol deel van uitmaakt, zijn door pro-Russische separatisten zelfverklaarde republieken. Enkele dagen voor de Russische inval in Oekraïne op 24 februari erkende de Russische president Vladimir Poetin hun onafhankelijkheid.

Oekraïense functionarissen geven toe dat er in de Donbas aanhoudend zwaar gevochten wordt. Vooral de regio rond Severodonetsk en Lysytsjansk wordt in het vizier genomen, luidt het. Volgens Kiev is het Russische offensief echter weinig succesvol.

Zowel aan Russische als aan Oekraïense zijde konden de uitspraken niet onafhankelijk geverifieerd worden. 

De landen van de G7 zijn het eens geworden over 19,8 miljard dollar, omgerekend zowat 18,7 miljard euro, steun voor Oekraïne dit jaar. Die middelen moeten de financiering van de Oekraïense overheid stutten. In het bedrag zit 9,5 miljard dollar aan nieuwe toezeggingen naar aanleiding van de G7-top in Duitsland, zo klinkt het in de slotverklaring van de ministers van Financiën.

Het geld is bedoeld als hulp voor de korte termijn. Terwijl Oekraïne een oorlog uitvecht met Rusland, moet het land in staat blijven zijn kortlopende rekeningen te betalen, zo luidt de redenering. "In 2022 verzamelen we 19,8 miljard dollar begrotingssteun, waarvan 9,5 miljard dollar recente verbintenissen ...", klinkt het in de slotverklaring. Het geldt dient om Oekraïne te helpen bij het aanvullen van het tekort en het verlenen van basisdiensten aan de bevolking. Het land heeft naast  humanitaire steun en materiële hulp ook een dringende behoefte aan kortetermijnfinanciering, klinkt het. De Verenigde Staten nemen 7,5 miljard dollar voor de rekening, zo raakte reeds bekend.

De verklaring maakt ook gewag van nog lopende onderhandelingen binnen de G7 en internationale financiële instellingen over bijkomende aanzienlijke hulp. Daarbij kan sprake zijn van 9,5 miljard euro (10 miljard dollar) "bijkomende macro-financiële steun".

Door de Russische inval komt Oekraïne iedere maand 5 miljard euro tekort op zijn begroting. Daarnaast is er waarschijnlijk veel geld nodig voor de wederopbouw van het land na de oorlog. De Oekraïense regering schat dat de schade van de oorlog, inclusief indirecte verliezen, kan oplopen tot 560 miljard dollar.

De ministers van Financiën van de G7-landen zijn samengekomen in de Duitse stad Bonn voor overleg over onder andere hulp aan Oekraïne. Het gaat om Duitsland, Frankrijk, Canada, Italië, Japan, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. Ook de Europese Unie maakt deel uit van de G7, maar wordt niet bij de zeven onafhankelijke staten opgeteld.

Eind juni komen de regeringsleiders van de G7 samen in Elmau. Dan zou een nog groter hulppakket goedgekeurd kunnen worden. 

Olie- en gasconcern Shell heeft vier voormalige Russische tankers voor vloeibaar gemaakt aardgas (lng) weer in gebruik genomen na de verkoop van de schepen aan een in Singapore gevestigde onderneming. Dat meldt persbureau Bloomberg. De stap zou enige verlichting kunnen brengen op de krappe gasmarkt doordat Shell nu weer meer lng kan leveren.

Shell, dat ongeveer 90 tankers of een vijfde van de lng-vloot ter wereld controleert, besloot in maart om de schepen buiten dienst te houden uit angst voor reputatieschade en de westerse sancties tegen Rusland in verband met de oorlog in Oekraïne. De schepen werden gecharterd van het door de Russische staat gecontroleerde Sovcomflot.

Het in Singapore gevestigde Eastern Pacific Shipping kocht de vier schepen van een consortium van banken onder leiding van ING Bank. Voor de verkoop aan Eastern Pacific Shipping had het in Moskou gevestigde Sovcomflot de schepen overgedragen aan de banken als onderdeel van een herstructurering van zijn schulden.

Shell heeft volgens ingewijden onlangs nieuwe charterovereenkomsten voor de lange termijn getekend met Eastern Pacific Shipping voor de vier schepen. Eastern Pacific Shipping en ING wilden geen commentaar geven op de deal. Shell en Sovcomflot waren niet direct bereikbaar voor commentaar.

Het weer in gebruik nemen van de schepen kan mogelijk ook de druk op de chartertarieven voor lng-schepen verlichten, die de afgelopen drie maanden zijn verdrievoudigd. De Russische vloot van gas- en olietankers is een stuk minder actief sinds de invasie van Oekraïne. Sommige gaskopers weigerden de Sovcomflot-tankers te accepteren na de toevoeging van het bedrijf aan de Britse sanctielijst, waardoor ook internationale verzekeraars afstand namen van de onderneming. 

Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts geeft Oekraïense vluchtelingen de kans om deze zomer in Brussel ingangsexamens af te leggen die toegang geven tot hoger onderwijs in Oekraïne. Op die manier verliezen jongeren hun kans op een bachelor- of masteropleiding niet. De N-VA-minister wil zo gehoor geven aan een oproep van de Oekraïense regering. Vlaanderen zal instaan voor een locatie en al het nodige materiaal: de Oekraïners zorgen zelf voor het toezicht tijdens de ingangsexamens.

Studenten krijgen in Oekraïne - net als in heel wat andere landen - pas toegang tot een bachelor- of masteropleiding als ze eerst slagen voor een ingangsexamen. Voor de Russische invasie werden deze schriftelijke ingangsexamens georganiseerd in de maanden mei en juni in verschillende examenlocaties verspreid over het hele land. 

Door de oorlog in het land kunnen de ingangsexamens nu echter niet georganiseerd worden in hun normale vorm. Bovendien bevinden heel wat jongeren die volgend jaar naar het hoger onderwijs zouden willen overgaan zich momenteel in het buitenland, bijvoorbeeld omdat ze samen met hun ouders gevlucht zijn.

Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts geeft Oekraïense vluchtelingen die in Vlaanderen verblijven nu de kans hun ingangsexamens voor het hoger onderwijs deze zomer af te leggen in Brussel. Weyts gaat daarmee in op een vraag van de Oekraïense minister van Onderwijs Serhiy Shkarlet. Ook landen zoals Nederland, Frankrijk en Duitsland gaan in op deze vraag . 

Concreet zullen Oekraïense jongeren die verblijven in Vlaanderen tijdens de zomermaanden hun ingangsexamen kunnen afleggen in het Consciencegebouw in Sint-Joost-Ten-Node. De Vlaamse overheid voorziet de locatie, computertoestellen en IT-experts om eventuele defecten snel op te lossen. Het Oekraïense ministerie van Onderwijs zorgt voor examenbegeleiders, die tijdens elke sessie toezien op een ordentelijk verloop. Het ingangsexamen voor de bacheloropleidingen zal gefocust zijn op kennis van de Oekraïense taal, wiskunde en de geschiedenis van Oekraïne. Het ingangsexamen voor de masteropleidingen peilt naar meer gevorderde kennis.

"De Oekraïners doen er alles aan om zoveel mogelijk continuïteit te bieden aan jongeren, zelfs in deze vreselijke omstandigheden", zegt Weyts. "Vlaanderen helpt daar graag bij. Dit ingangsexamen betekent voor vele jongeren hoop op een betere toekomst".

Het Duitse parlement heeft donderdagavond laat ingestemd met een omvangrijk pakket maatregelen om huishoudens te helpen met de sterk gestegen energieprijzen door de oorlog in Oekraïne. Door de hoge prijzen staat de koopkracht van veel burgers zwaar onder druk. In totaal is met het pakket een bedrag van 15 miljard euro gemoeid.

Er komt onder meer een tijdelijke verlaging van de accijns op benzine en diesel. De accijns op benzine gaat met bijna 30 cent per liter omlaag en die op diesel met 14 cent. De regering wil zo de prijzen aan de pomp terugbrengen naar het niveau van voor de Russische invasie van Oekraïne. De accijnsverlaging gaat in op 1 juni en geldt voor drie maanden.

Om mensen te stimuleren vaker gebruik te maken van het openbaar vervoer kost een maandkaart voor regionaal en lokaal ov vanaf juni nog maar 9 euro. Ook deze maatregel geldt voor drie maanden. De regering trekt 2,5 miljard euro uit om vervoersbedrijven te compenseren voor de gemiste inkomsten.

Verder krijgen mensen in de bijstand opnieuw een eenmalig bedrag van 100 euro, bovenop een vergelijkbaar bedrag dat eerder al was toegezegd. Daarnaast ontvangen belastingbetalers een vergoeding van 300 euro en gaat de kinderbijslag met een eenmalig bedrag van 100 euro omhoog.

De Bondsraad, de Duitse senaat, stemt vandaag over de maatregelen.

De Europese Commissie onderzoekt of de bevroren tegoeden van Russische oligarchen gebruikt kunnen worden voor de wederopbouw van Oekraïne. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zei donderdagavond tegen de Duitse zender ZDF dat ze vindt "dat Rusland zijn bijdrage moet leveren".

Sinds het begin van de oorlog hebben de VS en Europa zo'n 30 miljard dollar aan Russische bezittingen in beslag genomen. Naast bankrekeningen gaat het ook om bijvoorbeeld jachten, vastgoed en kunst. Von der Leyen zei dat juristen momenteel kijken wat de mogelijkheden zijn om die middelen te gebruiken voor Oekraïne.

De commissievoorzitter wil ook dat hulp voor de wederopbouw gekoppeld wordt aan de hervormingen die nodig zijn voor de eventuele toetreding van Oekraïne tot de Europese Unie. "We moeten de wederopbouw van Oekraïne meefinancieren", zei Von der Leyen. "Het is logisch om tegelijkertijd hervormingen aan te pakken, bijvoorbeeld tegen corruptie of om de rechtsstaat op te bouwen."

De Russische invasie slaat elke maand een gat van zowat 5 miljard dollar (4,75 miljard euro) in de Oekraïense begroting. Dat heeft de Oekraïense president Volodymyr Zelensky donderdagavond verklaard in zijn videotoespraak.

"Om ons staande te houden in de oorlog om vrijheid, hebben we snelle en voldoende financiële ondersteuning nodig", klinkt het.

Zelensky bedankte de Verenigde Staten daarom voor de extra militaire hulp die het land ter beschikking stelt. De Amerikaanse Senaat stemde donderdag in met een hulppakket ter waarde van 40 miljard dollar. Ook zei hij dankbaar te zijn met steun die de Europese Unie al toezegde.

Volgens Zelensky moeten de buitenlandse partners hun financiële bijdragen niet zien als een kost of een schenking. "Dit is hun bijdrage aan hun eigen veiligheid." Hij stelt dat Oekraïne andere landen tegen de oorlog beschermt.

De Amerikaanse regering bekijkt of het Oekraïne zware wapens kan leveren om de Russische vloot in de Zwarte Zee te bestrijden. Het Witte Huis werkt aan een plan om geavanceerde anti-scheepsraketten aan het Oekraïense leger te geven. Het kan een einde maken aan de Russische zeeblokkade.

Maar tegelijkertijd bestaat de vrees dat de inzet van krachtigere wapens die Russische oorlogsschepen tot zinken kunnen brengen, het conflict kan vergroten. Het Russische regime zou keihard kunnen terugslaan.

Oekraïne maakt er geen geheim van dat het geavanceerdere, zwaardere Amerikaanse wapens wil dan de huidige artillerie, Javelin en Stinger-raketten en andere wapens. Op het verlanglijstje van Kiev staan ​​bijvoorbeeld raketten die de Russische marine uit de havens aan de Zwarte Zee zouden kunnen verdrijven, waardoor de belangrijke uitvoer van graan en andere landbouwproducten kan worden hervat.

Huidige en voormalige Amerikaanse functionarissen en bronnen in het parlement wijzen op problemen voor het verzenden van wapens met een groter bereik naar Oekraïne. Het vereist langdurige training en specifiek onderhoud van apparatuur. Daarnaast zijn er zorgen dat Amerikaanse wapens door Russische troepen kunnen worden buitgemaakt, naast dus de angst voor escalatie. Toch wordt het sturen van twee soorten krachtige anti-scheepsraketten overwogen: de Harpoon gemaakt door Boeing en de Naval Strike Missile gemaakt door Kongsberg en Raytheon Technologies.

Volgens het Britse ministerie van Defensie bevinden zich ongeveer twintig Russische marineschepen, waaronder onderzeeërs, in de Zwarte Zee bij Oekraïne. Een Amerikaanse marine-expert denkt dat twaalf tot 24 anti-scheepsraketten met een bereik van meer dan 100 kilometer voldoende zouden zijn om Russische schepen te bedreigen en Moskou kunnen overtuigen de blokkade op te heffen. Als de Russische president Poetin volhoudt, "kan Oekraïne de grootste Russische schepen uitschakelen omdat ze zich nergens kunnen verstoppen in de Zwarte Zee", aldus de deskundige van denktank en onderzoekscentrum Hudson Institute.

Rusland heeft al verliezen geleden op zee. Vooral het zinken van de kruiser Moskva, het vlaggenschip van de Russische Zwarte Zee-vloot, geldt als een enorme tegenslag.